متهمان بیگانه :مطالعه ای دلفی در مورد علل زیرآب زنی در استان اردبیل

محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی

فرشاد موفق ¹ , صمد عابدینی ² , ربابه پورجبلی ³

1 - دکترای گروه جامعه شناسی، واحد خلخال ، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
2 - ستادیار گروه جامعه شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
3 - استادیار گروه جامعه شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/29 تاریخ پذیرش : 1402/10/29 تاریخ انتشار : 1403/02/22

کلید واژه: عامل حقوقی, عامل اجتماعی, متهمان بیگانه, عامل روانی, عامل مذهبی,

چکیده مقاله :

متهمان بیگانه برای کسانی استفاده می شود که نه تنها قانون‌شکنی نکرده اند ، ولی براساس برچسبی که می خورند طوری رفتار می‌کنند که انگار چنین کاری کرده‌اند،هدف این مقاله شناسایی علل زیرآب زنی در اردبیل هست برای مطالعه 29 نفر از متخصصان و خبرگان استان اردبیل به صورت روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده و پرسشنامه محقق ساخته براساس معیار مصاحبه نیمه ساختاریافته ،تنظیم و در اختیار متخصصان قرار گرفت و بعد از تحلیل درصد ها که بالاتر از 60 درصد بود و سطح معناداری پایین تر از 05/ ضریب هماهنگی کندال نشان داد که توافق و اجماع در بین متخصصان وجود دارد و همچنین میانگین وزنی عوامل نشان داد که عامل اجتماعی،روانی و فردی ،حقوقی و مذهبی به ترتیب اولویت 1 تا 4 را به خود اختصاص می دهند .بنابراین باید مسئولان تلاش کنند تا درراستای این شاخص های این عوامل سیاستگذاری کرد. رفتار زیرآب زنی در جوامعی زیاد به چشم می خورد که علیرغم نقص در جربان جامعه پذیری افراد و ویژگی های تقویت کننده فردی و روانی، محدودیت منابع و امکانات یا نحوه توزیع نابرابرانه منابع وحود دارد ینابر نظر مارکس در جامعه ای امور طبقاتی هستند توزیع امکانات و منابع کمیاب هم که در اختیار اقلیت افراد قرار دارد محدود و نابرابرانه هست

چکیده انگلیسی:

Alien defendants are used for those who not only did not break the law, but based on the label they eat act as if they did, the purpose of this article is to identify the causes of flooding in Ardabil for the study of 29 specialists and experts of the province. Ardabil was selected as a snowball sampling method and a researcher-made questionnaire based on the criteria of a semi-structured interview was arranged and provided to the experts, and after analyzing the percentages that were higher than 60% and the significance level was lower than 05. Kendall's correlation coefficient It showed that there is agreement and consensus among the experts and also the weighted average of the factors showed that the social, psychological and individual, legal and religious factors take priority 1 to 4 respectively. Therefore, the authorities should try to achieve this. The indicators of these policy factors. The behavior of subjugation is seen in many societies which, despite the defects in the sociability of people and personal and psychological strengthening characteristics, the limitation of resources and facilities or the way of unequal distribution of resources, according to Marx's opinion, in a society, the distribution of facilities and The scarce resources that are available to a minority of people are limited and unequal

متن کامل:



متهمان بیگانه :مطالعه ای دلفی در مورد علل برچسب زنی در استان اردبیل

 

 

چکیده

متهمان بیگانه برای کسانی استفاده می شود که نه تنها قانون­شکنی نکرده اند ، ولی براساس برچسبی که می خورند طوری رفتار می‌کنند که انگار چنین کاری کرده‌اند،هدف این مقاله شناسایی علل زیرآب زنی در اردبیل هست برای مطالعه 29 نفر از متخصصان و خبرگان استان اردبیل به صورت روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده و پرسشنامه محقق ساخته براساس معیار مصاحبه نیمه ساختاریافته ،تنظیم و در اختیار متخصصان قرار گرفت و بعد از تحلیل درصد ها که بالاتر از 60 درصد بود و سطح معناداری پایین تر از 05/ ضریب هماهنگی کندال نشان داد که توافق و اجماع در بین متخصصان وجود دارد و همچنین میانگین وزنی عوامل نشان داد که عامل اجتماعی،روانی و فردی ،حقوقی و مذهبی به ترتیب اولویت 1 تا 4 را به خود اختصاص می دهند .بنابراین باید مسئولان  تلاش کنند تا درراستای این شاخص های این عوامل سیاستگذاری کرد.

 

کلید واژها: متهمان بیگانه، عامل اجتماعی،عامل روانی ، عامل حقوقی ، عامل مذهبی،برچسب زنی

 

 

مقدمه

رفتار  برچسب زنی  در جوامعی زیاد به چشم می خورد که علیرغم نقص در جربان جامعه پذیری افراد و ویژگی های تقویت کننده فردی و روانی، محدودیت منابع و امکانات یا نحوه توزیع نابرابرانه منابع وحود دارد ینابر نظر مارکس در جامعه ای امور طبقاتی هستند توزیع امکانات و منابع کمیاب هم که در اختیار اقلیت افراد قرار دارد محدود و نابرابرانه هست

زیرآب‌زنی یا به عبارت ساده تر تخریب نا‌حق دیگران برای مطرح كردن خود یا رسیدن به منافع ناحق و نامشروع، ریشه در حسادت، غیبت، شایعه، تملق، جست‌وجو در زندگی و حریم خصوصی دیگران، حسادت، دروغ، وارونه جلوه دادن واقعیت و دهها خصوصیت ناپسندی است كه زشتی آن بر كسی پوشیده نیست. جامعه‌پذیری و تربیت ناكافی و نامطلوب، حسادت، رقابت، كینه و دشمنی، ضعف در تخصص و كمبود اعتماد اجتماعی از جمله دلایل  برچسب زنی  است. گاهی در سازمانها  برچسب زنی  باعث سایش در محیط کار می شود .چون مکانیسم ارزیابی عملکرد افراد به گونه‌ای است که کمترین چشمداشتی به بهبود و ارتقای عملکرد و رفتار افراد در فرآیندهای کاری ندارد، طبیعتاً نباید انتظار داشتن سلامت و رقابت سازنده را از ارزیابی‌شوندگان داشته باشد وقتی مبنا  ارتقا و پیشرفت شایستگی نباشد، فراگیر شدن رفتارهای بیمارگونه‌ زیرآب‌زنی بیشتر مجال بروز و حضور خواهند یافت و به مرور دیگر جاهای سالم سازمان را نیز مبتلا خواهند کرد.

سخن چینی، دزدیده گوش دادن، تزویر، استفاده‌ ابزاری از باورها و فرهنگ عمومی، حسادت. (2012 & Malone,  Hayes)، و ...، ریشه در ناهنجاری‌های اجتماعی داشته و از مصادیق  برچسب زنی  به شمار می رود .تخریب دیگران  (زیرآب زنی) يكي از عوامل موثر بر عدم كارآيي سازمان ها مي باشد 

نتایج تحقیق اسلامی و همکاران نشان می دهد که حسادت، کینه توزی، منفعت طلبی و ماکیاولیسم بالا از جمله عوامل فردی زیرآب زنی است. افراد با ویژگی ماکیاولی بالا، تمایل به برد دارند و توجه اساسی آن ها وظیفه و کاری است که باید انجام بدهند و نه چیز دیگر. به همین دلیل، آن ها برای انجام وظیفه خود از افراد تحت سلطه خود برای رسیدن به هدف به عنوان یک ابزار استفاده می نمایند. از دیگر عوامل فردی موثر در زیرآب زنی در سازمان ها می توان به عدم وجود توانایی و شایستگی لازم در فرد زیرآب زن، عقده ها و حقارت های درونی، نداشتن اعتماد به نفس کافی و همچنین ضعف اعتقادات دینی اشاره نمود(اسلامی و همکاران،1397)

.برخی از محققان علل زیر آبی زنی در سازمانها را، مدیریتی است. علت این امر نقش و اهمیتی است که مدیران می توانند در افزایش و کاهش این رفتار داشته باشند. مدیران دهن بین و سطحی نگر، حمایت و همراهی مدیر با افراد زیرآب زن، رفتار نسنجیده و تبعیض آمیز مدیر، نداشتن کانال های ارتباطی علمی و فنی برای دریافت اطلاعات، آگاهی کم مدیر از شایستگی های کارکنان، آشنایی کم مدیران تازه وارد با افراد سازمان و همچنین اعتماد بیش از حد مدیر به افراد زیرآب زن عوامل مدیریتی تشدید نماینده این رفتار استDuffy et al,2012) ).

 نتایج تحقیق یوسفی زنوز و همکاران (1399)نشان داد که در بعد فردی، مقایسه اجتماعی منفی در رتبه اول، ارزیابی شناختی آگاهانه از آینده بهتر دیگران در رتبه دوم و آگاهی از توانایی های دیگران در رتبه سوم قرار گرفتند. همچنین در بعد سازمانی، سطح پایین انصاف و عدالت در سازمان در رتبه اول، ارزیابی عملکرد در رتبه دوم و تعامل رهبر- عضو در رتبه سوم قرار گرفتند.

 نتایج تحقیق جمشیدزادی وهمکارش(1400) نشان می دهد که عوامل فردی، سازمانی و محیطی تاثیر بسیار زیادی بر زیرآب زنی دارد.

همچنین  نتایج پژوهش های دیگرنشان می دهدکه عدم شایسته سالاری در سازمان، نبود فرهنگ سازمانی مبتنی بر اخلاقیات، منافع حزبی و گروهی، ضعف در آموزش رفتارهای سازمانی مناسب، عدم وجود قوانین و مقررات برای رعایت اصول اخلاقی در سازمان، امنیت شغلی کم، غنی و چالشی نبودن شغل، ارتباط ضعیف و نامناسب بین کارکنان با یکدیگر و همچنین احساس بی عدالتی و نابرابری عوامل سازمانی تاثیرگذار بر رفتار زیرآب زنی هستند(شول وهمکاران ،1398).

