کد مقاله : 140303291123113 بازدید : 82 صفحه: 102 - 124

نوع مقاله: پژوهشی

شناسایی و ‌اولویت‌بندی چالش‌های لجستیک هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء

محورهای موضوعی : مدیریت تکنولوژی

ماه منير بياناتي ¹ , رویا شاکری ² , مائده توفيقي ³

1 - گروه مدیریت صنعتی و تکنولوژی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی ، گروه مدیریت ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران

تاریخ دریافت : 1402/12/20 تاریخ پذیرش : 1403/04/28 تاریخ انتشار : 1403/05/13

کلید واژه: لجستیک هوشمند, اینترنت اشیاء, رتبه بندی عملکردی, تکنیک دیمتل, ویکور.,

چکیده مقاله :

هدف این مقاله شناسایی چالش های پیش روی لجستیک هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء است. به این منظور تعداد 25 نفراز مدیران ارشد و میانی شرکت لبنیات تین به عنوان جامعه آماري در نطرگرفته شد که با استفاده از تکنیک دیمتل و روش ویکور در دوره زمانی 1401-1402 و در شركت لبنيات تين بررسی شد. روش نمونه گیری در این پژوهش ترکیبی از دو روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند (قضاوتی) و نمونه گیری گلوله برفی است. پس ازانجام مطالعات در حوزه چالش های لجستیک هوشمند مبتنی براینترنت اشیاء سه معیاراصلی و 9 زیرمعیار استخراج شدند. معیارهای اصلی شامل چالش های سیستماتیک، چالش های کسب و کار، چالش های قانونی بوده و براي چالش های سیستماتیک زيرمعيارهاي کارایی و پایداری سیستم، مشکلات شبکه اتصال، امنيت و تامین انرژي، براي چالش های کسب و کار زيرمعيارهاي هزینه سرمایه گذاری،رقابت پذیری و سازگاري و در نهايت براي چالش هاي قانوني زيرمعيارهاي سیاست گذاری و خط مشی و مقررات شناسايي شدند. استنتایج نشان داد چالش های سیستماتیک مهم ترین چالش و پایداری سیستم ها و امنیت نیز از مهم ترین زیرمعیارهای این عامل بوده اند. در چالش های قانونی، معیار مقررات و در چالش های کسب و کار نیز معیار سرمایه گذاری دارای بیشترین اهمیت بوده است. براساس نتایج پیشنهاد می گردد از آنجاییکه یکی از چالشی ترین عوامل در توسعه لجستیک هوشمند کارایی و پایداری سیستم است توجه به کارایی مفید و بهینه حسگرها و به کارگیری روش های مخلف بهینه سازی انرژی آنها مورد توجه ويژه قرار گيرد. علاوه بر اين، بر اساس اکوسیستم اینترنت اشیاء پیشرفته ترین راه حل های مبتنی بر اینترنت اشیاء برای برجسته کردن کاربردهای آنها در فعالیت های لجستیکی مانند نظارت بر وضعیت محصول، انبارداری، حمل و نقل کالا ارائه شده است که بلوغ دیدگاه های سیستماتیک گامی بزرگ در توسعه این حوزه می باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this article is to identify the challenges facing intelligent logistics based on the Internet of Things. For this purpose, the number of 25 senior and middle managers of Tin Dairy Company was taken into consideration as a statistical population, which was investigated using DEMATEL technique and VIKOR method in the period of 1401-1402. The sampling method in this research is a combination of two non-probability targeted sampling (judgmental) and snowball sampling. After conducting studies in the field of smart logistics challenges based on the Internet of Things, three main criteria and nine sub-criteria were extracted. The main criteria include systematic challenges, business challenges, legal challenges, and for systematic challenges, the sub-criteria of system efficiency and stability, connection network problems, security and energy supply, for business challenges, the sub-criteria of investment cost, competitiveness and compatibility and finally for legal challenges sub-criteria of policies and regulations were identified. The results showed that systematic challenges are the most important challenges and systems stability and security are also among the most important sub-criteria of this factor. In legal challenges, the criterion of regulations and in business challenges, the criterion of investment has been the most important. Based on the results, it is suggested that since one of the most challenging factors in the development of intelligent logistics is the efficiency and stability of the system, attention should be paid to the useful and optimal efficiency of sensors and the use of alternative energy optimization methods. In addition, based on Internet of Things ecosystem, the most advanced Interne of Things- based solutions are presented to highlight their applications in logistics activities such as product status monitoring, warehousing, goods transportation, their integration as well as the maturity of perspectives. Systematic, network and cooperation is a big step in the development of this field.

منابع و مأخذ:

1. امیرنژاد، قنبر؛ اژدری، پرستو(1396). بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر چابکی سازمانی با نقش میانجی فرهنگ سازمانی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی منطقه 6 خوزستان (از دیدگاه اساتید)، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسالمی واحد شوشتر، 1: 296-273
2. توكلی مسعود, رزقی شیرسوار هادی, نصیری پور امیراشكان(1396). تاثیر به کارگیری اینترنت اشیاء بر عملکرد سازمانی حوزه سلامت (مطالعه موردی: بیمارستان شهید رجائی تهران)، مدیریت بهداشت و درمان (نظام سلامت)، شماره 2 (پیاپی 24) ; از صفحه 43 تا صفحه 56 .
3. چوپانی، سجاد و کریمی گوارشکی، محمد حسین، (1399)، بررسی تاثیرات اینترنت اشیاء بر روی عملکرد ‌زنجیره‌تأمین و نحوه ردیابی محصولات، اولین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت
4. خبیری، نوید و مهرابی، علی، (1399)، نقش اینترنت اشیاء بر یکپارچگی ‌زنجیره‌تأمین و عملکرد سازمانی در کارخانجات تولید مواد غذایی، اولین کنفرانس بین المللی چالش‌ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، ساری
5. رونقی محمدحسین, حسینی فروغ السادات(1397). شناسایی و رتبه‌بندی خدمات اینترنت اشیا در حوزه سلامت، مدیریت سلامت، دوره 21 , شماره 73 ; از صفحه 106 تا صفحه 117
6. ظهرابی، مهسا و صاحبی، هادی و شفیعی زاده، محمدمهدی، (1399)، ارائه‌ی کاربردهای اینترنت اشیا در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی صنعت لجستیک با استفاده از روش تحلیل محتوا، اولین کنفرانس بین المللی چالش‌ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، ساری
7. . عیدی، فاطمه و رضایی، قاسمعلی، (1396)، بررسی تاثیر قابلیت‌های لجستیک معکوس بر هزینه شرکت مورد مطالعه: شرکت بل روزانه
8. فامیلی، عادل، (1399)، نقش اینترنت اشیاء در بهبود مدیریت ‌زنجیره‌تأمین، دومین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت
9. قاسمی روح اله, محقر علی, صفری حسین, اكبری جوكار محمدرضا(1395). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت اشیا در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه پایدار، شماره 1 ; از صفحه 155 تا صفحه 176
10. کدخداپور، حامد(1391). نقش مدیریت دانش در چابکی سازمان‌های تجاری (مدل یابی معادلات ساختاری) (مورد مطالعه: شرکت‌های دانش‌محور پارک علم و فناوری شهرستان یزد). پایان نامه کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی وغیر دولتی جهاد دانشگاهی استان یزد
11. مقدسی، علیرضا و حاتمی یزد، مصطفی، (1401)، لجستیک هوشمند مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا: یک مرور کلی، پنجمین همایش ملی توسعه علوم فناوریهای نوین در مدیریت، حسابداری و کامپیوتر، تهران.
12. اجلی، مهدی، (1401)، مدیریت لجستیک هوشمند سازمان‌های دفاعی با استفاده از فناوری اینترنت اشیاء، دومین کنفرانس بین المللی بهینه سازی سیستم‌های تولیدی وخدماتی، رودسر

