بررسی جامعه‌شناختی فرایند کالاشدگی زمین و سوداگری در بازار مسکن؛ نقش شهرداری‌ها و تعاونی‌های مسکن در حل بحران (موردپژوهی: کلان‌شهر تبریز)
محورهای موضوعی : توسعه
سیدحسین صدری
1
,
اقباله عزیزخانی
2
*
,
مهرداد محمدیان
3
,
میرفرهاد صدیق‌محمدی
4
1 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
2 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
3 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
4 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
کلید واژه: سوداگری, بازار املاک, قیمت مسکن, جامعه‌شناختی, کالاشدگی, شهر تبریز, شهرداری.,
چکیده مقاله :
مطالعات نشان می‌دهند که سوداگری و شیوه‌های سرمایه‌گذاری در بازار املاک نقش مهمی در افزایش قیمت مسکن ایفاء می‌کنند. این روند به تشدید بحران مسکن، دشواری دسترسی اقشار عادی به مسکن و جابه‌جایی آنان از محله‌های مطلوب منجر می‌شود. هدف این پژوهش، تحلیل جامعه‌شناختی پدیدۀ کالاشدگی زمین و سوداگری در بازار مسکن شهر تبریز، باتمرکزبر نقش شهرداری‌ها و تعاونی‌های مسکن در کاهش این بحران است. روش‌تحقیق به‌صورت ترکیبی (کیفی–کمی)، انتخاب شده است. در بخش کیفی، از روش گرندد تئوری برای تحلیل داده‌ها استفاده شد و در بخش کمی، پیمایش ابزار اصلی گردآوری داده‌ها بود. دراین مطالعه، عوامل، زمینه‌ها، پیامدها و راهبردهای سوداگری در زمین و مسکن تحلیل و رابطۀ اقدامات شهرداری‌ها و تعاونی‌های مسکن با این پدیده بررسی شد. جامعۀ آماری پژوهش، نخبگان حوزۀ شهری در دو بُعد جامعه‌شناسی و اقتصاد بودند که با روش نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بر اساس کدگذاری باز و محوری بود و در بخش کمی از پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته با اعتبارسنجی از طریق آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. داده‌ها بااستفاده‌از نرم‌افزار AMOS، تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که ضریب مسیر عملکرد شهرداری-->کالاشدگی و سوداگری برابر 464/0- است و مقدار ضریب تعیین برآورد شده برابر 215/0 است‌که نشان می‌دهد بین عملکرد شهرداری-->کالاشدگی و سوداگری رابطۀ معکوس وجود دارد. همچنین ضریب مسیر عملکرد تعاونی‌ها-->کالاشدگی و سوداگری برابر 391/0- است و مقدار ضریب تعیین برآورد شده برابر 152/0 است‌که نشان می‌دهد بین عملکرد تعاونی‌ها-->کالاشدگی و سوداگری رابطۀ معکوس وجود دارد.
Studies indicate that speculation and investment practices in the real estate market play a significant role in driving up housing prices. This trend exacerbates the housing crisis, limits access to housing for ordinary social groups, and displaces them from desirable neighborhoods. The aim of this study is to provide a sociological analysis of the phenomenon of land commodification and speculation in Tabriz's housing market, with a focus on the role of municipalities and housing cooperatives in mitigating this crisis. A mixed-methods approach (qualitative–quantitative) was adopted. In the qualitative phase, grounded theory was employed to analyze the data, while in the quantitative phase, a survey was the main data collection tool. The study analyzed the factors, contexts, consequences, and strategies of land and housing speculation, as well as the relationship between the actions of municipalities and housing cooperatives and this phenomenon. The statistical population comprised urban experts in the fields of sociology and economics, selected through purposive sampling. Data collection tools included a semi-structured interview based on open and axial coding in the qualitative phase, and a researcher-designed questionnaire validated using Cronbach’s alpha in the quantitative phase. The data were analyzed using AMOS software. The findings showed that the path coefficient for municipal performance → commodification and speculation was estimated at 0.464 with a negative relationship, and the coefficient of determination was 0.215. Similarly, the path coefficient for cooperatives’ performance → commodification and speculation was estimated at 0.391 with a negative relationship, and the coefficient of determination was 0.152.
بورکهارت‌کوریشی، رگولا. (1387). موسیقی و مارکس: ایده‌ها، عمل، سیاست. ترجمۀ: شهریار خواجیان، ویراستان: نیکو خاکپور و مجید سینکی، چاپ‌اول، تهران: انتشارات تصنیف، آموزشگاه هم‌آوازان.
بووی، اندرو. (1394). زیبایی‌شناسی وذهنیت: از کانت تا نیچه. ترجمۀ: فریبز مجیدی، چاپ‌پنجم، تهران: انتشارات فرهنگستان‌هنر.
بیات، آصف. (1391). سیاستهای خیابانی: جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمۀ: سیداسدالله نبوی‌چاشمی. تهران: انتشارات پردیس دانش.