از نظر جامعه شناسی  برچسب زنی  یک رفتارعکس العملی است و نشان می دهند که بر چسب خوردن یک جریان اجتماعی روانی است که بر تصویر فرد از خود تاثیر می گذارد و به تدریج تعهدی آگاه به این عمل شکل می گیرد  برچسب زدن می تواند تاثیری تعیین کننده بر رفتار و شخصیّت فرد داشته باشد در جامعه شناسی از متهمان بیگانه برای کسانی استفاده می شود که نه تنها قانون­شکنی نکرده اند ، ولی براساس برچسبی که می خورند طوری رفتار می‌کنند که انگار چنین کاری کرده‌اند (ستوده ،1379) .

متهمان بیگانه که اطلاعی از عمل انجام شده در مورد خود اطلاعی ندارند و افراد برچسب زن که عمل خود افراد دیگر را از چرخه کار و موقعیت ها و مسئولیت های شغلی به حاشیه می رانند هر چند خودشان را ارتقاء می دهند ولی در طولانی مدت به سازمان و جامعه ضربه می زنند.

بنابراین توجه به زیرآب زنی  از آن جهت اهمیت بیشتری می‌یابد که به سلامت روانی محیط کار انجامیده و باعث می‌شود افراد با دغدغه‌های منفی و استهلاکی در محیطی که گاه بیش از زمان بودن در کنار خانواده را در آن تجربه می‌کنند، مواجه نشوند این باعث می شود انژری ها تلف شود نیروهای انسانی متخصص و بعضا متعهد نتوانند در عرصه های کاری حضور داشته باشند و این زمینه های توسعه و رسیدن به اهداف متعالی را ازدست جامعه خواهد گرفت.

شهرهایی که دارای ساختار غالب سنتی بود و درگیر آنومی در تعادل عناصر فرهنگ سنتی و مدرن هستندو از طرفی دارای محدودیت در منابع دسترسی به موقعیت ها و مناصب هستند برخی از اشکال رفتاری و کنشی برای کسب موقعیت  برچسب زنی  و برچسب زن به دیگران هست استان اردبیل هم بدلیل برخورداری از چنین مشخصه ای زمینه ها را برای  برچسب زنی  فراهم می کند به همین خاطر، مطالعه حاضر بدنبال این هست که علل  برچسب زنی  را در استان اردبیل را از نظر متخصصان و خبرگان شناسایی کند.

 

 

مبانی نظری رفتار  برچسب زنی

زیرآب‌زنی یا به عبارت ساده تر تخریب نا‌حق دیگران برای مطرح كردن خود یا رسیدن به منافع ناحق و نامشروع، ریشه در حسادت، غیبت، شایعه، تملق، جست‌وجو در زندگی و حریم خصوصی دیگران، حسادت، دروغ، وارونه جلوه دادن واقعیت و دهها خصوصیت ناپسندی است كه زشتی آن بر كسی پوشیده نیست. جامعه‌پذیری و تربیت ناكافی و نامطلوب، حسادت، رقابت، كینه و دشمنی، ضعف در تخصص و كمبود اعتماد اجتماعی از جمله دلایل  برچسب زنی  است. گاهی در سازمانها  برچسب زنی  باعث سایش در محیط کار می شود .چون مکانیسم ارزیابی عملکرد افراد به گونه‌ای است که کمترین چشمداشتی به بهبود و ارتقای عملکرد و رفتار افراد در فرآیندهای کاری ندارد، طبیعتاً نباید انتظار داشتن سلامت و رقابت سازنده را از ارزیابی‌شوندگان داشته باشد وقتی مبنا  ارتقا و پیشرفت شایستگی نباشد، فراگیر شدن رفتارهای بیمارگونه‌ زیرآب‌زنی بیشتر مجال بروز و حضور خواهند یافت و به مرور دیگر جاهای سالم سازمان را نیز مبتلا خواهند کرد. توجه به این مساله از آن جهت اهمیت بیشتری می‌یابد که به سلامت روانی محیط کار انجامیده و باعث می‌شود افراد با دغدغه‌های منفی و استهلاکی در محیطی که گاه بیش از زمان بودن در کنار خانواده را در آن تجربه می‌کنند، مواجه نشوند این باعث می شود انژری ها تلف شود نیروهای انسانی متخصص و بعضا متعهد نتوانند در عرصه های کاری حضور داشته باشند و این زمینه های توسعه و رسیدن به اهداف متعالی را ازدست جامعه خواهد گرفت.

بسیاری از جامعه‌شناسان این نظریه معتقدند که گروه‌های اجتماعی قانون را به وجود می‌آورند و مشخص می‌کنند چه رفتاری و تحت چه شرایطی صورت پذیرد. وقتی قانون وضع گردید، فردی که آن را زیر پا گذارد و نتواند خود را با قوانین گروه ‌سازگار کند، بیگانه یا اجنبی خوانده می‌شود. "هاوارد بکر"معتقد است بر اساس این فرضیه که قوانین را اجتماع می‌سازند و نقش‌ها به طور یکسان توسط افراد رعایت نمی‌شوند نظریه برچسب، به وجود می‌آید. ممکن است کجروی‌ها در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون به طور مختلفی تعریف شوند و حتی ممکن است دسته‌ای از مردم قوانین را زیر پا بگذارند، امّا کجرو خوانده نشوند. بر این اساس، نظریه برچسب­زنی می‌گوید: رفتار انحرافی به میزان احترام مردم به آن قانون بستگی دارد. این نظریه افراد را در برابر قانون به به چهار گروه تقسیم می‌کند: 1- همنوایان: مردمی هستند که از قوانین گروه سرپیچی نمی‌کنند و مطابق با نقش‌ها رفتار می‌کنند. 2- کجروان واقعی: مردمی هستند که قوانین را زیر پا می­گذارند و به خاطر آن تنبیه و جریمه می‌شوند. 3- کجروان پنهانی: اشخاصی که در خفا قانون‌شکنی می‌کنند، و مجازات نمی‌گردند؛ مثل کسانی که پنهانی الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنند. 4- متهمان بیگانه: کسانی که قانون­شکنی نمی‌کنند، ولی طوری رفتار می‌کنند که انگار چنین کاری کرده‌اند. از بین این چهار دسته، دستۀ چهارم هستند که توسط دیگران برچسب می‌خورند که برای مثال می‌توان از سیاه‌پوستان جامعه آمریکا یاد کرد(ستوده ،1379).

هاوارد بکر (Howard Becker) و همکاران او دیدگاه خود را در این زمینه در قالب نظریه ای با عنوان «نظریه برچسب زنی » ارائه داده اند. به طور کلی، دیدگاه برچسب زنی با این فرض که جرم ، یک فرایند اجتماعی می باشد، آغاز شد. کانون توجه این دیدگاه ، معطوف به ماهیت کنش متقابلی است که میان مجرم و مقامات دستگاه جزائی به وقوع می پیوندد. نظریه پردازان برچسب زنی، مدعی اند که اصولاً این اعمال نظام جزائی ومقامات آن است که تعیین می کند چه چیزی را باید جرم محسوب داشت ودر نگاه آنان ، مجرمانه خواندن رفتار یا مجرم شمردن فردی خاص ، بسته به افرادی است که در عمل چنین برچسبی را وارد می آورند و در واقع افرادیکه مناصب قدرت را در درون نظام جزائی دارا هستند، کنش های خاص افرادی معین را به عنوان کنش های مجرمانه تعریف میکنند (به نقل از :ممتاز، ١٣٨١، ١٠٧). 

نظریه‌پردازان برچسب‌زنی مدعی‌اند که اصولاً این اعمال نظام جزایی و مقامات آن است که تعیین می‌کند چه چیزی را باید جرم شمرد. به بیان دیگر در نگاه آنان، مجرمانه‌خواندن رفتار یا مجرم‌شمردن فردی خاص، بسته به افرادی است که در عمل چنین برچسبی را وارد می‌آورند. در واقع، عنوان اصلی جرم را افرادی بر یک رفتار می‌نهند که قدرت وارد‌آوردن برچسب را دارند (وایت و هینز، 1386: 185) .

طرفداران این دیدگاه، به ملاحظه تأثیر برچسب‌ها بر روی فردی که برچسب خورده، پرداخته‌اند. این جنبه از برچسب زنی، برچسب‌ها را به عنوان یک متغیر مستقل و یک عامل سببی نگاه می‌کند که رفتار انحرافی را به وجود می‌آورد. این مسأله ممکن است از دو راه به وجود آید: 1- برچسب ممکن است توجه مخاطبان برچسب زن را جلب کرده، موجب شود تا آنان برچسب زدن فرد را نگاه کرده، دنبال کنند؛ 2- برچسب ممکن است از سوی فرد درونی شود وبه قبول نوعی مفهوم خودی از انحراف بینجامد. هرکدام از این دو فرآیند ممکن است به تقویت کج رفتاری و آفرینش یک منحرف حرفه‌ای بینجامد (ویلیامز و مک شین، 1386: 155).

. در این دیدگاه، برچسب‌ها به دو دسته برچسب رسمی و غیر‌رسمی تقسیم شده‌اند: برچسب رسمی به وسیله افراد حرفه‌ای و مقامات اجرایی زده شده و برچسب غیر‌رسمی توسط خانواده و دوستان زده می‌شود ( دانز و همکاران، 1997) برچسب‌های غیررسمی تأثیر بیشتری نسبت به برچسب‌های رسمی دارند (لو و همکاران، 2000: 499).