1. Abdulaziz A. Albesher, IOT in Health-care: Recent Advances in the Development of Smart .
Cyber-Physical Ubiquitous Environments, IJCSNS International Journal of Computer. Science
and Network Security, VOL. 19 No. 2, February (2019)
2. Carmen M. Felipe, José L. Roldán, Antonio L. Leal-Rodríguez(2016). An explanatory and
predictive model for organizational agility . Journal of Business Research, Volume 69, Issue 10,
October (2016), Pages 4624-4631
3. Chen, ZG. Jin, "Research on Key Technology and Applications for Internet of Things" ,
International Conference on Medical Physics and Biomedical Engineering, Physics Procedia ,
pp 591 – 599, (2018)
4. Franklin, N. & Baker R. (2015) "Workforce Agility Through Customer Involvement". IIL
Transactions, pp. 1011- 1021.
5. Gao, B and Tian, G. (2017). Structural Health Monitoring Framework Based on Internet . of
Things: A Survey. IEEE Internet of Things Journal.
6. Goldman, Steven, Nagel, Roger, and Preiss, Kenneth (2015) "Agile Competitors and Virtual
Organizations", New York: Van Nosteand Reinhold.
7. Gkouskos and Burgos, Internet of Medical Things (IOMT): Applications, Benefits and Future
Challenges in Healthcare Domain, Journal of Communications, Vol. 12, No. 4, April (2017)
8. Gkouskos and Burgos, I’m in! Towards participatory healthcare of elderly through IOT,
ScienceDirect, Procedia Computer Science 113 (2017) 647–652
9. Hamel, N,Parahald,G (2014) "Organizational agility: Competing from the Inside out", New York:
John Wiley & Sons
10. Karl A, W. Tobias, T. Klaus-Diete, H. Otthein, " An Internet Of Things For Transport Logistics" ,
MITIP 2010,Denmark, (2010)
11. Marinagi, P. Belsis, C. Skouruls, " New directions for pervasive computing in logistics" Social
And Behavioral Sciences 43, pp 795 – 532, (2013).
12. Mashayekhy, Y.; Babaei, A.; Yuan, X. -M.; Xu, A. Impact of Internet of Things (IoT) on
Inventory Management: A Literature Survey. Logistics (2022), 6, 33. Https: //doi. Org/10.
3390/logistics6020033
13. Aheleroff, S. ; Xu, X. ; Lu, Y. ; Aristizabal, M. ; Velásquez, J. P. ; Joa, B. ; Valencia, Y. IoT-
enabled smart appliances under industry 4. 0: A case study. Adv. Eng. Inform. (2020), 43,
101043.
14. Min, H. Smart Warehousing as a Wave of the Future. Logistics (2023), 7, 30. Https: //doi. Org/ 10.
3390/logistics7020030.
15. Whysall, Zara, Mike Owtram, Simon Brittain, (2019) " the new talent management
Challenges of Industry 4.0", Journal of Management Development, https:
//doi.org/10.1108/JMD-06-2018-0181 Permanent link to this document: https:
//doi.org/10.1108/JMD-06-2018-0181.
16. Asharul Islam Khan a, Ali Al-Badi, “Open Source Machine Learning Frameworks
For Industrial Internet of Things”, the 11th International Conference on Ambient
Systems, Networks and Technologies (ANT) April 6-9, (2020), Warsaw, Poland
17. Khan, Y.; Su’ud, M.B.M.; Alam, M.M.; Ahmad, S.F.; Ahmad, A.Y.A.B.; Khan, N.
Application of Internet of Things (IoT) in Sustainable Supply Chain Management.
Sustainability (2023), 15, 694. Https: //doi.org/10.3390/su15010694
18. Tan, W.C.; Sidhu, M.S. Review of RFID and IoT integration in supply chain
management. Oper. Res. Perspect. (2022), 9, 100229.

متن کامل:

$C:\Users\pazhohesh\Desktop\4df6d067-558e-4f3d-b6ad-6baf54c6e809.jpg$

Applied Research in Sustainable Industry Management

Original Research Article/ Vol.01, No.01, Spring 2024, P:102-124

Identification and prioritization of smart logistics challenges based on Internet of Things

Maede Tofighi ¹, Mahmonir Bayanati *², Roya Shakeri +

Received: 08/03/2024 Accepted: 19/06/2024

Introduction:

The concept of the Internet of Things has revolutionized the application of logistics in an innovative way, so that the advanced capabilities of the technologies equipped with the Internet of Things have brought the efficiency and sustainability of logistics operations. On the other hand, recent Internet of Things technologies, which are known as the ultimate tool for information exchange solutions, show new ways to achieve greater productivity. Therefore, it promises a potential perspective regarding the application of IOT in logistics.

Methodology:

Therefore, in this research, we identified the challenges facing smart logistics based on the Internet of Things in three systematic, business, and legal formats, and analyzed their cause and effect by DEMATEL technique, and finally, the companies providing services in this We also examined the field by VIKOR method.

Results and Discussion:

Systematic challenges are the most important challenges and systems stability and security are also among the most important sub-criteria of this factor.

Conclusion:

In legal challenges, the criterion of regulations and in business challenges, the criterion of investment has been the most important.

Keywords:

Intelligent logistics, Internet of Things, Efficiency rating, DEMATEL technique, VIKOR

شناسایی و ‌اولویت‌بندی چالش‌های لجستیک هوشمند

مبتنی بر اینترنت اشیاء³

مائده توفیقی⁴، ماه‌منیر بیاناتی⁵، رویا شاکری ⁶

تاریخ دریافت: 22/12/1402 تاریخ پذیرش: 30/03/1403

چکیده

هدف این مقاله شناسایی عامل‌های تأثیرگذار بر موفقیت تجاری‌سازی نوآوری است. بدین‌منظور، در مرحله اول از روش هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو استفاده شد. در فراترکیب بعد از انجام هفت مرحله سندلوسکی و باروسو و رسیدن به مدل تحقیق، برای سنجش اعتبار و میزان هماهنگی کدهای بدست آمده از معیار کاپای کوهن استفاده گردید و بعد از شناسایی عوامل با کمک تکنیک دلفی فازی عاملهای نهایی تأثیر گذار بر موفقیت تجاری سازی نوآوری مشخص شد. در نهایت نیز با کمک تکنیک دیمتل تاثیرگذاری و تاثیرپذیری معیارها و نوع معیارها (علت و معلول) مشخص شد. دقت در تخمین تقاضای بازار، انحصار زدایی در صنعت، پذیرش فناوری های متناسب با نیاز های تجاری سازی، حمایت از شرکت های دانش بنیان داخلی و توسعه کارآرایی در فرایند های کسب و کار به عنوان تاثیرگذارترین عوامل از دیدگاه خبرگان انتخاب شدهاند.

واژگان کلیدی: لجستیک هوشمند، اینترنت اشیاء، رتبه بندی عملکردی، تکنیک دیمتل، ویکور

1.‌ مقدمه

امروزه حضور در عرصه اقتصاد جهاني براي تولیدكنندگان و شركت هاي تجاري با چالش هاي جديدي مواجه است. وجود تعداد زياد عرضه كنندگان و رقابت فشرده آنها و افزايش انتظارات مصرف كنندگان براي ارائه كیفیت بهتر و خدمات رساني سريعتر، فشارهاي زيادي را بر تولید كنندگان وارد كرده، عواملي كه شايد تا پیش از اين وجود نداشته است. در اين شرايط شركت هاي تجاري پي بردند كه به تنهايي قادر به انجام همه امور نبوده و از سوي ديگر علاوه بر توجه به امور و منابع داخلي، نیاز به مديريت و نظارت بر منابع و اركان مرتبط خارج از شركت نیز وجود دارد (ويوك و همکاران2020).

رويکرد جديدي كه در سالهاي اخیر بر مديريت عملیات حاكم شده رويکرد لجستیک هوشمند است (فو و همکاران2020). در دهه اخیر لجستیک هوشمند از حالت نامحسوس و فرعي خارج شده و به يک عنصر استراتژيک تبديل گشته است كه می تواند تاثیر مثبت و محسوس روي فعالیتهاي سازمانها بگذارد (ريچارد و همکاران2013).