پاک‌نژاد، نوید. (1402). تحلیل سیاستهای مسکن در برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعۀ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و رهنمودهایی برای برنامۀ هفتم توسعه. ماهنامۀ گزارش‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای‌اسلامی، دورۀ 31، شمارۀ 5، 30-6.
تیموری، سمیه. (1403). نقش سیاستهای مسکن در توسعۀ شهری برنامه‌های عمرانی (باتاکیدبر برنامۀ سوم و چهارم قبل‌از انقلاب‌اسلامی). یازدهمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعۀ شهری پایدار ایران، تهران-ایران، 11-1.
چاری‌صادق، مسعود. اصغرپور ماسوله، احمدرضا. صدیق‌اورعی، غلامرضا. کرمانی، مهدی. فیضی، مهدی. (1397). سرمایه‌گذاران واسطه‌ای و سوداگری حرفه‌ای در بازار مسکن مشهد تحلیل جامعه‌شناختی پدیده‌ای اقتصادی. فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ 7، شمارۀ 4؛ (پیاپی 28)، 729-701.
رافائل، ماکس. (1401). سه پژوهش در جامعه‌شناسی هنر: پرودن، مارکس، پیکاسو. ترجمۀ: اکبر معصوم‌بیگی، چاپ‌سوم، تهران: انتشارات آگه.
رفیعیان، مجتبی. الوندی‌پور، نینا. (1394). مفهوم‌پردازی اندیشۀ حق به شهر؛ در جست‌وجوی مدلی مفهومی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 16، شمارۀ 2، 47-25.
شفیعی‌دارافشانی، علی. (1401). ارائۀ راهکارهای مؤثر جهت ارتقای بهره‌وری تعاونی مسکن کارکنان شهرداری اصفهان. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های مکانی فضایی، دورۀ 6، شمارۀ 2؛ (پیاپی 22)، 52-43.
صادقی، علیرضا. (1402). شهرنشینی نولیبرال و سکونتگاه‌های غیررسمی: مسکن و سیاست تهی‌دستان در حومۀ شهر تهران. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-توسعۀ محلی (روستائی-شهری)، دورۀ 15، شمارۀ 1؛ (پیاپی 28)، 86-67.
عابدینی، غلامرضا. ورسهء، مهران. (1400). سامان‌دهی و احیاء بافت فرسوده باتأکیدبر پروژه‌های محرک توسعه با رویکرد بهبود کیفیت زندگی )مور مطالعه: شهر باغستان(. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جغرافیا و روابط‌انسانی، دورۀ 3، شمارۀ 4، 495-473.
علی‌پورکوهی، پانته‌آ. علی‌کائی، سعیده. مداح‌زاد، سیده‌مریم. (1401). تدوین چارچوب مفهومی نظریۀ «حق به شهر»، با سیری در اندیشه‌های لوفور. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات میان فرهنگی، دورۀ 17، شمارۀ 53، 30-9.
عیسی‌زاده، اسماعیل. پریزادی، طاهر. عیسی‌زاده، وحید. (1401). توانمندسازی محلات دارای فقر شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ اسماعیل‌آباد، منطقۀ 19 شهرداری تهران). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جغرافیا و برنامهریزی، دورۀ 26، شمارۀ 81، 171-151.
عیسی‌زاده، اسماعیل. پریزادی، طاهر. کمانرودی‌کجوری، موسی. (1402). تحلیل فضایی ارزش مبادله‌ای مسکن شهری (موردمطالعه: منطقۀ ۱۰ تهران). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-برنامهریزی فضایی. دورۀ 13، شمارۀ 4؛ (پیاپی 51)، 148-115.
گلی، علی. هدایت، عثمان. (1404). سیاستهای توسعۀ مسکن شهری و عدالت‌فضایی (اتنوگرافی نهادی مسکن مهر سنندج). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-زیست سیاست و توسعه، دورۀ 1، شمارۀ 1، 110-96.
مشکینی، ابوالفضل. عروجی، محمدرضا. علیپور، سمیه. (1401). تحلیل زمینه‌های کالایی شدن مسکن در بازار مسکن ایران. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-برنامهریزی و توسعۀ محیط‌شهری، دورۀ 8، شمارۀ 2، 74-59.
Bayat, Asef. (2012). Politics In The City-Inside-Out. Journal Of City & Society, 24(2): 110–128.
Brenner, Neil. Marcuse, Peter. Mayer, Margit. (2012). Cities For People, Not For Profit Critical Urban Theory And The Right To The City. Routledge.
Gimeno, Ricardo. Martínez-Carrascal, Carmen. (2010). The Relationship Between House Prices And House Purchase Loans: The Spanish Case. Journal Of Banking & Finance, 34(8): 1849-1855.
Harvey, David. (2009). Social Justice And The City. University Of Georgia Press.