به نظر کنش متقابل گرایان، رفتارهای افراد به وسیله واکنش‌های دیگران شکل می‌گیرند و زمانی که دیگران، کنش‌های شخصی را انگ کج‌رو می‌زنند، فرد غالبا وادار می‌شود، نقش کج‌رو را بازی کند از نظر جامعه شناسی  برچسب زنی  یک رفتار واکنشی است و در اجتماع نشان می دهد که بر چسب خوردن یک جریان اجتماعی -روانی است که بر تصویر فرد از خود تاثیر می گذارد خود از این دیدگاه یک پدیده اجتماعی محسوب می شود که در درون جامعه شکل می گیرد. چگونگی نگرش ما به خودمان و اعمالی که انجام  می دهیم تحت تاثیر عکس العمل دیگران به ما قرار داد. اگر دیگران ما را متفاوت در نظر گیرند  ما هم خود را متفاوت خواهیم پنداشت و رفتار متفاوتی نشان خواهیم داد.

زمانی که شخصی یا وضعیتی انگ خرده باشد انگ زننده معمولا در موقعیتی قرار دارد که از چنین حالتی بهره می برد. انگ زننده باید انگی منفی و قدرتی برای چسباندن آن داشته باشد. انگ زنی اغلب توسط کسی انجام می شود که شغل او انگ زنی است مثلا عوامل کنترل اجتماعی، روزنامه نگاران، انتخاب انگ زنی به دیگران اغلب نشانه ی موفقیت در چنین کارهایی است.

پس از آنکه شخص انگ کجرو خورده، اغلب از او انتظار دارند که به تخلفات خود ادامه دهد. این کار می تواند فرصت های شخص انگ خورده را در زندگی، محدود و او را به توسعه ی نقش کجرو خود وادار کند.

بنایر این در جمع بندی نهایی از رویکرد برچسب زنی می توان ادعا کرد اگر برای کسی به هر دلیلی که خودش هم اطلاع ندارد برچسبی زده شود این امر او را به عنوان متهم بیگانه ای در می آورد که از جرم خودش هم اطلاع نداشته و قربانی عملی می شود که زیر آب زن برای او برنامه ریزی کرده است .

 

 

روش شناسی

در این مطالعه از تکنیک دلفی استفاده شده است در مرحله اول برای استخراج شاخص ها از مصاحبه اکتشافی نیمه ساختاریافته استفاده شد و در مجموع 29 شاخص از طریق مصاحبه با متخصصان و خبرگان بدست آمد و شاخص ها بعد از استخراج در اختیار 4 نفر از مصاحبه شونده قرار گرفت تا مشاهده شود آیا موارد تنظیم شده مدنظر آنها هست یا نه؟ بر همین منوال شاخص های استخراج شده مورد قبول و پذیرش مصاحبه شوندگان بود و نشان از پایایی و اعتبار نتایج هست . براساس نتایج این مصاحبه ها ، پرسشنامه ای در قالب 29 سوال پاسخ بسته دوحالته تنظیم شد و بعد از انتخاب خبرگان برای مطالعه از طریق نمونه گیری گلوله برفی 29 نفر انتخاب شدند و پرسشنامه برآمده از مصاحبه ها به خبرگان ارسال شد و سپس نظرات آنها گردآوری شد ،پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 87 / بدست آمد همچنین با محاسبه درصد پاسخ های خبرگان، اجماع و توافق نظر متخصصان بررسی شد و گویه هایی که بالاتر از 60 درصد از پاسخگویان بر آن توافق نظر داشتند موردتحلیل و تفسیر قرار گرفت در راند دوم کار بعد از مصاحبه نیمه ساختاریافته اجماع نظر بین متخصصان حاصل شد و بیش از 60 درصد از خبرگان در مورد گویه های مربوط به علل زیرآب زنی نظر موافق داشتند و این نشان دهنده پایان مطالعه دلفی هست.

 

یافته ها

در تحلیل یافته ها در مرحله اول از جدول شماره 1 برای نشان دادن میزان توافق نظر متخصصان استفاده شد .با بررسی پاسخ های پرسشنامه دلفی ، میزان اجماع نظر متخصصان از طریق درصد موافقت نمونه آماری با علل زیرآب زنی مشخص شد و در جدول شماره 2 میزان توافق نظر متخصصان از طریق ضریب توافق کندال W بررسی شد و در نهایت در جدول 3 وزن شاخص ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است:

 