فناوري اينترنت اشیاء، يکي از جديد ترين فناوري هاي مورد بحث در دنیاي امروز به شمار مي رود و در دنیاي امروز اطلاعات حرف اول را مي زند. اينترنت اشیاء با دانستن اين مساله مهم، بر پايه اطلاعات شکل گرفته و آن را به تمامي اشیاي پیرامون زندگي بسط داده است. فرايند ارسال داده ها در اينترنت اشیاء به صورت تمام اتوماتیک و بر اساس تنظیمات انجام شده و در زمان هاي مشخص ارسال مي گردند و ظهور اين پديده نتیجه توسعه فناوري هاي بي سیم و سامانه اي میکروالکترومکانیکي است. اينترنت اشیاء براي توصیف آينده كه اشیاي فیزيکي يکي پس از ديگري به اينترنت متصل مي شود و با اشیاي ديگر در ارتباط برقرار مي كند و رابطه نزديکي به عنوان يک روش ارتباطي، با مفهوم شناسايي از طريق فركانس راديويي (RFID) دارد و شامل فناوري هاي حسگر، فناوري هاي بي سیم، كدها واكنش سريع (QR) و غیره نیز مي شود. كاربردهاي اينترنت اشیاء متنوع و متعدد است و به تمام زمینه هاي زندگي روزمره افراد، شركت ها و جامعه به عنوان يک كلیت نفوذ كرده است و به دلیل تغییرات مستمر تکنولوژي و رقابت هاي فزاينده جهاني و تغییرات پیاپي سلايق مشتريان، بخش هاي تجاري و صنعتي را تحت فشار روزافزون قرار داده است. مديريت لجستیک تلفیقي از دانش و تجربه در جهت بهبود دسترسي سريع به مواد اولیه ساخت محصولات و يا خدمات و انتقال آن به مشتري است (میوراندي و همکاران2018).

از نقطه نظر مفهومي، فناوري اينترنتي از اشیاء بر اساس سه اصل حیاتي كه به هوشمندسازي اشیاء مربوط مي شود، بنا شده است:

1- قابلیت شناسايي خودكار اشیاء هوشمند،

2- قابلیت ارتباط اشیاء هوشمند با محیط اطرافشان، و

3- قابلیت برقراري تعامل میان خود اشیاء در شبکه اصلي تشکیل دهنده آن ها و نیز ارسال اطلاعات مورد نیاز به استفاده كنندگان (شركت ها، كاربران نهايي و سازمان هاي خدماتي، دولت و ... ( چن و ژين 2012).

سرعت بالاي تغییرات و عدم قطعیت در بازارها سبب شده است تا شناخت سازمانها از زنجیره هاي تامیني كه درآنها عضويت دارند و نقشي كه در آنها بازي مي كنند از اهمیت فوق العاده اي برخوردار شود. شركتهايي كه بدانند چگونه زنجیره هاي تامین قوي ساخته و در آنها مشاركت كنند، مزيت رقابتي مهمي در بازارشان در اختیار خواهند داشت. همچنین رقابت در شركتها در بازارهاي جهاني از دهه 90 روند رو به رشدي داشته است. شركتها جهت دستیابي به توان رقابتي بیشتر به دنبال افزايش رضايت مشتريان و بهبود كارايي كسب و كار خود هستند (حسن و همکاران، 2019).

تحويل به موقع محصولات به مشتريان با قیمت تمام شده كمتر موجب افزايش توان رقابتي شركتها مي گردد. شركتها تشخیص داده اند نمي توانند بهبود كارايي در سازمان و عملکرد كسب و كار خود را بدون تمركز بر لجستیک هوشمند به وجود آورند. دستاوردهاي به دست آمده از لجستیک هوشمند شامل تمام فعالیتهاي جا به جايي مواد (مواد اولیه تا مرحله محصول نهايي) و جريان اطلاعات و تبادلات مالي است. و مديريت زنجیره تامین شامل هماهنگ سازي نظام مند و راهبردي بخش هاي سنتي كسب و كار و همچنین تاكتیک هايي كه در اين بخشها به كار مي‌رود، اعم از درون شركتي خاص و يا در كل زنجیره، با هدف بهبود بلند مدت عملکرد هر يک از شركتها و كل زنجیره تامین است (مانال و همکاران، 2020).

2.‌ مروری بر ادبیات

مدیریت زنجیره تامین

مديريت زنجيره تامين عبارت از تشريك مساعي شركتها جهت ارتقاي موقعيت استراتژيك و بهبود اثر بخش عملكرد مجموعه ميباشد. اين فرآيند يكپارچه ارزش ساز بايد از تهيه مواد تا تحويل كالا / خدمات به مشتري نهايي مديريت گردد (باورسکس، 2018).

زنجیره تأمین دامنه وسيعي دارد كه شامل: تامين كنندگان جزء، تامين كنندگان عمده، عمليات داخلي، مشتريان عمده، مشتريان جزء و مصرف كنندگان نهايي ميباشند. زنجيره تامين در كارخانه هاي توليدي، شركتهاي خدماتي و حتي منازل نيز وجود داشته و آن را با عباراتي نظير زنجيره تقاضا و يا زنجيره ارزش نيز معرفي مي نمايند. اما نام آن هرچه كه باشد، هدف آن ايجاد ارزش براي مصرف كننده نهايي است (لانسیونی و همکاران،2018).

هدف هر زنجیره اي، حداکثر کردن کل ارزش تولیدي توسط آن است. اختلاف بین پولی که مشتري می پردازد با کل هزینه هاي متحمل شده توسط زنجیره براي تولید و توزیع کالا، میزان سوددهی زنجیره را نشان می دهد. میزان سود دهی زنجیره، کل سودي است که باید بین کلیه مراحل زنجیره تقسیم شود. برهمین اساس موفقیت یک زنجیره بر حسب میزان سوددهی آن تعریف می شود و مدیریت زنجیره تأمین مستلزم مدیریت جریان هاي بین و داخل مراحل یک زنجیره براي حداکثر کردن کل سود دهی آن است (ابراهیم نژاد و همکاران،2018).

در دیدگاه مدیریت زنجیره عرضه، تمامی شرکتهایی که در تولید محصول نقش دارند، مانند حلقه هاي یک زنجیر، به یکدیگر متصلند و سعی در ارائه خدمت بهتر به مصرف کننده محصول نهایی را دارند. شرکتهاي یک زنجیره تا حد امکان به یکدیگر کمک کرده و تنها به ارتقا خود فکر نمی کنند و اطلاعات موجود در یک شرکت را تنها متعلق به شرکت نمیدانند (چوپرا،2020).

متغیرهاي تصمیم در زنجیره تأمین

زنجیره تأمین داراي اهداف خاص است که در نتیجه آن عملکرد زنجیره رقم میخورد .براي بررسی و اندازه گیري این عملکرد، متغیرهاي تصمیم تعریف می شوند و از روي آنها توابع عملکرد بدست می آیند.

براي درك بهتر مطلب در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:

▪ مکان : تعیین مکان مناسب براي کارخانه، انبارها، توزیع کنندگان و غیره

▪ تخصیص: تخصیص انبارها و توزیع کننده گان و... به مشتریان و بازارهاي مناطق مختلف.

▪ ساختار شبکه: تعیین اینکه شبکه توزیع باید بصورت متمرکز باشد یا غیر متمرکز و کدام اجزاي زنجیره (تأمین کننده و تولید کننده ) باید با هم کار کنند.

▪ تعداد تجهیزات و منابع: تعیین تعداد تأمین کننده، تولید کننده، انبار و غیره

▪ تعداد طبقات و بخش هاي زنجیره : تعیین تعداد بخشهاي افقی یک زنجیره.

▪ چگونگی سرویس دهی: تعیین بهترین مسیرهاي مورد نیاز براي حمل و نقل و غیره

▪ حجم: تعیین میزان حجم خرید، تولید و حمل و نقل هر گره در زنجیره.

