تغییر اجتماعی و فرهنگی در عصر شهرت اینترنتی؛ مطالعۀ کیفی اقتصاد شهرت در بین اینفلوئنسرهای ایرانی
محورهای موضوعی : رسانهاعظم ولایتی 1 , منصور حقیقتیان 2 * , سیدعلی هاشمیان‌فر 3
1 - گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاداسلامی، دهاقان، ایران.
2 - گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاداسلامی، دهاقان، ایران.
3 - گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
کلید واژه: رسانه‌های نوین, اقتصاد شهرت, تغییرات اجتماعی و فرهنگی, اینستاگرام, شبکۀ اجتماعی, اینفلوئنسر, شهرت اینترنتی.,
چکیده مقاله :
در دنیای کنونی فرهنگ شهرت و زیرساخت‌های اجتماعی آن، از طریق بازسازی به‌وسیلۀ صنعت فرهنگ و رسانه‌های نوین، چرخه‌ای از اقتصاد و درآمدزایی جدید را برای افراد شناخته‌شده و تأثیرگذار به‌همراه دارد. این مقاله باهدف بررسی تأثیر تغییرات اجتماعی و فرهنگی اقتصاد شهرت در بستر شبکۀ اجتماعی اینستاگرام، به‌عنوان پربازدیدترین و تأثیرگذارترین شبکۀ اجتماعی در ایران با ۳۱میلیون کاربر فعال، انجام شده است و به‌طورخاص، به تحلیل چگونگی بهره‌برداری افراد مشهور این فضا از اقتصاد حاصل از شهرت اینفلوئنسرها در عصر شهرت اینترنتی می‌پردازد. این پژوهش به روش کیفی و بااستفاده‌از شیوۀ تحقیق تحلیل مضمون به‌بررسی و آنالیز، محتوای صفحات ۳۰اینفلوئنسر بنام با نظر کاربران با تعداد دنبال‌کنندگان بین 100تا600هزارنفر، در ۱۲دسته مختلف فعالیتی براساس روش لمپرت پرداخته و سبک‌های مختلف بهره‌برداری آنان از اقتصاد شهرت موردبررسی و تحلیل قرار داده است. نتایج حاکی از آن است‌که تغییرات اجتماعی و فرهنگی ناشی‌از شهرت، علاوه‌بر تأثیر در قشربندی اجتماعی، باعث فاصله‌گرفتن اینفلوئنسرها از شیوه‌های مرسوم درآمدزایی اقتصاد شهرت شده و با ایجاد روش‌های نوین منجربه عاملیت آنان در حوزة کارآفرینی، برندسازی تجاری و شخصی و تقویت حرکت‌های شبکه‌ای و گسترش فرهنگ و هنجارهای محلی در مقیاس جهانی شده است. آنچه تغییرات اجتماعی و فرهنگی نظام شهرت را در عصر شهرت اینترنتی برخلاف گذشته مشهودتر می‌کند اقتصاد محور بودن شخصی آن به‌جایی تأثیرگذاری و الگوسازی برای مخاطبان است.
In contemporary society, the culture of fame and its underlying social structures have been fundamentally reshaped by the cultural industries and new media, generating novel cycles of economic activity and revenue for well-known and influential individuals. This study aims to explore the social and cultural transformations of the fame economy within Instagram—currently the most widely used and influential social media platform in Iran, with over 31 million active users. Specifically, it examines how Iranian influencers capitalize on internet-driven fame and convert it into economic opportunities. Using a qualitative research design and thematic analysis, the study investigates the Instagram content of 30 prominent influencers, each with between 100,000 and 600,000 followers, selected based on user recognition across 12 distinct categories of activity, according to Lampert’s method. The analysis identifies and categorizes diverse strategies these influencers use to engage with the fame economy. The findings reveal that social and cultural changes driven by internet fame have not only reshaped social stratification but have also prompted influencers to move away from traditional modes of monetizing celebrity. Instead, they are innovating new forms of economic engagement that empower them in entrepreneurship, personal and commercial branding, and the development of networked movements. These processes contribute to the global circulation of localized cultures and norms. Unlike previous fame paradigms, the contemporary fame economy is distinctly personalized and economically driven, emphasizing monetization over influence or role-modeling alone.
آبیدین، کریستال. (1398)، سلبریتی‌های اینترنتی (فهم شهرت آنلاین)، ترجمۀ: احسان شاه‌قاسمی، ویراستار علمی: مجید سلیمانی‌ساسانی، چاپ‌اول، تهران: شرکت انتشارات سورۀ مهر.
اجتهادی، مصطفی. کشافی‌نیا، وحید. (1398). بررسی جامعه‌شناختی مخاطبان فرهنگ سلبریتی در اینستاگرام فارسی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات رسانه‌های نوین، دورۀ 5، شمارۀ 20، 148-133.
اسلامی، الهه. موسوی، سیدهاشم. علی‌خواه، فردین. (1396). سلبریتی‌های مجازی؛ غریبه‌های آشنا در عصر رسانه‌های اجتماعی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورۀ 16، شمارۀ 59، 74-45.
اکبرزاده، جمال‌الدین. تقی‌آبادی، مسعود. (1398). ستاره‌های خرد ایرانی در قاب سلفی: مطالعة نشانه‌شناختی شهرت خرد در اینستاگرام، فصلنامة علمی‌پژوهشی-مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دورۀ 20، شمارۀ 46، 155–112.
عابدی‌جعفری، حسن. تسلیمی، محمدسعید. فقیهی، ابوالحسن. شیخ‌زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبۀه مضامین: روشی ساده و کارآمد براي تبیین الگوهاي موجود در داده‌هاي کیفی. فصلنامة علمی‌پژوهشی-مدیریت راهبردی، دورۀ 5، شمارۀ 2، 198-151.
مولایی، محمدمهدی. (1395). گردش فرهنگ سلبریتی در رسانه‌های اجتماعی: مطالعة فعالیت سلبریتی‌های ایرانی و هوادارانشان در اینستاگرام. فصلنامة علمی–پژوهشی جامعه، فرهنگ و رسانه، دورۀ ۵، شمارۀ 21 ، 78-60.
نیری، شهرزاد. صفاری، مرجان. (1395). کنکاشی در کاربست‌های نظریه‌های ارتباطات در حوزة ورزش: تحلیل مضمون صفحۀ اینستاگرام باتمرکزبر نظریۀ استفاده و رضایت‌مندی. فصلنامة علمی‌پژوهشی-ارتباطات در رسانه‌های ورزشی، دورۀ 3، شمارۀ 4؛ (پیاپی 12)، 58-45.
Abidin, Crystal. (2018). Internet Celebrity: Understanding Fame Online. Bloomsbury Publishing.
Cashmore, Ellis. (2006). Celebrity Culture. Routledge.
Ferris, Kerry O. (2004). Seeing And Being Seen. Journal Of Contemporary Ethnography, 33(3): 236-264.
Gabler, Neal. (2001). Toward A New Definition of Celebrity. Norman Lear Center, University Of Southern California Annenberg School For Communication.
Marshall, David. (2015). The Genealogy Of Celebrity. In: A Companion To Celebrity. P.David Marshall & Sean Redmond (Eds). London: Wiley Blackwell.
Marshall, David. (2016). The genealogy Of celebrity: Part One [Introduction]. In P. D. Marshall & S. Redmond (Eds.), A companion to Celebrity (pp. 15–19). Wiley‑Blackwell.
Marwick, Alice E.. (2015). Instafame: Luxury Selfies In The Attention Economy. Journal Of Public Culture, 27(1), 137-160.