جدول شماره 1 بخشی از گزاره ها و کدهای اولیه برآمده از استخراج مصاحبه های کیفی

		گزاره	کدهای اولیه
1		بدگویی از فرد نزد دیگران جهت از بین بردن محبوبیت آن فرد	بدگویی
2		حرف زدن کسی پشت سرکسی دیگر که موجب آسیب به آن فرد شود	پشت سرکسی حرف زدن
3		معمولا  مدیرانی که تمایل بیشتری به دریافت اخبار واطلاعات درباره کارمندان خوداز طریق منابع غیر مسوول دارند به این پدیده دامن می زنند	تمایل مدیران به دریافت اخبار از کانالهای غیر رسمی
4		ارایه گزارشات بد و یا عدم ارایه گزارشات خوب در مورد فردی بواسطه حسادت برای رسیدن به امیال شیطانی	گزارش اطلاعات دیگران
5		استفاده از مدارک جعلی و ساختگی برعلیه دیگران برای تخریب آنها شگرد دیگری است	استفاده از مدارک ساختگی
6		دادن اطلاعات به فردی است که از آن علیه شخص دیگری استفاده نماید	گزارش اطلاعات دیگران
7		رفتار پنهانی که در غیاب فرد مورد هدف انجام می گیرد جهت تخریب شهرت و یا شغل فرد	تخریب موقعیت فرد
8		موقعی که کارمندان نسبت به هم و موقعیت هم حسادت کنند در جهت از بین بردن وجهه شخصی تلاش می کنند	حسادت
9		وقتی فردی در برابر رسیدن به هدفی ناتوان می ماند کسانی که به موقعیت دست یافته اند آنها را زیر پایش می کشد	حسادت
10		زیرپای کسی را خالی کردن بخاطر احساس رضایت و سرخوشی خود که نشان از حسادت فرد دارد	احساس لذت
11		بدگویی از یک شخص در پیش دیگران جهت به خطر انداختن موقعیت فردی و اجتماعی و شغلی طرف	تخریب موقعیت فرد
12		فقدان شایستگی‌های لازم برای ارتقا و فعالیت مساوی است با  تخریب جایگاه و وجهه سایرین	فقدان شایستگی برای ارتقا
13		فرد اخباری که شاهد آن بوده و یا چیزی از مردم شنیده است چه خوب و چه بد گزارش دهد	گزارش اطلاعات دیگران
14		عقده ها و کمبود های دوره رشد انسان در بقیه زندگی و رفتارهاش بی تاثیر نیست	کمبود ها و عقده ها
15		معمولا در رده های پایین اداری و موقعیت شغلی زیرآب زنی بیشتر هست	جایگاههای پایین اداری
16		شکل گیری فضای گفت وگو و احترام متقابل به همدیگر پیشگیری کننده رفتار زیرآب زنی است	فضای گفت وگو
17		مشکلات تربیتی در خانواده خودش را بالاخره در اداره نشان می دهد	تربیت خانوادگی
18		مبنا وقتی که بر ارتقا و پیشرفت شایستگی نباشد، فراگیر شدن رفتارهای بیمارگونه‌ زیرآب‌زنی بیشتر خواهد بود	عدم شایسته سالاری
19		با بد شدن شرایط اقتصادی، این رفتار ضداخلاقی نیز شدت می‌یابد	وضعیت اقتصادی نابسامان
20		خدشه دار شدن ارتباطات سازمانی، زمینه‌ساز بروز چنین رفتار مخربی است	خدشه دار شدن ارتباطات سازمانی
21		پدیده زیرآب زنی حاصل فقدان تجربه جمع گرایی و نظرات جمعی است	فردگرایی
22		اگر درخانواده تربیت درست صورت نگیرد فرزندان حتی در صورت ناشایسته بودن موقعیت یکدیگر را خدشه دار کرده و مورد تعرض قرار می دهند	تربیت خانوادگی
23		اگر به احادیث و آیات عمل شود مشکل حل می شود	توجه به آیات
24		استعانت از خداوند منان و سیره ائمه و عالمان دینی که برجسته هستند ومقبولیت عام دارند	توجه به خدا
25		وظیفه دین و خانواده آموزش اخلاقیات هست و اخلاقیات تمام کننده همه بدی ها است	توجه به آموزش اخلاقیات
26		رعایت تقوای الهی و اینکه خداوند همیشه از حق و حقیقت دفاع می کند و از حقیقت پشتیبانی می کند کفایت می کند	توجه به خدا
27		انجام کار خالصانه در راه خدا و عدم توجه به حرف این و آن	توجه به خدا
28		باید امر به معروف و نهی از منکر کرد	توجه به اعمال دینی
29		توجه به احکام شریعت و توانمند سازی خود در عمل به آن	توجه به اعمال دینی
30		حفاظت گفتار را در جمع مدنظر قرار دهیم	توجه به حدود گفتار
31		دادن اطلاعات غلط باعث سوختن طرف زیر آب زن می شود	اطلاعات کاذب
32		فرد زیر آب زن براساس برچسبی که خورده رفتار خود را ادامه می دهد باید رفتارها عوض شود	تغییر رفتار انگ خورده
33		از دوستی با افراد دارای شخصیت ناقص دوری کنیم یا حدود را رعایت کنیم	دقت در انتخاب دوست
34		باید حواسمان باشد باعث ایجاد شرایط  برچسب زنی  نباشیم و بتوانیم از خودمان دفاع کنیم و شفاف سازی کنیم	دقت در رفتارهای خود
35		همیشه سرآدم باید به کار خودش باشد	توجه به کار خود
36		باید از اتهامات خود را مبرا ساخت	دفاع از اتهامات
37		باید اطرافیان خود را خوب بشناسیم	شناخت اطرافیان
38		نباید زود به افراد اعتماد کنیم	اعتمادمحتاطانه
39		عدم اعتماد به روابط با دیگران و محتاط بودن در اعتماد با دیگران	اعتمادمحتاطانه
40		هرچیزی را نباید با همه در میان بگذاریم	پرهیز از خودافشایی
41		صحبت برای رفع اتهامات وارد شده بر فرد	دفاع ازاتهامات
42		تحریک نکردن حساسیت افراد حساس	توجه به کار خود
43		تعریف و تمجید الکی یا بیهوده کسی نکردن	چابلوسی
44		باید زمینه هایی که حسادت را برمی انگیزد شناسایی کنیم و کنترل کنیم	احساس حسادت
45		باید رقابت جویی و برتری جویی را کاهش داد	برتری طلبی
46		داشتن فرصت های برابر و امکانات زیاد می تواند  برچسب زنی  را کاهش دهد	عدالت در فرصت ها
47		باید زمینه ارتقای برابر را برای همه فراهم آورد	عدالت در فرصت ها
48		زمانی که افراد با شیوه های صحیح روابط اجتماعی واز طریق تلاش فردی برای ارتقا به هدف نمی رسند	عدم شایسته سالاری
49		افراد عادت به مقایسه‌های متعدد خود با دیگران دارند و تلاشی برای ارزیابی عملکرد و خود نمی‌کنند.	مقایسه خود با دیگران
50		بروز رفتارهای مقایسه و برابری با سایرین تا حدود زیادی در رفتارهای انسان متجلی است	مقایسه خود با دیگران
51		وجود فضای سالم رقابتی و گفتگو بین همکاران مانع تخریب می‌شود	فضای گفت وگو
52		رواج نقد و نقدپذیری در بین همکاران خیلی از مشکلات را کاهش می دهد	رواج نقد و نقدپذیری
53		اگر از همان ابتدا افرادی وارد سازمان شوند که صرفاً با وجود رابطه و احراز نشدن اندک شایستگی برای تصدی شغل وارد سازمان شوند، بدیهی است که نباید انتظار رفتارهای حرفه‌ای در ادامه کار را از او داشت	عدم شایسته سالاری
54		زیرآب‌زنی، از افراد با مسوولیت کمتر بیشتر سر می‌زند	جایگاههای پایین اداری
55		کم بودن موقعیت ها و امکانات در دسترس همه یک جای کار را خراب می کند	کمبود امکانات
56		وقتی فردی به موقعیتی که حق اش هست نمی رسد در روابط اداری اش با دیگران مشکل پیدا می کند	عدم شایسته سالاری
57		رفتار زیرآب زنی موجب فرهنگ سازی برای رواج دروغ گویی ، ریاکاری و تزویر می شود	ریاکاری
58		در صورتی که نقد منصفانه در جامعه ظهور و بروز یابد افراد در فضایی مستقیم  اقدام به نقد می‌کنند و جایی برای تخریب پنهانی نمی ماند	رواج نقد و نقدپذیری
59		در سازمان‌هایی که فرهنگ ترس از مافوق و همچنین ترس از دست دادن جایگاه و پست سازمانی در آنها مشهود است بیش از سایرین دیده می‌شود	ترس در سازمان
60		تصویب و به اجرا گذاشتن قوانینی که حقوق فرد زیرآب‌خورده را حمایت کند موجبات کاهش این رفتار را فراهم می کند	قوانین حمایتی
61		حسادت در محیط‌های مبتنی بر نگرش فامیلی، قومی و خلاصه پارتی‌بازی افزایش یافته است	حسادت
62		هرچه پرداخت بر اساس منطق و مبتنی بر شایستگی افراد تنظیم شود، بروز رفتارهای غلط به همان نسبت کمتر خواهد شد	عدالت در پرداخت ها
63		افراد زیرآب زن به دلیل توجه بیش از حد به منافع شخصی دیگران را به سوی روابطی سوق می دهند که درآن نفع دیگری یا جمعی هیچ اهمیتی ندارد	منافع شخصی
64		افراد زیرآب زن از نظر شخصیتی انسان هایی با عزت نفس پایین هستند که دائم احساس ناامنی می کنند	عزت نفس پایین
65		اگر همکاران از راههای پیشرفت مشروع در سازمان آگاهی داشته باشند رفتارهای دیگر کم می شود	آگاهی از راههای پیشرفت
66		برخی از افراد برای رسیدن به ارتقا از ترفندهای همچون تهمت، دروغ، سخن چینی، بدگویی، دو رویی و نفاق استفاده می کند	ریاکاری
67		شخص به دلیل تقویت جنبه های شخصیتی نابهنجار و برای تلاش و غلبه برضعف های خود دست به اقداماتی می زند تااز طریق آن بتواند کمبودهای خود را مرتفع سازد و این امر شاید در او احساس لذت آنی به دنبال داشته باشد	کمبود ها و عقده ها
68		اگر رفتارناشایست زیرآب زن مورد تحسین بالادست قرار گیرد احساس شادی آنی دردرون او تقویت شده و قدرت طلبی ایجاد می کند که خود سرمنشا بسیاری از صفات ناپسند است .	قانون حمایتی
69		بروز این ناهنجاری های به دلیل جایگزین شدن روابط به جای ضوابط است	بی توجهی به قانون
70		زیرآب زن در نشان دادن اشتباهات و ضعف های جزئی دیگر همکاران اغراق می کند	اغراق در ضعف های دیگران
71		زیرآب زن در حضور شما زیباترین چیزها را در مورد شما خواهد گفت ولی در جای دیگر این طور نیست	تحسین و تمجید بی مورد
72		آنها احساس ناامنی، آسیب پذیری عاطفی و عصبانیت نسبت به خود و جهان می کنند	احساس ناامنی عاطفی
73		من دیده ام که همکارم از ارایه گزارش کذب در مورد دیگری عقده لذت خود را تقویت می کرد	کمبودها و عقده ها
74		اغلب، این افراد وقتی متوجه می‌شویم به خاطر پنهان کاری و ظرافت‌شان چه می‌کنند، ما را شگفت‌زده و گیج می‌کنند	پنهان کاری در تخریب
75		برخی ها برای جلب اعتماد و پنهان کردن انگیزه های ناپسند خیلی تلاش می کنند وبا شما بیش از حد دوستانه هستند و می توانند بدون دلیل چاپلوسی و ریاکاری کنند	ریاکاری
76		زمانی که در جامعه منابع اقتصادی کمیاب باشد یک عده ای برای کسب آن از هر راهی اقدام می کنند	کمبود منابع اقتصادی
77		ولع بیشتر داشتن و عدم رضایت به داشته های خود برای انسان مشکل ساز هست	ولع بیشتر داشتن
78		کسانی که در مورد منافع شخصی احساس خطرکنند هر عملی را مرتکب می شوند	احساس تهدید منافع شخص
79		برای کسب موقعیت های بالا اگر معیاری قانونی اجرا نشود آسیب بوجود می آید	عدم اجرای قوانین برای ارتقای
80		افرادی که زیرآب زنی می کنند از منافع و منابعی برخوردارمی شوند و تشویق می شوند	دسترسی به منافع
81		همیشه افرادی که پشت سر دیگری در محیط کاری بدگویی می کنند به قدرت تکیه می کنند	دسترسی به قدرت
82		نتیجه اعتماد بیش از حد به افراد دیگر از پشت خنجر خوردن هست	اعتماد بیش از حد
83		افراد در سازمان می توانند چهره های مختلفی داشته باشند	دورویی
84		برخی رفتارهای غیر اخلاقی را باید مردم کنترل کنند	توجه مردم به عوامل کنترل اجتماعی
85		نابهنجاری های نتیجه تربیت ناصحیح افراد است	نتیجه تربیت و پرورش و محیط
86		زیرآب زنی حاصل انتظار از زیر دست برای خوش خدمتی است	خوش خدمتی به مافوق
87		زیرآب زن ها اهل تحسین و تمجید بیش از حد هستند	تحسین و تمجید اغراق آمیز افراد موفق
88		ریشه زیرآب زنی دیگران حسودی است	حسادت
89		همکاری داشتم که نسبت به پیشرفت دیگران کینه پیدا می کرد	کینه توزی
90		برخی ها عادت های رفتاری بدی در مقابل دیگران دارند	عادت رفتاری بد
91		در مورد بسیاری منفعت شخصی انسان را وادار به هرکاری می کند	منفعت طلبی
92		من مشاهده کرده ام که افرادی توانایی لازم را برای کار مثبت ندارند دنبال ضربه زدن به دیگران هستند	عدم توانایی در فرد زیرآب زن برای انجام کار خوب
93		افراد شرور از احساس دشمنی دیگران با خودشان دست به اعمال نابهنجار می زنند	دشمنی با فرد زیرآب زن
94		من فکر می کنم افراد زیرآب زن از کودکی حقارت را تجربه کرده اند	عقده حقارت
95		زیرآب زنی هم شاید نوع برتری و زرنگی نسبت به دیگران را القا می کند	برتری طلبی
96		فرد زیرآب زن عزت نفس پایین دارد ومی خواهدبا زیرآب زنی آن را پوشش دهد	نداشتن اعتماد به نفس کافی در فرد زیرآب زن
97		شخصیت های خود کم بینی برای دیگران خطر ساز هستند	خود کم بینی زیرآب زن
98		اعتقادهای دینی ضعیف شود انحراف رفتاری هم پدیدار می شود	ضعف در اعتقادهای دینی
99		با خدا بودن و توکل به خدا راه بازدارنده از رفتار غیر اخلاقی است	نداشتن توکل به خدا
100		شرط دوری از نابهنجاری ها ایمان کافی و عمل است	فقدان ایمان کافی
101		علت گرفتاری انسانها و گمراهی شان عدم توجه به آیات و سیره ائمه و علمای دینی هست	توجه نکردن به آیات و احادیث و سیره ائمه و علمای دینی
102		اگر مقررات و قانون برای افراد زیر آب زن اعمال شود رفتارشان متوقف می شود	فقدان و یا ضعف مقررات و قانون
103		باید قانون گذار به فکر تنظیم قواعد مناسب برای کنترل زیرآب زنی باشد	تنظیم نکردن قواعد مناسب و کاربردی برای کنترل زیرآب زنی
104	فرد زیرآب زن از تهمت و افترا به دیگران استفاده می کند		تهت و ناسزا
105	قربانی زیرآب زنی ذهن اش تخریب می شود		تخریب ذهنی فرد
106	هرکسی که زیرآب زن باشد در مقابل دیگران برخورد نفاق گونه ای دارد		دورویی و نفاق
107	ابزار زیرآب زن نسبت ناروا و نادرست دادن به افراد دیگران برای تخریب آنهاست		گزارش نادرست
108	استفاده از گزارش بی پایه و بی اساس و نادرست درمورد فرد قربانی شگرد زیرآب زن ها است		گزارش نادرست
109	برخی ها از آزار های زبانی و گفتاری و شفاهی برای زیرآب زنی بهره می برند		شگردگفتاری و شفاهی
110	ممکن هست زیرآب زن ها از ایماء و اشاره برای تخریب ذهنی فرد استفاده کنند		شگرد ایماء و اشاره
111	نامه نگاری و ارایه مکتوب و مستند سازی و پرونده سازی شیوه رایج زیرآب زن ها در ادارات هست		شگرد پرونده سازی
112	نفوذ به زندگی شخص قربانی و استفاده از داده های عینی مربوط به زندگی فرد و تلاش برای ایجاد باور عمومی علیه فرد قربانی تلاش مذبوهانه زیرآب زن ها است		شکل دادن باور غلط به فرد دیگر
113	سردرگم کردن دیگران با اطلاعات ضد و نقیض در مورد دیگران شیوه دیگری برای زیرآب زنی هست		ارایه اطلاعات ضد و نقیض
114	زیرآب زن تلاش می کند به اطلاعات فرد قربانی به هر شیوه ممکن دسترسی پیدا کند		دسترسی به اطلاعات دیگران
115	فردی که مرتکب خطایی نشده ممکن هست در اداره از چشم دیگران بیافتد و نهایتا اخراج و طرد شود		بدبین کردن دیگران
116	یک خطای کوچک توسط زیرآب زن تبدیل به اشتباه بزرگ می شود		بزرگ نمایی اشتباه دیگران
117	هرچه که زیرآب زن در مورد فرد قربانی استفاده می کند ممکن هست درست نبوده و یک سلسله مطالب کذب باشد که برای حقیقت نشان دادن ازش استفاده می کند		ارائه مطالب کذب و سعی در حقیقت نشان دادن آن