▪ سطح موجودي: تعیین میزان موجودي مورد نیاز در هر یک از انبارها

▪ میزان نیروي کار مورد نیاز: برنامه ریزي منابع انسانی و تعادل نیروي کار

▪ سطح واگذاري کار به شرکتهاي دیگر: تعیین اینکه چه میزان از کارها باید به دیگر شرکتها از جمله تأمین کنندگان، واسطه هاي تدارکاتی و غیره داده شود و تعیین اینکه براي هر یک از این کارها باید یک شرکت به خدمت گرفته شود یا بیشتر (فیورینو،2018).

اشتراك اطلاعات در زنجیره تأمین

مهمترین فاکتورهاي موفقیت یک زنجیره تأمین، مدیریت موثر اتحادهاي استراتژیک بین بخش هاي زنجیره، توانایی مناسب مدیریت داده ها، و سیستم اطلاعاتی پیشرفته بین سازمانی براي تبادل مناسب داده ها است. بنگاه هاي اقتصادي براي بهره گیري از مزیتهاي موجود در نقاط مختلف جهان، این نقاط را به زنجیره تأمین خود افزوده اند (وانای،2017). با گسترش زنجیره تأمین به سطح جهانی، ارتباطات و مراکز در سطح کشورهاي مختلفی گسترده می شوند. در این حالت، راهبري صحیح عملیات اهمیت بسیاري پیدا می کند. هزینه و مشکلات مربوط به راهبري ممکن است آنچنان بالا برود که مزایا و منافع اولیه مربوط به شبکه تأمین جهانی را خنثی نماید. بنابراین لازم است سازمانها براي هدایت صحیح شبکه هاي تأمین جهانی، در سیستم هاي اطلاعاتی سرمایه گذاري کنند. نظر به اینکه شرکت ها براي بدست آوردن مزیت هاي رقابتی بیشتر و بهتر در محیط جهانی در تلاش هستند، تمرکز بر روي روابط موجود در زنجیره به منظور ایجاد یک شبکه کارآمد است.اخیراً مفاهیم مربوط به طراحی و مدیریت زنجیره تأمین به موضوعاتی مورد توجه تبدیل شده اند (جوتنر،2020).

بررسی جریان اطلاعات زنجیره تأمین نشان می دهد که مشکلات مربوط به این زنجیره به دو جریان اطلاعاتی مربوط است:

1- جریان از انتهاي زنجیره (سفارش مشتري و مراحل تکمیل آن)

2- جریان به سمت ابتداي زنجیره (سفارشات و تقاضا): حذف هزینه هاي مربوط به برنامه ریزي و کنترل موجودي ضعیف مهمترین مشکل موجود در یکپارچه سازي فرآیندها در طول زنجیره تأمین، مساله محدودیت هاي سازمان است. بخش هاي مختلف سازمان و اجزاء مختلف زنجیره، از اطلاعات به عنوان ابزار قدرت خود استفاده می کنند و تغییر در رویه جریان اطلاعات را موجب کاهش قدرت خود می دانند. بنابراین اصلاح سازمان پیشنیاز اصلی ایجاد نظام اطلاعاتی مناسب است (فان و همکاران،2020).

فرآیند ناب سازي در زنجیره تأمین

در یک سیستم ناب، نباید هیچ گونه ضایعاتی وجود داشته باشد. صف ها، موجودي، ماشین ها و کارکنان بیکار انواع مختلفی از ضایعات هستند. فرآیند ناب سازي فرآیندي است که در آن ضایعات شناسایی و حذف می شوند. مولفان متفقاً بر 8 گام در فرآیند نابسازي اشتراك نظر دارند:

1. ایجاد تعهد در مدیریت و برخورداري از حمایت مدیریت

2. تیم سازي و آشنایی با مفاهیم ناب

3. انتخاب یک جریان ارزش مناسب

4. نگاشت جریان انتخاب شده

5. تعیین شاخص هاي بهبود

6. تهیه نقشه وضعیت مطلوب

7. معرفی پروژه هاي بهبود در قالب بهبود مستمر

8. شروع به کار پروژه هاي تعریف شده (اینزاگی، 2016).

مدیریت لجستیک

مدیریت لجستیک بخشی از زنجیره تأمین است که به مدیریت جریان کالاها، اطلاعات و سایر منابع از جمله انرژی و منابع انسانی بین نقطه شروع و نقطه مصرف می پردازد؛ بطوریکه نیازمندی های مصرف کنندگان را تأمین نماید. لجستیک شامل ترکیب اطلاعات، حمل و نقل، موجودی، انبارداری، اداره نمودن مواد و بسته بندی است.

لجستیک تحت عنوان برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل همه فعالیت ها در جریان مواد، از مواد خام تا مصرف نهایی و جریان معکوس محصول تولیدی، با هدف تأمین رضایت مشتریان و نیازها و خواسته های سایر بخش ها مانند: فراهم نمودن خدمات خوب به مشتریان، هزینه پایین، سرمایه کم و پیامدهای محیطی کوچک تعریف می شود.

لجستیک تحت عنوان فعالیت هایی تعریف می شود که مرتبط به ارائه یک محصول یا یک خدمت در زمان، مکان، کمیت و کیفیت، تحویل به مشتری و با هزینه مناسب باشد.

در بیشتر موارد به لجستیک به عنوان یک رویکرد علمی مربوط به حمل و نقل یا جابجایی مواد از یک نقطه به نقطه دیگر یا تولید خدمات نگریسته می شود اما سیستم های لجستیک شامل مسئولیت های عملیاتی دیگری از قبیل، اداره کل عملیات خرید نیز می باشد.

مدیریت لجستیک بخشی از مدیریت زنجیره تأمین است که وظیفه برنامه ریزی، پیاده سازی، کارایی و اثربخشی، جریان معکوس مواد، ذخیره سازی کالاها و خدمات، و جریان اطلاعات بین دو نقطه مبدأ و نقطه مصرف را جهت رفع نیازهای مشتریان کنترل می نماید.

بخش های مختلف مدیریت لجستیک

فعالیت های مدیریت لجستیک عموماً شامل مدیریت حمل و نقل ورودی و خروجی، مدیریت ناوگان، انبارداری، کنترل مواد، انجام سفارش، طراحی شبکه تدارکات، مدیریت موجودی، برنامه ریزی عرضه و تقاضا، و مدیریت تدارکات شخص ثالث عرضه کننده خدمات می باشد. برای تعیین سطوح، می توان عملیات لجستیکی را به منبع یابی و بدست آوردن آن، برنامه ریزی تولید، بسته بندی و مونتاژ و خدمات مشتری، تقسیم نمود. این نوع مدیریت شامل همه سطوح برنامه ریزی و اجرای استراتژیک، عملیاتی و تاکتیکی می باشد. مدیریت لجستیک یک عملیات ترکیبی است که همه فعالیت های لجستیکی را هماهنگ و بهینه می کند. همچنین فعالیت های دیگر لجستیکی را با بازاریابی، فروش، تولید، مالی و فناوری یکپارچه می سازد.

اینترنت اشیاء

استفاده از برچسب هاي الکترونیکيRFID و حسگرها گسترش ارتباطات و پتانسیل كنترل شبکه ها را برآورده خواهد سا خت كه اين موضوع به اهمیت استفاده از فناوري حسگر در كنار فناوري هاي جديدي همانند RFIDبه منظور دستیابي به اينترنت اشیاء تأكید دارد.به منظور دستیابي و متصل شدن به اشیاء، تشخیص آنها بر روي شبکه از طريق فناوري مانندRFID يک امر ضروري است. سپس به كمک فناوري حسگر به آگاهي از تغییرات در حاالت فیزيکي آنها مانند تغییر دما مي پردازيم. هم اكنون به كمک تركیب اين دو تکنولوژي و اينکه چگونه بشر مي تواند اشیاء را به واسطه اينترنت اداره كند، به آنها هوش مي دهیم. بنابراين بحث هوشمند كردن اشیاء در اينترنت اشیاء از اهمیت خاصي برخوردار است (ساندمیکر و همکاران، 2020).

پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و ‌اولویت ‌بندی چالش‌ های لجستیک هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء است.

3. روش پژوهش

تحقیق حاضر در دو مرحله اصلی انجام شد. در مرحله ی اول با استناد به منابع و پژوهش های موجود در این حوزه، چالشهای لجستیک هوشمند بر پایه اینترنت اشیاء شناسایی و سپس با استفاده از نظرسنجی از کارشناسان به رتبه بندی شاخص ها پرداخته شد تا در نهایت بتوان وزن شاخص ها را محاسبه کرد. در مرحله بعد نیز نسل های لجستیکی که در این حوزه فعال هستند را طبق وزن های به دست آمده از مرحله قبل مورد و تکنیک ویکور بررسی عملکردی قرار دادیم. پس از اطلاق نماد اختصاصی به هر کدام از معیارهای شناسایی شده در حوزه چالش های لجستیک هوشمند بر پایه اینترنت اشیا، به پیاده سازی الگوریتم تکنیک دیمتل در محیط کد نویسی نرم افزار مطلب پرداختیم و سپس این روش را به داده های دریافت شده از پرسشنامه های تکمیل شده اعمال نموده و خروجی ها را تحلیل نمیدویم.

در نهایت نیز با استفاده از روش ویکور در محیط نرم افزار اکسل، نسل های این حوزه را بررسی و ارزش گذاری کردیم تا مشخص شود بر اساس وزن های به دست آمده برای هر شاخص، کدام نسل عملکرد بهتری داشته است.

از دو روش کتابخانه ای و میدانی برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش استفاده شده است.

جامعه موردِ مطالعه به طور کلی در برگیرنده‌ کلیه مدیران میانی و ارشد صنایع لبنی تین که تعداد‌ آن‌ها 25 نفر می باشد. ‎

روش نمونه‌گیری ترکیبی از دو روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند (قضاوتی) و نمونه‌گیری گلوله برفی است.

4.‌ برآورد مدل و تجزیه و تحلیل یافته‌ها

جدول 1: معیارهای اصلی

معیار	نماد
چالش های سیستماتیک	C1
چالش های کسب و کار	C2
چالش های قانونی	C3

جدول 2: تعیین تأثیرگذاری عوامل اصلی

	چالش های سیستماتیک	چالش های کسب و کار	چالش های قانونی
چالش های سیستماتیک	✓
چالش های کسب و کار		✓
چالش های قانونی			✓

جدول 3: زیر معیارهای چالش های سیستماتیک

معیار	نماد
کارایی و پایداری سیستم	C11
مشکلات شبکه اتصال	C12
امنیت	C13
تامین انرژی	C14

جدول 4: تعیین تأثیرگذاری زیر معیارهای چالش های سیستماتیک

	کارایی و پایداری سیستم	مشکلات شبکه اتصال	امنیت	تامین انرژی
کارایی و پایداری سیستم	✓
مشکلات شبکه اتصال		✓
امنیت			✓
تامین انرژی				✓

جدول 5: زیرمعیارهای چالش های کسب و کار

معیار	نماد
هزینه سرمایه گذاری	C21
رقابت پذیری	C22
سازگاری	C23

جدول 6: تعیین تأثیرگذاری زیر معیارهای چالش های کسب و کار

	هزینه سرمایه گذاری	رقابت پذیری	سازگاری
هزینه سرمایه گذاری	✓
رقابت پذیری		✓
سازگاری			✓

جدول 7: زیر معیارهای چالش های قانونی

معیار	نماد
سیاست گذاری و خط مشی	C31
مقررات	C32

جدول 8: تعیین تأثیرگذاری زیر معیارهای چالش های قانونی

	سیاست‌گذاری و خط مشی	سیاست‌گذاری و خط مشی
سیاست‌گذاری و خط مشی	✓
مقررات		✓

پرسشنامه های هرکدام از مراحل قبل در اختیار خبرگان این حوزه قرار داده شد تا با استفاده از طیف موجود در جدول 2 آنها را تکمیل کنند که با جمع آوری آنها و میانگین گیری از پاسخ ها به ماتریس ورودی به نرم افزار متلب میرسیم. کد دیمتل نوشته شده در این نرم افزار، ماتریس ورودی برای هر سطح از معیارها را فراخوانی و تکنیک دیمتل را به آن اعمال میکند. خروجی نهایی به دست آمده از نرم افزار متلب که در فایل اکسلی به نام output در این بخش ذخیره میگردد شامل مقادیر R (شدت اثرگذاری)، J (شدت اثرپذیری)، R+J (بردار برتری) و R-J (بردار ارتباط) برای هر کدام از معیارها به شرح زیر بوده است.

جدول 9: خروجی نهایی تکنیک دیمتل عوامل اصلی

$C:\Users\NeL\Desktop\Code\Dematel_Matlab_Code\1\11.JPG$

طبق نتایج به دست آمده از جدول 9 مشهود است که عامل شماره 1 (چالش های سیستماتیک) بیشترین اثرگذاری (بیشترین مقدار R) بر سایر عوامل و همچنین عامل شماره 2 (چالش های کسب و کار) بیشترین اثرپذیری (بیشترین مقدار J) از سایر عوامل را دارا می باشند. بنابراین ترتیب اثرگذاری عوامل طبق جدول به دست آمده به صورت 1C، 2C و 3C بوده است. همچنین ترتیب اثرپذیری عوامل نیز به صورت 2C، 1C و 3C می باشد.

با توجه به اینکه میزان R، تاثیرگذاری و میزان J ، تاثیرپذیری عوامل را نشان می دهد، بنابراین میزان R+J بالا در واقع میزان تاثیرگذاری و تاثیر پذیری زیاد که همان تعامل بالا با سایر عوامل است را نشان می دهد و بالعکس R+J پایین، میزان تاثیرگذاری و تاثیر پذیری کم که همان تعامل پایین با سایر عوامل است را مشخص می کند. بر این اساس، طبق جدول 1، عامل شماره 1 (چالش های سیستماتیک) دارای تاثیرگذاری بالا بر عوامل دیگر و تاثیرپذیری پایین از آنهاست و اثرگذارترین عامل است، عامل شماره 2 (چالش های کسب و کار) دارای تعامل بسیار کم با سایر عوامل است اما میزان اثرپذیری اش از اثرگذاریش بالاتر است. از بین این سه عامل، چالش‌های سیستماتیک بیشترین تعامل را با مابقی عوامل داراست و از این لحاظ دارای بیشترین اهمیت و وزن خوهد بود.

جدول 10: خروجی نهایی تکنیک دیمتل زیرمعیارهای چالش‌های سیستماتیک

$C:\Users\NeL\Desktop\Code\Dematel_Matlab_Code\2\22.JPG$

مطابق با نتایج به دست آمده از جدول 10 مشخص است که عامل شماره 13 (امنیت) بیشترین اثرگذاری (بیشترین مقدار R) بر سایر عوامل و همچنین عامل شماره 11 (کارایی و پایداری سیستم) بیشترین اثرپذیری (بیشترین مقدار J) از سایر عوامل را دارا می باشند. بنابراین ترتیب اثرگذاری عوامل طبق جدول به دست آمده به صورت 13C، 14C، 12C و 11C بوده است. همچنین ترتیب اثرپذیری عوامل نیز به صورت 11C، 13C، 12C و 14C میباشد.

با توجه به توضیحات قبل و مطابق با جدول 3، عامل شماره 1 (کارایی و پایداری سیستم) دارای بیشترین تعامل با عوامل دیگر بوده و در نتیجه دارای بیشترین اهمیت و وزن خواهد بود، پس از آن عامل شماره3 (امنیت) دارای بیشترین عتامل و اهمیت است. عامل شماره 2 (مشکلات شبکه اتصال) تاثیرگذارترین عامل از بین زیر معیارهای چالش های سیستماتیک بوده است.

