نقش سرمایۀ فرهنگی در شکل‌گیری رفتارهای اجتماعی حامی محیط‌زیست (مطالعه‌موردی: شهرهای رشت، تالش و اردبیل)
محورهای موضوعی : فرهنگ
هادی عباسی‌کلان
1
*
,
محبوبه محجوبی‌دریاکناری
2
1 - گروه علوم‌اجتماعی، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
2 - گروه علوم‌اجتماعی، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
کلید واژه: سرمایۀ فرهنگی, رفتار, اجتماعی, محیط‌زیست.,
چکیده مقاله :
تحقیق حاضر به‌بررسی تأثیر سرمایة فرهنگی بر رفتارهای اجتماعی حامی محیط‌زیست در سه شهر رشت، تالش و اردبیل می‌پردازد. دراین‌راستا، رابطۀ میان ابعاد سرمایة فرهنگی (تجسم‌یافته، عینیت‌یافته و نهادینه‌شده)، با رفتارهای حامی محیط‌زیست و نیز تفاوت‌های قومی دراین زمینه بررسی شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و جامعۀ آماری شامل شهروندان سه شهر مذکور است‌که با روش نمونه‌گیری غیراحتمالی در دسترس انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسش‌نامة رفتارهای حامی محیط‌زیست (مارکل، چو و کانگ)، و پرسش‌نامة سرمایة فرهنگی بوردیو بوده و تحلیل داده‌ها بااستفاده‌از مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزار AMOS انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد سرمایة فرهنگی بر رفتارهای حامی محیط‌زیست تأثیر معناداری دارد؛ به‌گونه‌ای که سرمایة فرهنگی و ابعاد آن با ضریب تعیین 141/0 توانسته‌اند متغیر وابسته (رفتارهای حامی محیط‌زیست)، را تبیین کنند. به‌طورخاص، 14درصد از تغییرات رفتارهای حامی محیط‌زیستی توسط سرمایة فرهنگی توضیح داده می‌شود. همچنین، بین ابعاد عینیت‌یافته و نهادینه‌شده با رفتارهای حامی محیط‌زیست رابطه‌ای مثبت و مستقیم وجود دارد. علاوه‌براین، نتایج حاکی از تفاوت میان قومیت‌ها در رفتارهای حامی محیط‌زیستی است؛ به‌طوری‌که مدل قومیت آذری دارای ضریب تعیین 26درصد می‌باشد، درحالی‌که این میزان برای قومیت گیلک 14/0 و برای قومیت تالش 12/0 گزارش شده است.
This study investigates the influence of cultural capital on pro-environmental social behaviors in the three cities of Rasht, Talesh, and Ardabil. In this regard, the relationships between the dimensions of cultural capital (embodied, objectified, and institutionalized) and pro-environmental behaviors, as well as the role of ethnic differences, were examined. The research method was descriptive-analytical, and the statistical population consisted of citizens of the aforementioned cities, selected through convenience sampling. Data were collected using the Pro-Environmental Behavior Questionnaire (Markle, Cho, & Kang) and Bourdieu’s Cultural Capital Questionnaire. Data analysis was conducted using structural equation modeling (SEM) in AMOS. The findings reveal that cultural capital has a significant effect on pro-environmental behaviors. Specifically, cultural capital and its dimensions, with a coefficient of determination of 0.141, were able to explain the dependent variable (pro-environmental behaviors), indicating that 14% of the variance in pro-environmental behaviors is accounted for by cultural capital. More precisely, both objectified and institutionalized cultural capital demonstrated a direct and positive relationship with pro-environmental behaviors. Furthermore, the results highlight ethnic differences in pro-environmental behaviors. The model for the Azerbaijani ethnic group showed a coefficient of determination of 26%, while the figures for Gilak and Talesh ethnic groups were 14% and 12%, respectively.
احمدیان، داریوش. حقیقتیان، منصور. (1395). تحلیل جامعه‌شناختی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیست‌محیطی شهری موردمطالعه (شهروندان شهر کرمانشاه). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دورۀ 6، شمارۀ 18، 76-51.
افشانی، سیدعلیرضا. ستارزاده، ضیاءالدین. (1402). رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی با مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی. دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، دور، 10، شمارۀ 22، 29-7.
دانا، امیر. گل‌زاده، فرشته. رنجبری، شیدا. عبدی، کاملیا. (1401). رابطۀ بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی با رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست با نقش میانجی سرمایة فرهنگی در دانشجویان ورزشکار. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-فضای جغرافیایی، دورۀ ۲۲، شمارۀ ۷۹، ۲28-۲11.