 

از نتیجه مصاحبه های نیمه ساختارمند 200 گزاره و کد اولیه بدست آمد که جهت تلخیص و گذر از تکرار ،گزاره های تکراری و مشابه آورده نشد و مجموعاً 117 کد تولید شده برای عرصه های شکل دهنده زیرآب زنی آورده شد.

 

جدول شماره 2 فراوانی کدهای اولیه براساس کدگذاری باز مصاحبه ها

ردیف	کدگذاری باز	فراوانی
1	بدگویی	2
2	حسادت	5
3	احساس لذت	2
4	تخریب موقعیت فرد	2
5	فقدان شایستگی برای ارتقاء	3
6	جایگاههای پایین اداری	2
7	فضای گفت وگو	4
8	تربیت خانوادگی	3
9	خدشه دار شدن ارتباطات سازمانی	2
10	فردگرایی	2
11	توجه به آیات	2
12	توجه به آموزش اخلاقیات	3
13	توجه به خدا	4
14	توجه به اعمال دینی	2
15	توجه به حدود گفتار	2
16	تغییر رفتار انگ خورده	2
17	دقت در انتخاب دوست	3
18	دقت در رفتارهای خود	3
19	توجه به کار خود	2
20	فرصت دفاع از اتهامات	2
21	شناخت اطرافیان	3
22	اعتمادمحتاطانه	2
23	پرهیز از خودافشایی	4
24	چابلوسی	2
25	برتری طلبی	2
26	عدالت در فرصت ها	2
27	عدم شایسته سالاری	4
28	مقایسه خود با دیگران	2
29	بزرگ نمایی اشتباه دیگران	2
30	رواج نقد و نقدپذیری	2
31	کمبود امکانات	3
32	ریاکاری	3
33	ترس در سازمان	2
34	قوانین حمایتی	2
35	عدالت در پرداخت ها	3
36	عزت نفس پایین	2
37	آگاهی از راههای پیشرفت	4
38	کمبود ها و عقده ها	3
39	تمایل مدیران به دریافت اخبار از کانالهای غیر رسمی	5
40	بی توجهی به قانون	3
41	احساس ناامنی عاطفی	2
42	پنهان کاری در تخریب	3
43	کمبود منابع اقتصادی	2
44	ولع بیشتر داشتن	4
45	احساس تهدید منافع شخص	2
46	عدم اجرای قوانین برای ارتقاء	3
47	دسترسی به منافع	5
48	دسترسی به قدرت	2
49	اعتماد بیش از حد به دیگران	3
50	توجه مردم به عوامل کنترل اجتماعی	3
51	خوش خدمتی به مافوق	2
52	تحسین و تمجید اغراق آمیز افراد موفق	2
53	کینه توزی	2
54	عادت رفتاری بد	3
55	منفعت طلبی	5
56	عدم توانایی در فرد زیرآب زن برای انجام کار خوب	3
57	داشتن عقده حقارت	4
58	خود کم بینی زیرآب زن	3
59	ضعف در اعتقادهای دینی	2
60	فقدان ایمان کافی	3
61	فقدان و یا ضعف مقررات و قانون	5
62	تنظیم نکردن قواعد مناسب و کاربردی برای کنترل زیرآب زنی	4
63	تهمت و ناسزا	2
64	تخریب ذهنی فرد	3
65	دورویی و نفاق	3
66	شگردگفتاری و شفاهی	3
67	شگرد ایماء و اشاره	2
68	شگرد پرونده سازی	2
69	ارایه اطلاعات ضد و نقیض	9
70	بدبین کردن دیگران به فرد	2

 

از مجموع 200 کد اولیه در گدگذاری 70 کد غیرتکراری بدست آمد که در جدول 2 ذکر شده است

 

جدول شماره 3 كد گذاري باز و محوري (مقولات) مقوله هاي عمده بر اساس كد بندي عوامل شکل گیری  برچسب زنی

ردیف	کدگذاری باز	کدگذاری محوری
1	خدشه دار شدن ارتباطات سازمانی	فرصت ها و محدودیت های سازمانی
2	عدم شایسته سالاری
3	فقدان شایستگی برای ارتقاء
4	عدالت در پرداخت ها
5	احساس تهدید منافع شخص
6	تمایل مدیران به دریافت اخبار از کانالهای غیر رسمی
7	ترس در سازمان
8	جایگاههای پایین اداری
9	خوش خدمتی به مافوق
1	دسترسی به قدرت	فرصت ها و ومحدودیت های اجتماعی
2	عدالت در فرصت ها
3	مقایسه خود با دیگران
4	فردگرایی
5	رواج نقد و نقدپذیری
6	کمبود امکانات
7	فضای گفت وگو
8	کمبود منابع اقتصادی
9	دسترسی به منافع
1	تربیت خانوادگی	آموزش
2	آگاهی از راههای پیشرفت
3	اعتماد بیش از حد به افراد دیگر	خودکنترلی
4	اعتمادمحتاطانه
5	شناخت اطرافیان
6	دقت در انتخاب دوست
7	دقت در رفتارهای خود
8	توجه به کار خود
9	توجه مردم به عوامل کنترل اجتماعی
1	حسادت	احساسات
2	کینه توزی
3	کمبود ها و عقده ها
4	خود کم بینی زیرآب زن
5	احساس لذت
6	احساس ناامنی عاطفی
7	داشتن عقده حقارت
8	عزت نفس پایین
9	ولع بیشتر داشتن
10	پنهان کاری در تخریب	رفتارها
11	دورویی و نفاق
12	برتری طلبی
13	ریاکاری
14	عادت رفتاری بد
15	بزرگ نمایی اشتباه دیگران
16	منفعت طلبی
17	عدم توانایی در فرد زیرآب زن برای انجام کار خوب
18	تغییر رفتار انگ خورده
19	پرهیز از خودافشایی
20	چابلوسی
21	بدگویی
22	تخریب موقعیت فرد
23	تحسین و تمجید اغراق آمیز افراد موفق
1	ضعف در اعتقادهای دینی	شناخت دینی
2	توجه به خدا
3	توجه به آموزش اخلاقیات
4	توجه به آیات
5	فقدان ایمان کافی
6	توجه به اعمال دینی	کنش دینی
7	توجه به حدود گفتار
1	قوانین حمایتی	ضعف در قانون گذاری
2	تنظیم نکردن قواعد مناسب و کاربردی برای کنترل زیرآب زنی
3	فقدان و یا ضعف مقررات و قانون
4	فرصت دفاع ازاتهامات	ضعف در اجراء
5	بی توجهی به قانون
6	عدم اجرای قوانین برای ارتقاء
1	تهت و ناسزا	مکانیزم های  برچسب زنی
2	تخریب ذهنی فرد
3	شگردگفتاری و شفاهی
4	شگرد ایماء و اشاره
5	شگرد پرونده سازی
6	ارایه اطلاعات ضد و نقیض
7	بدبین کردن دیگران به فرد

 