جدول 11: خروجی نهایی تکنیک دیمتل زیرمعیارهای چالش های کسب و کار

$C:\Users\NeL\Desktop\Code\Dematel_Matlab_Code\3\33.JPG$

مطابق با نتایج به دست آمده از جدول 11 مشخص است که عامل شماره 21 (هزینه سرمایه گذاری) بیشترین اثرگذاری (بیشترین مقدار R) بر سایر عوامل و همچنین عامل شماره 22 (رقابت پذیری) بیشترین اثرپذیری (بیشترین مقدار J) از سایر عوامل را دارا میباشند. بنابراین ترتیب اثرگذاری عوامل طبق جدول به دست آمده به صورت 21C ، 23C و 22C بوده است. همچنین ترتیب اثرپذیری عوامل نیز به صورت 22C، 23C و 21C میباشد.

طبق جدول 4 و توضیحات قبل، عامل شماره 1 (هزینه سرمایه گذاری) دارای تاثیرگذاری بالا بر عوامل دیگر و تاثیرپذیری پایین از آنهاست و اثرگذارترین عامل است، عامل شماره 2 (رقابت‌پذیری) دارای تعامل بسیار کم با سایر عوامل است اما میزان اثرپذیری اش از اثرگذاریش بالاتر است. عامل شماره 3 (سازگاری) نیز دارای تاثیرگذاری و تاثیرپذیری کم و نزدیک به هم را می باشد. از بین این سه عامل، هزینه سرمایه گذاری بیشترین تعامل را با مابقی عوامل داراست و از این لحاظ دارای بیشترین اهمیت و وزن خوهد بود.

جدول 12: خروجی نهایی تکنیک دیمتل زیرمعیارهای چالش‌های قانونی

$C:\Users\NeL\Desktop\Code\Dematel_Matlab_Code\4\44.JPG$

مطابق با نتایج به دست آمده از جدول 12 مشهود است که عامل شماره 31 (سیاست گذاری و خط مشی) بیشترین اثرگذاری (بیشترین مقدار R) بر سایر عوامل و همچنین عامل شماره 32 (مقررات) بیشترین اثرپذیری (بیشترین مقدار J) از سایر عوامل را دارا میباشند. بنابراین ترتیب اثرگذاری عوامل طبق جدول به دست آمده به صورت 31C و 32C بوده است. همچنین ترتیب اثرپذیری عوامل نیز به صورت 32C و 31C می باشد.

با توجه به توضیحات قبل و مطابق با جدول 5 ، عامل شماره 2 (مقررات) دارای بیشترین تعامل با عامل دیگر بوده و در نتیجه دارای بیشترین اهمیت و وزن خواهد بود. همچنین عامل شماره 1 (سیاست گذاری و خط مشی) تاثیرگذارترین عامل از بین زیر معیارهای چالش های قانونی بوده است.

در مرحله بعد توسط روش ویکور و درجه اهمیت به دست آمده برای هر معیار توسط تکنیک دیمتل انجام شد.

در این بخش معیارها بصورت جدول زیر نام گذاری شده و همچنین "مشکلات شبکه اتصال" و "هزینه سرمایه گذاری" به عنوان معیارهای منفی و مابقی معیارها، مثبت در نظر گرفته شده‌اند.

جدول 13: معیارها و نمادهای آنها در روش ویکور

معیار	نماد
کارایی و پایداری سیستم	C1
مشکلات شبکه اتصال	C2
امنیت	C3
تامین انرژی	C4
هزینه سرمایه گذاری	C5
رقابت پذیری	C6
سازگاری	C7
سیاست گذاری و خط مشی	C8
مقررات	C9

مراحل این الگوریتم در نرم افزار اکسل پیاده سازی شد و پس از اعمال آن به نظرات خبرگان بصورت ذیل ارائه شد.

ماتریس تصمیم به صورت شکل زیر حاصل شد:

جدول 14: ماتریس تصمیم نرمال شده روش ویکور

جدول 15: محاسبه مقدارQ و رتبه هر نسل

$C:\Users\NeL\Desktop\5.JPG$

همانطور که میدانیم هرچه مقدار Q کمتر باشد، رتبه آن گزینه بالاتر است و این یعنی طبق جدول 15، نسل چهارم توانسته بهترین عملکرد را در بین این پنج نسل به دست آورد. اما این انتهای کار نیست و میبایست شرط های روش ویکور را نیز بررسی کنیم تا به نتیجه قطعی برسیم.

روایی و پایایی

به منظور صحت سنجی پرسشنامه ها و بررسی پایایی و روایی آن، به محاسبه آلفای کرونباخ توسط نرم افزار SPSSپرداختیم.

پرسشنامه ها در مجموع شامل 26 گویه بود (6 گویه عوامل اصلی، 12 گویه چالش های سیستماتیک، 6 گویه چالش های کسب و کار و 2 گویه چالش های قانونی) که در اختیار 25 نفر از خبرگان قرار داده شد که نتیجه آلفای کرونباخ آن برابر با 0.85 به دست آمد.

از آنجایی که ضرایب آلفای بزرگتر از 0.7 به معنی ساز و کار درونی مناسب گویه هاست، گویه‌های پرسشنامه پژوهش حاضر از پایایی و روایی بسیار مناسبی برخوردار هستند.

5. نتیجهگیری و پیشنهادها

گسترش روزافزون فناوری اطلاعات اثرات جدی بر ابعاد زندگی بشر گذاشته است به نحوی که اطلاعات، عامل اصلی کسب قدرت محسوب می شود و بر اساس ویژگیهای دوره معاصر، ماهیت شغل، فرآیندهای تجاری و مدیریت آن ها دچار تحولات اساسی شده است و نیز به کارگیری فناوری های اطلاعاتی در زمینه فرآیندهای سازمان و مدیریت، اقدامی در جهت تطابق با شرایط نوین سازمانها در عصر اطلاعات می باشد. یکی از مزایای به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمانها ایجاد و ارتقاء هوش سازمانی می باشد که در سازمانهای پیچیده امروزی، برآیند و ترکیب از دو هوش فعال انسانی و هوش مصنوعی ماشینی خواهد بود که بی تردید مدیران سازمانها برای پویایی و افزایش کارائی سازمان خود راهی جز بهره گیری از این دو جریان هوشمند نخواهند داشت (دهقان حسامی،1399).

اینترنت به عنوان یکی از فناوری های هوشمندسازی ماشینی، یک مبدأ برای گسترش تجارت الکترونیک، مخصوصاً در کشورهای پیشرفته بوده است. از طریق این بزرگراه اطلاعاتی، میلیونها رایانه می توانند به یکدیگر متصل شوند و یک شبکه جهانی را به وجود بیاورند که انواع منابع اطلاعاتی و ازجمله منابع تجاری را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد. بسیاری از شرکتهایی که از فناوریهای مبتنی بر اینترنت بهره میبرند، سرعت بالا امکان انتخاب بیشتر، و هزینه پایین را عامل استفاده از اینترنت معرفی می کنند (قیصری و همکاران،1398).

فناوری نوین اینترنتی از اشیاء با بهره گیری از بسترهای اینترنتی و نیز استفاده از تجهیزات هوشمندساز، اقدام به ایجاد شبکه وسیعی از اشیاء هوشمند نموده که این امر زمینه مدیریت صحیح و در لحظه اشیاء را برای شرکتها فراهم می آورد. به کارگیری این فناوری در مدیریت بخشهای مختلف زنجیره تأمین، به خصوص مدیریت لجستیک، علاوه بر مزایای درون سازمانی، توان رقابتی شرکتها را در بازارهای هدف ارتقاء چشمگیری خواهد بخشید (طبرسا و همکاران، 1398).

امروزه محیط شركتها حساس، پرثمر و درعین حال رقابت پذير است، افزايش عملکرد مالي تا حدود زيادي به نوع روابط موجود بین دو ركن شركت يعني مديريت لجستیک و مشتريان بستگي دارد و شركتي كه از يکپارچگي شايسته تري برخوردار باشد بهتر مي تواند هدف خود را برآورده سازد و بهره وري لازم را ايجاد نمايد؛ و عملکرد مالي خود را بهبود بخشد لذا شیوه عمل و رفتار هر مدير در يک محیط كاري تابع كنش هاي متقابل میان شخصیت مدير و شرايط محیطي شركت است. در بازار رقابتي موجود، بنگاه هاي اقتصادي و تولیدي علاوه بر توجه به شركت و منابع داخلي، خود را ملزم به مديريت و نظارت بر منابع و عناصر مرتبط در خارج از شركت نموده اند (بیسواجیت و همکاران، 2020).

