تجمع زیستی فلزات سنگین (کادمیوم، کروم، نیکل، روی و سرب) در عضله ماهی کپور معمولی (Cyprinus Carpio)

محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوری

مهدی سالمی ¹ (گروه محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
اعظم السادات حسینی الهاشمی ² (گروه آلودگی محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/06/08 تاریخ پذیرش : 1396/06/08 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: فلزات سنگین, ماهی کپور معمولی, دزفول,

چکیده مقاله :

فلزات سنگین از منابع طبیعی و محصولات انسان ساخت وارد محیط زیست می شوند و میزان ورود این فلزات به محیط زیست قابل ملاحظه است. سیستم های آبی به طور طبیعی دریافت کننده ی نهایی این فلزات هستند. هدف این مطالعه تجمع زیستی فلزات سنگین (کادمیوم، کروم، نیکل، روی و سرب) در عضله ماهی کپور معمولی (Cyprinus Carpio) سواحل دز به اجرا درآمد. درپژوهش حاضر با اندازه گیری غلظت فلزات سنگین با روش اسپکتروفتومتر جذب اتمی، در نمونه های عضله ماهی کپور معمولی خطرناشی از مصرف این ماهی برای انسان در شهر دزفول ارزیابی شد. بدین منظور،200 عدد ماهی کپور معمولی در اوزان بازاری از بازارچه کشاورز در شهر دزفول، به طور تصادفی انتخاب ومورد تجزیه قرارگرفتند. نتایج نشان داد که میانگین غلظت (کادمیوم، کروم، نیکل، روی و سرب به ترتیب (08/2، 02/0، 41/1، 95/39، 5/34 میلی گرم برکیلوگرم وزن خشک) است که این میزان فلز کادمیوم، نیکل،سرب بالاتر از حد استاندارد اعلام شده از سوی FAO، MAFF، FDA و WHO است اما فلز کروم و روی پایین تر از حد استاندارد سازمان های بین المللی است و شاخص ریسک (HQ) در فلزات کادمیوم و سرب بالاتراز یک بوده و بقیه فلزات پایین ترازیک بوده که براین اساس مصرف ماهی کپور معمولی این منطقه خطر جدی برای مصرف کنندگان از نظر میزان فلزات سنگین در پی خواهد داشت.

چکیده انگلیسی:

Heavy metals enter the environment by natural and human resources, and the rate of their entry into the environment is considerable. Water ecosystems are naturally the final recipient of the metals. This study aimed to determine the bioaccumulation of heavy metals (Cd, Cr, Ni, Zn, and Pb) in, Cyprinus carpio fish. The concentrations of heavy metals were measured using atomic absorption spectrophotometer method. Samples of C. carpio muscle in Dezful City, southern Iran were assessed. Overall, 200 C. carpio fish samples were selected and analyzed randomly. The mean concentrations of Cd, Cr, Ni, Zn and Pb were respectively 2.08, 0.2, 1.41, 39.95, 34.5 mg/ kg dry weight. The amount of Cd, Ni, Pb was higher than standard level of the FAO, MAFF, FDA, and WHO but Cr and Zn was lower than the standard of international organizations. Risk index (HQ) of Cd and Pb metals was higher than one but for other metals were lower than one. Consuming this kind of fish is a serious threat for consumers of the region.  

منابع و مأخذ:

1.ابراهیم سیریزی، ز.، ساکی زاده، م.، اسماعیلی ساری، ع.، بهرامی فر، ن.، قاسم­پوری، م.، عباسی، ک.، 1391. بررسی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، مس، روی در بافت عضله اردک ماهی تالاب بین المللی انزلی،انباشتگی وارزیابی خطرات. مجله دانشگاه علوم پزشکی  مازندران، دوره 22، شماره 87، صفحات 63-57.

 2.الصاق، ا. 1389. تعیین برخی فلزات سنگین در عضلات ماهی سفید و کپور معمولی جنوب مرکزی دریای خزر. نشریه دامپزشکی، سال 25، شماره 2، صفحات 79-69.

3. بهادری،گ.، قطب­الدین، ن.، 1395. سنجش غلظت فلزات سنگیین (Pb, Zn, Cd, Ni) در عضله و هپاتوپانکرانس میگوی سفید (Metapenaeus affinis) در شمال غرب خلیج فارس. فصنامه محیط زیست جانوری، سال هشتم، شماره3، صفحات 166-159.

4.  چراغی، م.، اسپرغم، ا.، نوریائی، م.، 1390. ارزیابی ریسک کادمیوم ناشی ازمصرف ماهی شیربت رودخانه اروند. اکوبیولوژی تالاب، سال چهارم، شماره، صفحات 49-42.

5. داداالهی، س.، نبوی، ع.، خیرور، ن.، 1387.ارتباط برخی مشخصات زیست سنجی باتجمع فلزات سنگین دربافت عضله وابشش ماهی شیربت رودخانه اروند رود، مجله علمی شیلات ایران، شماره 17، صفحات 34-27.

 6. رجایی، ق.، پورخباز، ع.، حصاری مطلق، س.، 1391. ارزیابی ریسک سلامت فلزات سنگین منابع آب زیر زمینی دشت علی آباد کتول. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، دوره 4، شماره 2، صفحات 165-155.

 7. سلگی، ع.، خاتونی، ص.، 1394. سطوح برخی از فلزات سنگین در تالاب زریوار توسط پایش ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio). فصنامه محیط زیست  جانوری. دوره 7 ،شماره3، صفحات 118-109.