براساس  جدول 3 می توان عوامل مختلفی را برای زیرآب زنی از نظر مصاحبه شوندگان بدست آورد مثلاً مصاحبه کننده ای مطرح کرده که «اگر از همان ابتدا افرادی وارد سازمان شوند که صرفاً با وجود رابطه و احراز نشدن اندک شایستگی برای تصدی شغل وارد سازمان شوند، بدیهی است که نباید انتظار رفتارهای حرفه‌ای در ادامه کار را از او داشت»یا « خدشه دار شدن ارتباطات سازمانی، زمینه‌ساز بروز چنین رفتار مخربی است» و... بازنمای فرصت ها و محدودیت های سازمانی در ساختارهای اداری و سازمانی است که عرصه را برای شکل دادن زیرآب زنی فراهم می کند.زمانی که افراد احساس کنند در ساختار اداری جایگاه بالایی ندارندو یا ممکن هست جایگاه موجودشان را ازدست بدهند امنیت شغلی آنان به خطر افتاده است، سعی می کنند تا به هر شیوه ای که شده، آن را حفظ کنند. این گونه رفتارها معمولا زمانی که سازمان می خواهد تعدیل نیرو کند و برخی از کارکنان را اخراج کند، بیشتر است. چرا که در چنین شرایطی، افراد سعی می کنند تا با بد جلوه دادن همکاران در نزد مدیر، شرایط اخراج آنها را فراهم کرده و خود در سازمان باقی بمانند.یا افرادی که ارتقای دیگرانی را که ناشایسته اند ببیند، در حالی که زمینه ارتقا برای آنها فراهم نیست از رفتارزیرآب زنی استفاده می کنند در چنین موقعی است احساس ناامنی مزمنی پیدا می کنند .درمصاحبه ای چنین بیان شده است «زیرآب زن ها در نشان دادن اشتباهات و ضعف های جزئی دیگر همکاران اغراق می کند» و« آنها احساس ناامنی، آسیب پذیری عاطفی و عصبانیت نسبت به خود و جهان دارند» وهمچنین « برخی ها برای جلب اعتماد و پنهان کردن انگیزه های ناپسند خیلی تلاش می کنند وبا شما بیش از حد دوستانه هستند و می توانند بدون دلیل چاپلوسی و ریاکاری کنند» و... معمولاً فرد در اثر مقایسه خود با دیگران به کمبودهایش پی می برد و از این که می بیند دیگران از چیزی لذت می برند، رنج برده و حسادت می ورزد افراد حسود به دلیل کمبودهای ذاتی و اکتسابی در تلاش هستند تا با شیوه های سوء و عامدانه، جایگاه همکاران خود را متزلزل سازند و شرایط پیشرفت و ارتقای خود را فراهم سازد.یا اگر فردی از همکار خود دلخوری داشته باشد یا در حالتی بدتر دشمنی داشته باشد، این امر انگیزه لازم را برای زیراب زدن فرد فراهم می آورد افرادی که نسبت به شایستگی ها و قابلیتهایشان اعتماد ندارند و موقعیت خود را متزلزل و معرض خطر می بینند، به ظن خودشان برای اینکه خود را در حاشیه امن نگه دارند، دست به تخریب افراد توانمندتر از خود می زنندیا از طرف دیگر فقدان قوانین حمایتی برای افرادی که زیر آب شان زده شده و یا نبود راهکارهای قانونی برای برخورد با آنها زمینه و عرصه دیگری را برای  برچسب زنی  فراهم می کند نبود قوانین و مقرراتی که افراد را ملزم به رعایت اصول اخلاقی در سازمان کند، عاملی است که باعث می شود که افراد، بدون هیچ گونه ترسی، اقدام به غیبت و بدگویی از دیگران کنند؛ بدون این که کسی آنها را بازخواست کنددر مصاحبه ها گفته شده است « تصویب و به اجرا گذاشتن قوانینی که حقوق فرد زیرآب‌خورده را حمایت کند موجبات کاهش این رفتار را فراهم می کند»و... «اگر رفتارناشایست زیرآب زن مورد تحسین بالادست قرار گیرد احساس شادی آنی دردرون او تقویت شده و قدرت طلبی ایجاد می کند که خود سرمنشا بسیاری از صفات ناپسند است»و... «بروز این ناهنجاری های به دلیل جایگزین شدن روابط به جای ضوابط است» اگر قوانین حمایتی در مورد افراد زیرآب زن و قربانی تدوین شود و فرد قربانی فرصت آگاهی و دفاع از اتهامات وارد برخود را پیدا کند به میزان قابل توجهی زیرآب زنی کاهش می یابد .

یا مشکلات خانوادگی و نقصان در آموزش  به عنوان عرصه شکل دهنده زیرآب زنی در سازمانهاست .نقص در تربیت خانوادگی ، اعتمادکردن های افراطی به دیگران یا محتاط بودن در اعتماد و... زمینه ساز کاهش یا افزایش در زیرآب زنی سازمانی است مصاحبه شونده ای نظرش این بود که «نابهنجاری های نتیجه تربیت ناصحیح افراد است» و« اگر درخانواده تربیت درست صورت نگیرد فرزندان حتی در صورت ناشایسته بودن موقعیت یکدیگر را خدشه دار کرده و مورد تعرض قرار می دهند»

زیرآب زنی به لحاظ عینی و ذهنی فرد را در هم می ریزد و می تواند دو بعد عینی و ذهنی فرد را درگیر کند، حداقل درجه  برچسب زنی  حالت خفیف و آزار دهنده  ذهنی است (از تهت و ناسزا گرفته تا ایجاد بدبینی و ذهنیت سازی در افراد نسبت به دیگران ) و حداکثر آن و حالت شدید آن استفاده از تکات ضعف فرد قربانی و پرونده سازی ومستند کردن  نکات ضعف فرد هست به قصد حذف فرد در حالت آشکار انجام می گیرد.

 

جدول شماره 4 كد گذاري باز و محوري (مقولات) مقوله هاي عمده بر اساس كد گذاری راهکارهای  برچسب زنی

ردیف	گزاره	کدگذاری باز	کدگذاری محوری
1	اگر به احادیث و آیات عمل شود مشکل حل می شود	خدامحوری و تکلیف مداری	اقدامات پیشگیرانه مذهبی
2	استعانت از خداوند منان و سیره ائمه و عالمان دینی که برجسته هستند ومقبولیت عام دارند
3	وظیفه دین و خانواده آموزش اخلاقیات هست و اخلاقیات تمام کننده همه بدی ها است
4	رعایت تقوای الهی و اینکه خداوند همیشه از حق و حقیقت دفاع می کند و از حقیقت پشتیبانی می کند کفایت می کند
5	انجام کار خالصانه در راه خدا و عدم توجه به حرف این و آن
6	باید امر به معروف و نهی از منکر کرد
7	توجه به احکام شریعت و توانمند سازی خود در عمل به آن
8	حفاظت گفتار را در جمع مدنظر قرار دهیم	نظارت فرد بر عمل و رفتار خود	اقدامات پیشگیرانه فردی
9	دادن اطلاعات غلط باعث سوختن طرف زیر آب زن می شود
10	فرد زیر آب زن براساس برچسبی که خورده رفتار خود را ادامه می دهد با رفتارها عوض شود
11	از دوستی با افراد دارای شخصیت ناقص دوری کنیم یا حدود را رعایت کنیم
12	باید حواسمان باشد باعث ایجاد شرایط  برچسب زنی  نباشیم و بتوانیم از خودمان دفاع کنیم و شفاف سازی کنیم
13	نباید سر به سرکسی گذاشت
14	همیشه سرآدم باید به کار خودش باشد
15	باید از اتهامات خود را مبرا ساخت
16	باید اطرافیان خود را خوب بشناسیم	هشیار بودن نسبت به شرایط اجتماعی
17	نباید زود به افراد اعتماد کنیم
18	عدم اعتماد به روابط با دیگران و محتاط بودن در اعتماد با دیگران
19	هرچیزی را نباید با همه در میان بگذاریم
20	مراقبت از خود در برخورد با دیگران
21	صحبت برای رفع اتهامات وارد شده بر فرد
22	تحریک نکردن حساسیت افراد حساس
23	تعریف و تمجید الکی یا بیهوده کسی نکردن
24	باید زمینه هایی که حسادت را برمی انگیزد شناسایی کنیم و کنترل کنیم
25	باید رقابت جویی و برتری جویی را کاهش داد
26	داشتن فرصت های برابر و امکانات زیاد می تواند  برچسب زنی  را کاهش دهد	برابر دانستن افراد	اقدامات پیشگیرانه اجتماعی
27	باید زمینه ارتقای برابر را برای همه فراهم آورد

 

یافته های جدول 4 ،راهکارهای کنترل زیرآب زنی را نشان می دهد براساس این جدول سه دسته اقدام پیشگیرانه فردی ،مذهبی و اجتماعی می تواند راهکاری برای کنترل درونی ،کنترل شرایط اجتماعی و تقویت ایمان و کردار مذهبی و هشیار بودن در شرایط زندگی را فراهم کند تا از رفتارهای زیرآب زنی در امان ماند و یا از ارتکاب به عمل زیرآب زنی پرهیز کرد.