از طرف ديگر اينترنت اشیاء بعد از اينترنت به عنوان جديدترين فناوري اطلاعاتي دنیا شناخته می شود. اينترنت اشیاء در حال حاضر به سرعت در حال رشد و توسعه بوده و از فناوري هايي همچون شبکه WSN، باركد حسگر هوشمند، RFID، NFC، ارتباطات بي سیم، رايانش ابري و غیره استفاده مي كند.كاربردهاي اينترنت اشیاء را مي توان در زمینه هايي همچون خانه هوشمند، شهر هوشمند، حمل و نقل، لجستیک، بنگاه هاي سازماني، خدمات، مديريت تداركات و غیره مشاهده كرد. اينترنت اشیاء باعث تسهیل در كارها شده است. اينترنت اشیاء با تاثیرگذاري در بخش هاي گوناگون مديريت زنجیره تأمین نظیر تولید، انبارداري، تأمین، توزيع، حمل و نقل، مديريت اطلاعات و خدمات پس از فروش باعث افزايش كارايي و بهبود عملکرد آنها در يک سازمان مي شود. به وجود آمدن يک پايگاه اطلاعاتي قوي باعث تسهیل فرآيندهاي پیش بیني و برنامه ريزي و نیز تهیه و تأمین مي گردد (دانسون و همکاران، 2020).

در سالهاي اخیر مديريت لجستیک به عنوان يک مزيت رقابتي راهبردي براي سازمانها، بنگاهها و حتي دولت ها در سطوح ملي، منطقه اي و بین المللي مورد توجه جدي قرار گرفته است. لزوم توجه به مقوله مديريت لجستیک بر مديران صنايع و كسب و كارهاي مختلف پوشیده نیست؛ چرا كه هزينه هاي فرايند لجستیک گاه تا 33 درصد از هزينه هاي تحويل (قیمت تمام شده) محصول را تشکیل مي دهد. اين بخش از فرآيندهاي تجاري نیز مانند بخش هاي ديگر، همگام با پیشرفت هاي دنیاي فناوري نیاز به به روزرساني و مديريت هوشمند دارد. اينترنتي از اشیاء يکي از جديدترين فناوري ها در زمینه هوشمندسازي مواد، كالاها، تجهیزات وفرآيندهاي كاري مي باشد. در اين فناوري با تبديل تمام اشیاء دنیاي فیزيکي به شبکه اي از اشیاء هوشمند و اتصال درلحظه آن ها به اينترنت، مديريت يکپارچه و دقیق آنها را فراهم مي آورد (كارل و همکاران، 2020).

امروزه با جهانی شدن بازارها و افزایش رقابت در بازارهای جهانی سعی سازمانها برای بقا در این بازار افزایش یافته است، این موضوع سبب پیدایش فلسفه لجستیک هوشمند شده است. مدیریت لجستیک مجموعه ای از تسهیلات، تأمین کنندگان، مشتریان، محصولات و روشهای کنترل موجودی، تأمین و توزیع است )فخارزاده نائینی،1391). فعالیت های مدیریت لجستیک شامل همه مراحلی است که بطور مستقیم یا غیرمستقیم خواسته های مشتری را برآورده می سازد، مدیریت شرکت تمامی موارد مرتبط با شبکه تدارکات را در بر میگیرد که شامل تأمین کنندگان، مراکز تولیدی، انبارها، مراکز توزیع و بازار خرده فروشان و همچنین مواد خام، موجودی ساخت و محصولات نهایی جاری بین آنها میشود(حسین زاده سلجوقی و رحیمی،1398).

در دهه اخیر لجستیک هوشمند از حالت نامحسوس و فرعی خارج شده و به یک عنصر استراتژیک تبدیل گشته است که میتواند تاثیر مثبت و محسوس روی فعالیتهای سازمانها بگذارد (ریچارد و همکاران،2013). در واقع هدف لجستیک هوشمند ؛ برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل زنجیره به منظور تأمین مواد مورد نیاز به تعداد (مقدار) مورد نیاز در زمان مورد نیاز برای مشتری داخلی یا خارجی است(حسین زاده و همکاران،1398). امروزه حضور در عرصه اقتصاد جهاني براي توليدكنندگان و شركتهاي تجاري با چالشهاي جديدي مواجه است. وجود تعداد زياد عرضه كنندگان و رقابت فشرده آنها و افزايش انتظارات مصرف كنندگان براي ارائه كيفيت بهتر و خدمات رساني سريعتر، فشارهاي زيادي را بر توليد كنندگان وارد كرده، عواملي كه شايد تا پيش از اين وجود نداشته است. در اين شرايط شركتهاي تجاري پي بردند كه به تنهايي قادر به انجام همه امور نبوده و از سوي ديگر علاوه بر توجه به امور و منابع داخلي، نياز به مديريت و نظارت بر منابع و اركان مرتبط خارج از شركت نيز وجود دارد(ویوک و همکاران،2020). علت اين امر دستيابي به مزاياي رقابتي با هدف كسب سهم بيشتر از بازار است. بر اين اساس فعاليتهايي مانند تهيه مواد، برنامه ريزي براي توليد محصول، انبارداري، كنترل موجودي، توزيع، تحويل و خدمت به مشتري كه قبلا در سطح شركت انجام مي شد، به سطح لجستیک هوشمند انتقال يافته است. مسئله اساسي در يك لجستیک هوشمند ، مديريت، كنترل و هماهنگي فعاليت هاست. لجستیک هوشمند اين كار را به طريقي انجام ميدهد كه مشتريان بتوانند محصولات را با كيفيت و خدمات قابل اطمينان، در اسرع وقت و با حداقل هزينه دريافت كنند(هنرور و رضایی،1398). لجستیک هوشمند نـه تنهـا بـه بررسـي راه هاي ترويج هزينه در سراسر كانالهـاي عرضـه كـالا وخدمات مي پردازد، بلكه بايد بين تقاضـاي روز افـزون مشتريان براي ارائه خدمات بـه موقـع و كارآمـد موازنـه ايجاد كرده و از تحولات سريعي كه در عرصه فنـاوري صورت مي گيرد نيز، غافل نباشد. بـه عبـارتي، بدون توجه به لجستیک هوشمند يك شركت نمی تواند تـا توليد و انتقال محصولات در كل مسيرتوليد وتوزيع را، از تــامين مــواد اوليــه يــا قطعــات گرفتــه تــا قــرار دادن محصول تمام شده در اختيار مشتريان، هماهنـگ سـازد(حیدری دهویی و همکاران،1398).

