بازنمایی قدرت در تولید فضای اجتماعی شهر تبریز عصر مشروطه و پهلوی اول

محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی

شهاب آدم نوه سی ¹ , آتوسا مدیری ² , واراز مسیحی مرادی ³

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه شهرسازی ،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه شهرسازی،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/25 تاریخ پذیرش : 1402/10/11 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: فضای شهری, قدرت, تبریز, تولید فضا, قاجار(مشروطه) و پهلوی اول,

چکیده مقاله :

مفهوم فضای شهری همواره با پیچیدگی های فراوانی روبرو است. بخش مهمی از فضاهای شهری را فضاهای عمومی تشکیل می دهند. مواجهه با فضا بعنوان یک کالا، مداخله دولتی و برنامه حکومتی سبب انحصار فضاهای عمومی گردیده است. هدف از این پژوهش شناخت فرایند تولید فضاهای عمومی شهر از خلال روابط قدرت می باشد. بدین منظور تعارضات قدرت در بستر سیاسی ، فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی فضای های تبریز در دو دوره مورد بررسی قرار گرفته و از منابعی چون اسناد و متون و نقشه ها و عکس های تاریخی استفاده گردیده است. روش شناسی مطالعه حاضر در دو مرحله می باشد، در مرحله اول تعیین شاخص ها براساس تکنیک شبکه ANT و کدگذاری نظری متون و اسناد هر دوره ودر مرحله دوم تحلیل این شاخص ها براساس تکنیک های مکانیسم قدرت و نهایتاً تعیین تکنولوژی قدرت می باشد.با وجود دو گسست در این بازه آن چه که از این پژوهش حاصل می شود این است که در اواخرقاجار و پهلوی اول، برخلاف آنچه که از یک جامعه مدنی انتظار می رود، اغلب بازنمایی های فضایی، به غیر از مشروطه، به جای درگیر نمودن تمامی افراد و کنشگران در فرایند تولید فضا، در تسلط حاکمان بوده اند. با این حال به دلیل خاصیت شبکه ای قدرت، مقاومت های تولید شده از جانب سایر کنشگران به شکل تولید نشانه شناسی و تولید اجتماعی، توانسته اند تا حدودی در فرایند تولید فضا مداخله نموده و حق خود را نسبت به فضاهای شهری احراز نمایند.

چکیده انگلیسی:

The concept of urban space is always facing many complications. An important part of urban spaces are public spaces. Confronting space as a commodity, government intervention and government programs have led to the monopoly of public spaces. The purpose of this research is to understand the process of production of public spaces in the city through power relations. For this purpose, power conflicts in the political, cultural-social and economic environment of Tabriz were investigated in two periods and sources such as documents and texts, maps and historical photos were used. The methodology of this study is in two stages, in the first stage, determining the indicators based on the ANT network technique and theoretical coding of the texts and documents of each course, and in the second stage, the analysis of these indicators is based on the power mechanism techniques, and finally, determining the power technology. Two discontinuities in this period, what is obtained from this research is that in the late Qajar and first Pahlavi, contrary to what is expected from a civil society, most of the spatial representations, apart from the constitution, instead of involving all people And the activists in the process of space production have been dominated by the rulers. However, due to the network nature of power, the resistances produced by other actors in the form of semiotic production and social production have been able to intervene in the process of space production to some extent and assert their right to urban spaces.