 

 

 

 

جدول شماره 5  كد گذاري باز و محوري (مقولات) مقوله هاي عمده بر اساس كد گذاری برداشت از زیرآب زنی

ردیف	گزاره	کدگذاری باز	کدگذاری محوری
1	بدگویی از یک شخص در پیش دیگران جهت به خطر انداختن موقعیت فردی و اجتماعی و شغلی طرف	تصور بیانی داشتن	برداشت از زیرآب زنی
2	بدگویی از فرد نزد دیگران جهت از بین بردن محبوبیت آن فرد
3	حرف زدن کسی پشت سرکسی دیگر که موجب آسیب به آن فرد شود
4	فرد اخباری که شاهد آن بوده و یا چیزی از مردم شنیده است چه خوب و چه بد گزارش دهد	تصور عملی داشتن
5	ارایه گزارشات بد و یا عدم ارایه گزارشات خوب در مورد فردی بواسطه حسادت برای رسیدن به امیال شیطانی
6	استفاده از مدارک جعلی و ساختگی برعلیه دیگران
7	دادن اطلاعات به فردی است که از آن علیه شخص دیگری استفاده نماید
8	رفتار پنهانی که در غیاب فرد مورد هدف انجام می گیرد جهت تخریب شهرت و یا شغل فرد
9	موقعی که کارمندان نسبت به هم و موقعیت هم حسادت کنند در جهت از بین بردن وجهه شخصی تلاش می کنند
10	وقتی فردی در برابر رسیدن به هدفی ناتوان می ماند کسانی که به موقعیت دست یافته اند آنها را زیر پایش می کشد	تصور استیصالی داشتن
11	زیرپای کسی را خالی کردن بخاطر احساس رضایت و سرخوشی خود که نشان از حسادت فرد دارد

براساس نتایج جدول 5 نظر مصاحبه شونده ها در مورد درون فهمی و برداشت شان از  برچسب زنی  در سه مقوله تصور بیانی، داشتن تصور عملی، داشتن تصور استیصالی داشتن مقوله بندی می شود

 

 

جدول شماره 6 دسته بندی مقوله ها براساس پارادایم نظریه بنیادی

ردیف	مقوله	نوع مقوله
1	فرصت ها و محدودیت های سازمانی	علی
2	فرصت ها و ومحدودیت های اجتماعی	علی
3	آموزش	پیامدی
4	خودکنترلی	پیامدی
5	احساسات	زمینه ای
6	رفتارها	زمینه ای
7	شناخت دینی	مداخله گر
8	کنش دینی	مداخله گر
9	ضعف در قانون گذاری	مداخله گر
10	ضعف در اجراء	مداخله گر
11	اقدامات پیشگیرانه مذهبی	راهبردی
12	اقدامات پیشگیرانه فردی	راهبردی
13	اقدامات پیشگیرانه اجتماعی	راهبردی
14	مکانیزم  برچسب زنی	پدیده

شرایط علی؛ نشان دهنده حوادث، وقایع، و اتفاق‌هایی است که وقوع اش به گسترش پدید ه ها می‌انجامد. در این مطالعه محدودیت ها و فرصت های سازمانی و اجتماعی به عنوان واقعیت هایی هستند که با فقدان فرصت های برابر برای ارتقاء و فقدان عدالت در پرداخت یا فقدان شایسته سالاری و یا فقدان فضای گفتگو و... عنوان شده است اگر این شرایط وجود داشته باشد محدودیتی برای رشد سازمان و جامعه خواهد بود و فرصت ها را تبدیل به تهدید می کند.به عبارتی کدهای استخراج شده از مصاحبه ها به محدودیت ها و در صورت برعکس آنها فرصتی برای تعالی سازمان و جامعه هستندپدیده؛یا ایده و فکر محوری، همان مکانیزم های  برچسب زنی   هست که از حالت نرم و ذهنی می تواند به حالت سخت و عینی خودش را نشان دهند از تهمت و ناسزا گفتن تا پرونده سازی بر علیه فرد قربانی بدون اطلاع خود فرد.

راهبردهای کنش/ کنش متقابل برای مدیریت زیرآب زنی در سازمانها و محیط های اجتماعی که می تواند به صورتی برخورد کنند یا اینکه سلسله رفتارها بدانها مرتبط شوند شامل اقدامات پیشگیرانه فردی ،مذهبی و اجتماعی است با توجه به آنها زیرآب زنی می تواند کاهش پیدا کند که بخشی از اینها به صورت کنترل های درونی و بخشی به عنوان کنترل های بیرونی عمل کند .

 زمینه؛ سلسله خصوصیات ویژه‌ای است که به پدیده‌ای دلالت می کند؛ برخی وضعیت ها باعث کنترل و یا تشدید عمل  برچسب زنی  می شود.احساسات و رفتارها دو مقوله مهم برای زمینه سازی شکل گیری رفتار زیرآب زنی و یا کنترل آن هست حسادت ،کینه توزی ،بدگویی ،برتری طلبی و کمبود و عقده ها و.... زمینه هایی برای شکل دهی به عمل  برچسب زنی  هستند.

شرایط میانجی یا مداخله گر؛ شرایط ساختاری که به پدیده‌ای تعلق دارند در کدهای مشخص شده شامل مقوله ای کنش و شناخت دینی و قانون گذاری و اجرای قانون هست که می توان با تقویت آنها زیرآب زنی را محدود کرد .

پیامدی:نتیجه برخورد و تعامل مقوله ها با هم می تواند آموزش اصول کار در سازمان ،تربیت خانوادگی و جامعه پذیر سالم و ایجاد مکانیزم خودکنترلی برای کنترل رفتار زیرزنی باشد

در نهايت مدل زمينه اي نهايي حول مقوله اصلي ترسيم شد.

جدول شماره 7  نظرات خبرگان در مورد علل زیرآب زنی

ردیف	علل  برچسب زنی	موافقم	مخالفم
1	کمبود منابع در جامعه	1/62	9/37
2	قانع نبودن به داشته های خود	8/82	2/17
3	احساس خطر در مورد منافع شخصی	7/89	3/10
4	ارتقاء به موقعیت بالاتر	3/79	7/20
5	برخورداری از منابع یا صاحب منابع بودن زیرآب زن ها	6/58	4/41
6	برخورداری از قدرت یا صاحب قدرت بودن زیرآب زن ها	5/65	5/34
7	واکنش اجتماعی به تخلف فرضی از مقررات یا انتظارات اجتماعی	5/65	5/34
8	اعتماد بیش از حد به افراد دیگر	5/62	5/37
9	گسترش فرهنگ دورویی در افراد	8/82	2/17
10	توجه مردم به عوامل کنترل اجتماعی	7/51	3/48
11	نتیجه تربیت و پرورش و محیط	8/82	2/17
12	خوش خدمتی به مافوق	8/82	2/17
13	تحسین و تمجید اغراق آمیز افراد موفق	5/65	5/34
14	حسادت	100	0
15	کینه توزی	7/89	3/10
16	نوعی عادت رفتاری	1/62	9/37
17	منفعت طلبی	6/96	4/3
18	عدم وجود توانایی در فرد زیرآب زن برای انجام کار خوب	69	31
19	دشمنی با فرد زیرآب زن	69	31
20	داشتن عقده حقارت	8/82	2/17
21	برتری طلبی	1/93	9/6
22	نداشتن اعتماد به نفس کافی در فرد زیرآب زن	6/60	4/39
23	خود کم بینی زیرآب زن	6/79	4/20
24	ضعف در اعتقادهای دینی	6/96	4/3
25	نداشتن توکل به خدا	7/89	3/10
26	فقدان ایمان کافی	6/96	4/3
27	توجه نکردن به آیات و احادیث و سیره ائمه و علمای دینی	1/93	9/6
28	فقدان و یا ضعف مقررات و قانون	4/72	6/27
29	تنظیم نکردن قواعد مناسب و کاربردی برای کنترل زیرآب زنی	2/86	8/13

 

جدول شماره 5 نشان می دهد که 29 گویه مطرح شده برای متخصصان بالای 60 درصد اجماع را در مورد علل  برچسب زنی  نشان می دهد .برای افزایش دقت برای این گویه ها از ضریب هماهنگی کندال هم استفاده شد مطابق با جدول شماره 2 ،سطح معناداری پایین تر از 05/ نشان دهنده توافق متحصصان بر روس گویه های  برچسب زنی  است.

جدول شماره 8 ضریب توافق کندال برای نشان دادن توافق نظر متخصصان

ضریب کندال W	132/
کای اسکوئر	949/106
درجه آزادی	28
تعداد نمونه	29
سطح معناداری	000/

 

در جدول شماره 7 مطابق با مطالعه راند اول که مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شده شاخص بدست آمده را براساس نظر داوران در مقوله هایی دسته بندی شد در راند دوم نیز با تکیه برمرحله اول مطالعه ،دسته بندی ها مدنظر قرار گرفت و میانگین های حسابی و وزنی بر اساس دسته بندی ها محاسبه شد تا براساس توصیف آماری چند جانبه ،تصویری دقیق تر از جامعه آماری بدست بیاوریم.

میانگین وزنی توافق نظر خبرگان استان اردبیل در زمینه عوامل زیرآب زنی چقدر هست و کدام عوامل اولویت دارند؟

 

جدول شمار 9 میانگین و میانگین وزنی شاخص های زیرآب زنی به تفکیک مقوله ها

	شاخص ها	جمع نمره	میانگین	میانگین دسته	وزن شاخص	میانگین دسته وزنی	اولویت
عوامل اجتماعی	کمبود منابع در جامعه	40	4/1	3/1	11/	85/38	1
	قانع نبودن به داشته های خود	34	2/1		038/
	احساس خطر در مورد منافع شخصی	32	1/1		018/
	ارتقاء به موقعیت بالاتر	35	2/1		059/
	برخورداری از منابع یا صاحب منابع بودن زیرآب زن ها	39	3/1		087/
	برخورداری از قدرت یا صاحب قدرت بودن زیرآب زن ها	39	3/1		087/
	واکنش اجتماعی به تخلف فرضی از مقررات یا انتظارات اجتماعی	39	3/1		087/
	اعتماد بیش از حد به افراد دیگر	41	4/1		138/
	گسترش فرهنگ دورویی در افراد	34	2/1		038/
	توجه مردم به عوامل کنترل اجتماعی	44	5/1		172/
	نتیجه تربیت و پرورش و محیط	34	2/1		038/
	خوش خدمتی به مافوق	34	2/1		038/
	تحسین و تمجید اغراق آمیز افراد موفق	39	3/1		087/
عوامل روانی و فردی	حسادت	29	1	2/1	015/	75/36	2
	کینه توزی	32	1/1		07/
	نوعی عادت رفتاری	40	4/1		17/
	منفعت طلبی	30	01/1		031/
	بی هنری یا عدم وجود توانایی در فرد زیرآب زن برای انجام کار خوب	38	3/1		14/
	دشمنی با فرد زیرآب زن	38	3/1		14/
	داشتن عقده حقارت	34	2/1		09/
	برتری طلبی	31	1/1		049/
	نداشتن اعتماد به نفس کافی در فرد زیرآب زن	41	4/1		193/
	خود کم بینی زیرآب زن	35	2/1		11/
عوامل مذهبی	ضعف در اعتقادهای دینی	30	03/1	1/1	138/	14/31	4
	نداشتن توکل به خدا	32	1/1		44/
	فقدان ایمان کافی	30	03/1		138/
	توجه نکردن به آیات و احادیث و سیره ائمه و علمای دینی	31	1/1		284/
عوامل حقوقی	فقدان و یا ضعف مقررات و قانون	37	3/1	2/1	69/	67/35	3
	تنظیم نکردن قواعد مناسب و کاربردی برای کنترل زیرآب زنی	33	14/1		31/

براساس جدول شماره 9،ملاحظه می شود که از بین 4 عامل اجتماعی ،روانی ، مذهبی و حقوقی عامل اجتماعی بیشترین میانگین وزنی در بین عوامل دارد و اولین اولویت در بین عوامل است بعبارتی از نظر متخصصان محدودیت در توزیع منابع ،اعتماد بیش از حد افراد به همدیگر و.. می تواند علت  برچسب زنی  باشد و عامل دوم ،روانی و عامل سوم حقوقی و چهارم عامل مذهبی به ترتیب رتبه 2 تا 4 را به خود اختصاص می دهند.

