مقدمه ای بر زیست شناسی سوسمار Pseudopus apodus در استان های حاشیه ی جنوبی خزر (زیر راسته سوسماران: خانواده Anguidae )

محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوری

نجمه اخلی ¹ , حاجی قلی کمی ² , هومن شجیعی ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران
2 - دانشگاه گلستان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، گرگان، ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران

تاریخ دریافت : 1393/04/01 تاریخ پذیرش : 1396/02/31 تاریخ انتشار : 1391/05/01

کلید واژه: مورفولوژی, مریستیک, سوسمار, آنگوئیده, حاشیه خزر,

چکیده مقاله :

سوسمار های بدون دست و پا (آنگوئیده) از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به مارها دارند که آنها را از روی سوراخ گوش مشخص و پلک چشم متحرک به راحتی می توان از مارها تشخیص داد. دو گونه سوسمار بدون دست و پا در ایران وجود دارد. این تحقیق نتیجه مطالعه روی Pesudopus apodusمی باشد که در شمال به پتلوس، لوس مار، کره روف، کی سر و لرس معروف است. تعداد 31 نمونه بالغ و 10 نوزاد بر اساس 9 صفت مورفومتریک و 3 صفت مریستیک و تعدادی صفات مورفولوژیکی متعلق به استان های گلستان (20 نمونه)، مازندران (20 نمونه)، گیلان (1 نمونه) مطالعه گردید.نتایج نشان می دهد که این گونه دارای یک چین جانبی عمیق از عقب سر تا مخرج بوده و نسبت طول سر و بدن به طول دم در 21 نمونه بالغ69/0- 58/0 (میانگین 62/0) و همین نسبت در10 نوزاد با دم سالم 66/0-53/0 (میانگین 58/0) می باشد. تعداد فلس های لب بالا برای 10 نمونه نابالغ و 31 نمونه بالغ 12- 9 (میانگین 01/11) می باشد. تعداد فلس های پشتی و شکمی در قسمت میانی بدن برای همه نمونه های بالغ و نابالغ ثابت می باشد(12 عدد برای قسمت پشتی و 10 عدد برای قسمت شکمی چین جانبی). دم تمام نابالغ ها (100%) سالم و دم 11 نمونه بالغ (3/34 درصد) از31 نمونهترمیمی بودند. در بررسی های صورت گرفته از مدفوع این گونه، تعدادی صدف حلزون های خشکی زی از رده شکم پایان دیده شد.

چکیده انگلیسی:

Limblesslizards (family Anguidae) are similar to Snakes. These Lizards have ear openings and movable eyelids and easily identified from snakes. There are 2 limbless lizards In Iran.One of these species is Glass Snake,Pseudopus apodus.Its local name is Petelus, Lousmar, Kare rouf, Kay sar and Lors in the north of Iran. We studied 31adults, 10 juveniles based on 9 morphometric and 3 meristic and some morphological characters from Golestan(20), Mazandaran(20) Guilan(1) provinces.Results revealed that this species have a deep latral groove from behind of head to vent. The ratio of head and body to tail was 0.58 andndash; 0.69 (mean 0.62) in 21 adults and this ratio was 0.53-0.66(mean 0.58) in 10 juveniles with original tail. Supralabial scales was 9- 12 (mean 11.01) in 10 juveniles and in 31 adults. Dorsal and ventral scales of mid body were constant in all juveniles and adults (12 in darsal and 10 in ventral part of lateral groove. Tail of all juveniles (%100) and 11 (%34.3) from 31 adults were original and complete. It was seen some shells of pulmonte gastropod snails in the feces of this species