دبدبه، محمد. ثقفی‌اصل، آرش. باقری صیقلانی، بیتا. زینالی، محمد. (1403). طراحی الگوی چارچوب تحلیلی در فراهم‌سازی شهر آینده‌نگر با رویکرد تبیینی؛ مبتنی‌بر محیط‌فرهنگی جامعه‌محور (گسترۀ واکاوی: کلان‌شهر تهران بزرگ). دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات بین‌رشته‌ای در تعالی معماری و شهرسازی، دورۀ 3، شمارۀ 2، 235-213.
سبزه‌ای، محمدتقی. قلی‌پور، سیاوش. آدینه‌وند، معصومه. (1395). بررسی رابطۀ بین آگاهی، نگرش و رفتار حامی محیط‌زیست دانشجویان دختر دانشگاه قم. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-آموزش محیط‌زیست و توسعۀ پایدار، دورۀ 4، شمارۀ 4، 16-5.
سلطانی‌نژاد، مهدیه. شهریاری، سوده. (1402). معنایابی پیامدهای فرهنگی ارتباطات باتأکیدبر توسعة گردشگری (موردمطالعه: جامعة بومی کُنگ). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-رسانه، دورۀ 34، شمارۀ 2؛ پیاپی (131)، 223-197.
سهراب‌زاده، مهران. نیازی، محسن. میری، سمیه. (1400). مطالعۀ فراترکیب فرهنگ شهروندی در جامعۀ ایران. دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دورۀ 10، شمارۀ 1، 51-25.
غلامی، علی‌اصغر. حیدرآبادی، ابوالقاسم. اکبری، ابراهیم. (1404). تحلیل اثرات سرمایۀ اجتماعی و سرمایة فرهنگی بر رفتار زیست‌محیطی شهروندان در شهر سازی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، دورۀ 16، شمارۀ 1؛ (پیاپی 38)، 18-1.
گنجی، محمد. اسلامی‌برزکی، زهرا. نیازی، محسن. (1394). نقش سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دورۀ 5، شمارۀ 17، 56-29.
نبوی، سیدحسین. مختاری‌هشی، علی. (1397). سرمایة فرهنگی و رفتارهای زیست‌محیطی خانواده‌های تهرانی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مسائل اجتماعی ایران، دورۀ 9، شمارۀ 2، 232–209.
هولاب، رابرت. (1400). یورگن هابرماس؛ نقد در حوزۀ عمومی: مجادلات فلسفی هابرماس با پوپری‌ها، گادامر، لومان، لیوتار، دریدا و دیگران. ترجمۀ حسین بشیریه، چاپ‌یازدهم، تهران: انتشارات نشر نی.
Chwialkowska, Agnieszka. Bhatti, Waheed Akbar. Glowik, Mario. 2020. The Influence Of Cultural Values On Pro-Environmental Behavior. Journal Of Cleaner Production, 268, 1-29.
Kaaronen, Roope Oskari. Strelkovskii, Nikita. (2020). Cultural Evolution Of Sustainable Behaviors: Pro-Environmental Tipping Points In An Agent-Based Model. Journal Of One Earth, 2(1): 85-97.
Macias, Thomas. (2015). Environmental Risk Perception Among Race And Ethnic Groups In The United States. Journal Of Ethnicities, 16(1): 111-129.
Quaglione, Davide. Cassetta, Ernesto. Crociata, Alessandro. Marra, Alessandro. Sarra, Alessandro. 2019. An Assessment Of The Role Of Cultural Capital On Sustainable Mobility Behaviours: Conceptual Framework And Empirical Evidence. Journal Of Socio-Economic Planning Sciences, 66, 24-34.
Raissa, Giska. Sihotang, Sandhy. Christy, Filia. Wijaya, Karen. (2021). Identification Of Cultural Capital And Sustainable Behavior Towards Sustainable Development. IOP Conference Series, Earth and Environmental Science, 76 (4): 1-7.
Riaz, Waqas. Gul, Sehrish. Lee, Yoonseock. (2023). The Influence Of Individual Cultural Value Differences On Pro-Environmental Behavior Among International Students At Korean Universities. Journal Of Sustainability, 15(5): 1-15.
Romero, Cláudia Buhamra Abreu. Laroche, Michel. Aurup, Golam Mohammad. Ferraz, Sofia Batista. (2018). Ethnicity And Acculturation Of Environmental Attitudes And Behaviors: A Cross-Cultural Study With Brazilians In Canada. Journal Of Business Research, 82, 300-309.
Tezel, Ecem. Ugural, Mehmet. Giritli, Heyecan. (2018). Pro-Environmental Behavior Of University Students: Influence Of Cultural Differences. European Journal Of Sustainable Development, 7(4): 43-52.
Wang, Edward Shih Tse. Lin, Hung-Chou. (2017). Sustainable Development: The Effects Of Social Normative Beliefs On Environmental Behaviour. Journal Of Sustainable Development, 25, 595–609.