بحث و نتیجه گیری

 برچسب زنی  در هر قسم به معنی بدگویی از فردی در مقابل دیگران است که در نتیجه آن فرد مذکور موقعیت اجتماعی ,کاری و یا محبوبیتش را از دست بدهد. این پدیده ناپسند و مخرب، متأسفانه ریشه در زشتی هایی دارد كه بزرگان دین ما، انسان را از آن نهی كرده اند. رفتار  برچسب زنی  در جوامعی زیاد به چشم می خورد که علیرغم نقص در جربان جامعه پذیری افراد و ویژگی های تقویت کننده فردی و روانی، محدودیت منابع و امکانات یا نحوه توزیع نابرابرانه منابع وحود دارد ینابر نظر مارکس در جامعه ای امور طبقاتی هستند توزیع امکانات و منابع کمیاب هم که در اختیار اقلیت افراد قرار دارد محدود و نابرابرانه هست بنابراین رقابت در دسترسی به منابع محدود اقتصادی بوجود می آید و کنشکران در رقابت با توجه به ضعف ایمان مذهبی و داشتن زمینه های روانی و شخصیتی در تخریب دیگران ممکن هست از ابزارهای مخرب رقابتی برای دیگران استفاده کنند تا آنها را در میدان رقابتی برای دستبابی به منفعت از صحنه خارج کنند .این امر زمانی شدت می گیرد که افراد در شناختی که از همدیگر دارند ببینند که فردی مورد تحسین و تشویق قرار می گیرد که اصلا این عمل برای او خوب مناسب نیست در چنین شرایطی ممکن است کنشگر احساس محرومیت نسبی پیدا کرده و تلافی آن را از افرادی که به منافعی دست یافته ،دربیارند.از طرفی توزیع ناعادلانه اقتدار در سازمان ها نیز می تواند زمینه های  برچسب زنی  را فراهم کند و افراد بیشتر از کاری که به طبق قواعد سازمانی به آنها واگذارشده ، دست به تخریب عملی شخصیت و محبوبیت افراد در سازمانها بزند و از شیوه های غیر اخلاقی تلاش در جهت حذف شخصی از سازمان بکنند و این عمل اگر تبدیل به فرهنگ در زندگی عملی افراد بشود و از طریق قوانین رسمی و یا شیوه های نظارت و کنترل غیر رسمی درونی نشود هنجارمند می شود و می تواند به بخش های دیگر زندگی اجتماعی افراد رخنه پیدا بکنند مثلا وارد تعاملات خانوادگی شود و زمینه فروپاشی خانواده ها را فراهم کنند به روابط بین معلم و دانش آموز لطه وارد کند و... بنابراین برای کاهش زیرآب زنی باید از تبدیل شدن این رفتار غیر اخلاقی به فرهنگ واقعی به صورت نظری و عملی جلوگیری کرد ،خود کنترلی را بیشتر کرد و به لحاظ اجتماعی برای افراد زیر آب زن زمینه ها را محدود کرد،خدا محوری را تقویت کرد کمرنگ شدن اعتقادها و ارزش های دینی و از یاد بردن اینکه خداوند در هر حالی ناظر و حاکم بر رفتارها و کردارهای انسان است، باعث می شود تا فرد برای رسیدن به مقام و منفعت بیشتر هر کاری انجام دهد.

در این مطالعه عامل فردی اولویت دوم متخصصان در بین عوامل چهارگانه است نتیجه  تحقیق اسلامی و همکاران(1397) نیز نشان می دهد که حسادت، کینه توزی، منفعت طلبی به عنوان عوامل فردی در زیرآب زنی دخالت دارند.همچنین نتیجه تحقیق جمشیدزادی وهمکارش(1400) نیز نشان می دهد که عوامل فردی، سازمانی و محیطی تاثیر بسیار زیادی بر زیرآب زنی دارد. از نظر جامعه شناسی  برچسب زنی  یک رفتارعکس العملی است و نشان می دهند که بر چسب خوردن یک جریان اجتماعی روانی است که بر تصویر فرد از خود تاثیر می گذارد.

عدم اجرای قوانین و مقرراتی حقوقی در جامعه که افراد را ملزم به رعایت اصول اخلاقی کند باعث می شود که افراد، بدون هیچ گونه ترسی، اقدام به غیبت و بدگویی از دیگران کنند؛ بدون این که کسی آنها را بازخواست کند. در واقع، وجود قوانین و مقرارت سفت و سخت می تواند به نوعی عامل بازدارنده باشد تا افراد از گفتن مطالب غیر واقعی و ناحق در مورد دیگران  اجتناب کنند.این امر بخصوص در سازمانها و نهادها بیشتر به چشم ی خورد.

از جانب دیگر علاوه بر میزان دریافتی افراد ، توزيع دوگانه اقتدار در سازمانها و نهادها نیز عامل  برچسب زنی  هست افرادی که براساس شایستگی های شخصی مسئولیت هایی را عهده دار می شوندو افراد دیگری که شایستگی دریافت سمتی را ندارند و یا شایستگی دارند ولی مسئولیتی به آنها واگذار نمی شود در این حالت  برچسب زنی  شدت می گیرد،اجماع نظر متخصصان نیز هم در بعد اجتماعی به نابرابریها در توزیع مسئولیت ها و هم در بعد فردی حسادت ،کینه توزی و ... را فراهم می کند که باعث می شود زیرآب زنی تقویت شود.

بنابراین پیشنهاد می شود باید سودی که از انگ زنی مایه انگ زنان می شود، از بین برود، تعریف ها به معنی مدارای بیشتر است، طوری که مردم، انگ زنی افراد یا وضعیت های خاص به عنوان مسئله دار را متوقف کنند. حدف بهره برداری از انگ زنی می تواند به این مفهوم باشد که کاهشی در کار انگ زدن به خود و به دیگران انجام شود و به همین دلیل، مشکلات حاصل از این گونه انگ زنی نیز کاهش یابد

بنیادهای اعتقادی مردم باید تقویت شود و همچنین هنجارهای دینی باید به واسطه جامعه پذیری از طریق کارگاههای بازآموزی در ادارات و سازمانها درونی شود و نظارت درونی و بیرونی بایدتقویت شود .آگاهی عمومی ارتقاء یابد در سایه چنین اقداماتی می توان سطح زیرآب زنی را کاهش داد.

 

 

 

 

 

 

 

منابع فارسی

 اسلامی، قاسم. رحیم نیا ،فریبرز. مرتضوی سعید، خوراکیان ،علیرضا.( 1397) علل رفتار زیرآب زنی در سازمان های بخش دولتی، فرآيند مديريت توسعه ،دوره 31، شماره 3: 49-83 

 جمشیدزادی، سجاد. نورمحمدی ،نورالدین (1400)شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر زیرآب زنی اداری با استفاده از روش AHP فازی،هشتمین کنفرانس بین اللملی حسابداری ،مدیریت و نوآوری در کسب و کار

ستوده، هدایت‌الله؛ (1379)آسیب شناسی اجتماعی، تهران، آوای نور، چاپ ششم، :132-136

 شول، حسین. حسین دامغانیان، عباسعلی رستگار، حسن دانایی فرد ،عادل آذر(1398)پیشایندها و پسایندهای زیرآب زنی سازمانی در سازمان های دولتی: پژوهشی کیفی ،مطالعات رفتار سازمانی سال هشتم، شماره 3 (پیاپی 31)

ممتاز،فریده(1381). ان‍ح‍راف‍ات‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌: ن‍ظری‍ه‌ه‍ا و دی‍دگ‍اه‍ه‍ا. تهران:شرکت سهامی انتشار

مک شین،مریلین؛ویلیامز، فرانکلین(1386)نظریه های جرم شناسی.ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، نشر میزان

وایت، راب؛ هینز، فیونا. (1386). مجموعه مطالعات کجروی و کنترل اجتماعی جرم و جرم شناسی، ترجمه علی سلیمی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه .

ویلیامز، فرانک پی و مک شین، ماری لین دی. (1386). نظریه‌های جرم شناسی، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، تهران: میزان، چاپ دوم.

منابع انگلیسی

Downs, R. W., & Robertson, j. F & Harrison, L. R. (1997). Control Theory, Labeling Theory and the Delivery of Services for Drug Abuse to Adolescents.Adolescence: Spring. 32, 125, 1- 24.

Liu,X. (2000). The Condition Effect Of Peer on The Relationship Between Parental Labeling and Youth Delinquency. Sociological Perspectives. 43, 3, 499- 514.

Malone, P. & Hayes, J. (2012). Backstabbing in Organizations: Employees’ Perceptions of Incidents, Motives and Communicative Responses. Communication Studies, 63(2), pp. 194-219.

 

---