8. سبزعلیزاده، س.، 1376. گزارش نهایی بررسی آلودگی فلزات سنگین در خوریات ماهشهر، مرکز تحقیقات شیلات خوزستان، صفحات 69-60.

9. طراوتی، س.، ساری، ا.، جواهری بابلی، م.، 1391. بررسی و مقایسه غلظت فلزکادمیوم در اندام­های مختلف ماهی بنی وحشی تالاب شادگان (مجتمع پرورش ماهی آزادگان). فصنامه اکوبیولوژی تالاب، سال سوم، شماره 11، صفحات 12-1.

 10. فرهمند، ف.، 1394. ارزیابی میزان آلودگی فلزات جیوه، کروم و نیکل موجود در منابع آب زیرزمینی جهت آبزی پروری (مطالعه موردی منطقه لواسان –استان تهران. فصنامه محیط زیست جانوری، دوره 7 شماره 2، صفحات 241-233.

 11. عبدلی، ا.، 1378. ماهیان آبهای داخلی ایران، انتشارات  نقش مانا، صفحات 29-20.

 12. محمدی، ن.، 1387. بررسی تاثیر پساب صنایع غذایی مستقر در شهرستان دزفول در آب مصارف کشاورزی، پایان­نامه  کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان، شماره 87، صفحات 25-22.

 13. ملکوتیان، م.، گورابی، م.، دانش­پژوه، م.، امیرطاهری، م.، 1391. بررسی میزان سرب، کادمیوم، نیکل وروی در ماهی­های کنسرو شده جنوب ایران مجله پزشکی هرمزگان، سال شانزدهم، شماره ششم، صفحات 451-445.

14..نشاط، ع.، ضاربان، ا.، شهریاری ،ع.، شهرکی، م.، عباس­زاده بزی، م.، 1384. بررسی غلظت فلزات سنگین در ماهی­های مصرفی شهر زابل، یازدهمین همایش ملی بهداشت محیط، صفحات 10-1.

15. Canbek M., Demir T.A., Uyanoglu M., Bayramoglu G., Emiroglu O., Arslan N., Koyuncu O., 2007. Preliminary assessment of heavy metals in water and some Cyprinidae species from the Porsuk River, Turkey. Journal of Applied Biology and Science, 1(4): 91-95.

16. Dobrowolski R., Skowronska M., 2006. The study of trace metal levels in select environmental components of the Zemborzyce reservoir. Journal of Environmental Studies, 15(4): 537-542.

17. Evans M.S., Lockhart W.L., Doetzel L., Low G., Muir D., Kidd K., 2005. Elevated mercury concentration in fish in lakes in the Mackenzie River basin: The role of physical, chemical and biological factors.  Science of Total Environment, 11(3): 479-500.

18. Food and Agriculture Organization. FAOSTAT. Statistical databases. Available from: http://faostat.fao.org. Accessed 2007.

19. JECFA Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. 2000. Safety evaluation of certain food additives and contaminants. WHO Food Additives Series, 44(7): 273-312.

20. Karadede H, Unlu E, 2000. Concentrations of some heavy metals in water, sediment and fish species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Chemosphere, 41(9): 1371-1376.

21. Nasrollahzadeh Saravi H., Pourgholam R., Pourang N., Rezaei M., Makhlough A., Unesipour H., 2010. Heavy Metal Concentrat ions in Edible Tissue of Cyprinus Carpio and Its Target Hazard Quotients in the Southern Iranian Caspian Sea Coast. Journal of Mazandaran, 23(103): 34-45.

22. Negri A.P., 2001. Inhibition of coral fertilization and larval metamorphosis by tributyltin and copper. Journal of Marine Environmantal Research, 51(1): 17-27.

23. Sparks R.E., Cairns J., Health A.G., 1972.The use of bluegill breathing rates to detect Zinc. Waters, 6(2): 895-911.

24. Staniskiene B., Matusevicius P., Budreckiene R., Skibniewska K.A., 2006. Distribution of Heavy Metals in Tissues of Freshwater Fish in Lithuania. Polish Journal of Environmental Studies, 15(4): 585-591.

25. Teodorovic I., Djukic N., Maletin S., Miljanovic B., Jugovac N., 2000. Metal pollution index: proposal for fresh water monitoring based on trace metal accumukation in fish. Tiscia, 32(4): 55-60.

26. Vinodhini R., Naryana M., 2008. Bioaccumulation of heavy metals in orgas of fresh water fish Cyprinus International Journal of Environmental Science Technology, 5(6): 79-182.

27. Veerasingam S., Raja P., Venkatachalapathy R., Mohan R., Sutharsan P., 2010. Distribution of petroleum hydrocarbon concentration in coastal sediment along Tamilnadu Coast, India. Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 5(12): 5-8.

28. WHO., 1996. Health criteria other supporting information. In: Guidelines for Drinking Water Quality, pp: 31-388.

29. Zeynali F., Tajik H., Asri R.S, Meshkini S., Fallah A., Rahnama M., 2009. Determination of Coper, Zinc and Iron levels in Edible Muscel of three Commercial Fish Species from Iranian Coastal water of the Caspian Sea. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(7): 1285-1288.

30. Hosseini Alhashemi A., Sekhavatjou M.S., Hassanzadeh Kiabi B., Karbassi. A.R., 2012. Bioaccumulation of trace elements in water, sediment, and six fish species from a freshwater wetland, Iran. Microchemical Journal, 104: 1-6.