فناوری اینترنت اشیاء ،یکی از جدید ترین فناوری های مورد بحث در دنیای امروز به شمار می رود و در دنیای امروز اطلاعات حرف اول را می زند. اینترنت اشیاء با دانستن این مساله مهم،بر پایه اطلاعات شکل گرفته و آن را به تمامی اشیای پیرامون زندگی بسط داده است.فرایند ارسال داده ها در اینترنت اشیاء به صورت تمام اتوماتیک و بر اساس تنظیمات انجام شده و در زمان های مشخص ارسال می گردند و ظهور این پدیده نتیجه توسعه فناوری های بی سیم و سامانه ای میکروالکترومکانیکی است. اینترنت اشیاء برای توصیف آینده که اشیای فیزیکی یکی پس از دیگری به اینترنت متصل می شود و با اشیای دیگر ارتباط برقرار می کند و رابطه نزدیکی به عنوان یک روش ارتباطی، با مفهوم شناسایی از طریق فرکانس رادیویی(RFID) دارد و شامل فناوری های حسگر،فناوری های بی سیم،کدها واکنش سریع(QR) و غیره نیز می شود.کاربردهای اینترنت اشیاء متنوع و متعدد است و به تمام زمینه های زندگی روزمره افراد،شرکت ها و جامعه به عنوان یک کلیت نفوذ کرده است و به دلیل تغییرات مستمر تکنولوژی و رقابت های فزاینده جهانی و تغییرات پیاپی سلایق مشتریان،بخش های تجاری و صنعتی را تحت فشار روزافزون قرار داده است. مدیریت لجستیک تلفیقی از دانش و تجربه در جهت بهبود دسترسی سریع به مواد اولیه ساخت محصولات و یا خدمات و انتقال آن به مشتری است(میوراندی و همکاران،2018).از نقطه نظر مفهومی، فناوری اینترنتی از اشیاء بر اساس سه اصل حیاتی که به هوشمندسازی اشیاء مربوط می شود، بنا شده است: 1)قابلیت شناسایی خودکار اشیاء هوشمند، 2)قابلیت ارتباط اشیاء هوشمند با محیط اطرافشان، و 3) قابلیت برقراری تعامل میان خود اشیاء در شبکه اصلی تشکیل دهنده آن ها و نیز ارسال اطلاعات مورد نیاز به استفاده کنندگان (شرکتها، کاربران نهایی و سازمانهای خدماتی،دولت و ...)(چن و ژین،2012).با این وجود باید توجه داشت که پیاده سازی لجستیک هوشمند با توجه به اینترنت اشیاء دارای چالش های متعددی است که برخی از آنها عبارتند از پیچیدگی،حریم شخصی،امنیت،سازگاری،انعطاف پذیری(گرامی و همکاران،1399).چالش های ایترنت اشیاء نه تنها پیاده سازی موثر لجستیک هوشمند را کاهش داده بلکه باعث دستیابی حداقلی و یا عدم دستیابی به نتایج مورد انتظار لجستیک هوشمند خواهد شد(عیدی و رضایی،1396).

سرعت بالاي تغييرات و عدم قطعيت در بازارها سبب شده است تا شناخت سازمانها از زنجيره هاي تاميني كه درآنها عضويت دارند و نقشي كه در آنها بازي مي كنند از اهميت فوق العاده اي برخوردار شود. شركتهايي كه بدانند چگونه زنجيره هاي تامين قوي ساخته و در آنها مشاركت كنند، مزيت رقابتي مهمي در بازارشان در اختيار خواهند داشت. همچنين رقابت در شركتها در بازارهاي جهاني از دهه 90 روند رو به رشدي داشته است. شركتها جهت دستيابي به توان رقابتي بيشتر به دنبال افزايش رضايت مشتريان و بهبود كارايي كسب و كار خود هستند(حسن و همکاران،2019).

بر این اساس، فعالیتهایی نظیر تهیه مواد، تولید، نگهداری و انبارداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتریان که پیش از این در سطح شرکت انجام می پذیرفت، در حال حاضر به سطح زنجیره تأمین منتقل شده است. در این میان، لجستیک هوشمند ، به عنوان عاملی مهم در ایجاد هماهنگی و همکاری میان عناصر مختلف زنجیره تأمین، نقشی حیاتی در بهبود شرکتهای موجود در زنجیره تأمین یافته است(حسین زاده و همکاران،1398).

هدف از پژوهش حاضر شناسایی و ‌اولویت‌بندی چالش‌های لجستیک هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء بود. که یافته ها بیانگر آن است. بدین منظور تعداد 25 نفراز مدیران ارشد و میانی شرکت لبنیات تین به عنوان جامعه آماری در نطرگرفته شد که با استفاده از تکنیک دیمتل و روش ویکور در دوره زمانی 1401-1402 بررسی شد. نتایج نشان داد چالش های سیستماتیک مهم ترین چالش و پایداری سیستم ها و امنیت نیز از مهم ترین زیرمعیارهای این عامل بوده اند. در چالش های قانونی، معیار مقررات و در چالش های کسب و کار نیز معیار سرمایه گذاری دارای بیشترین اهمیت بوده است.

براساس نتایج پیشنهاد می گردد از آنجاییکه یکی از چالشی ترین عوامل در توسعه لجستیک هوشمند کارایی و پایداری سیستم است توجه به کارایی مفید و بهینه حسگرها و به کارگیری روش های مخلف بهینه سازی انرژی آنها ، گامی بزرگ در توسعه این حوزه می باشد.

تعارض منافع

تعارض منافع وجود ندارد.

سپاسگزاری

بدین وسیله از همه خبرگان و کسانی که در انجام مصاحبه و توزیع پرسشنامه ها در این پژوهش کمک کردند، تشکر و قدردرانی می‌شود.

کد ارکید

قسمت پایانی درج کد ارکید همه نویسندگان مقاله است مانند.

ORCID

Mahmood Hossein Darvish Motevalli https://orcid.org/0009-0005-8859-6316

منابع

1. امیرنژاد، قنبر؛ اژدری، پرستو(1396). بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر چابکی سازمانی با نقش میانجی فرهنگ سازمانی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی منطقه 6 خوزستان (از دیدگاه اساتید)، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسالمی واحد شوشتر، 1: 296-273

2. توكلی مسعود, رزقی شیرسوار هادی, نصیری پور امیراشكان(1396). تاثیر به کارگیری اینترنت اشیاء بر عملکرد سازمانی حوزه سلامت (مطالعه موردی: بیمارستان شهید رجائی تهران)، مدیریت بهداشت و درمان (نظام سلامت)، شماره 2 (پیاپی 24) ; از صفحه 43 تا صفحه 56 .

3. چوپانی، سجاد و کریمی گوارشکی، محمد حسین، (1399)، بررسی تاثیرات اینترنت اشیاء بر روی عملکرد ‌زنجیره‌تأمین و نحوه ردیابی محصولات، اولین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت

4. خبیری، نوید و مهرابی، علی، (1399)، نقش اینترنت اشیاء بر یکپارچگی ‌زنجیره‌تأمین و عملکرد سازمانی در کارخانجات تولید مواد غذایی، اولین کنفرانس بین المللی چالش‌ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، ساری

5. رونقی محمدحسین, حسینی فروغ السادات(1397). شناسایی و رتبه‌بندی خدمات اینترنت اشیا در حوزه سلامت، مدیریت سلامت، دوره 21 , شماره 73 ; از صفحه 106 تا صفحه 117

6. ظهرابی، مهسا و صاحبی، هادی و شفیعی زاده، محمدمهدی، (1399)، ارائه‌ی کاربردهای اینترنت اشیا در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی صنعت لجستیک با استفاده از روش تحلیل محتوا، اولین کنفرانس بین المللی چالش‌ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، ساری

7. . عیدی، فاطمه و رضایی، قاسمعلی، (1396)، بررسی تاثیر قابلیت‌های لجستیک معکوس بر هزینه شرکت مورد مطالعه: شرکت بل روزانه

8. فامیلی، عادل، (1399)، نقش اینترنت اشیاء در بهبود مدیریت ‌زنجیره‌تأمین، دومین کنفرانس مهندسی صنایع، اقتصاد و مدیریت

9. قاسمی روح اله, محقر علی, صفری حسین, اكبری جوكار محمدرضا(1395). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت اشیا در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه پایدار، شماره 1 ; از صفحه 155 تا صفحه 176

10. کدخداپور، حامد(1391). نقش مدیریت دانش در چابکی سازمان‌های تجاری (مدل یابی معادلات ساختاری) (مورد مطالعه: شرکت‌های دانش‌محور پارک علم و فناوری شهرستان یزد). پایان نامه کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی وغیر دولتی جهاد دانشگاهی استان یزد

11. مقدسی، علیرضا و حاتمی یزد، مصطفی، (1401)، لجستیک هوشمند مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا: یک مرور کلی، پنجمین همایش ملی توسعه علوم فناوریهای نوین در مدیریت، حسابداری و کامپیوتر، تهران.

12. اجلی، مهدی، (1401)، مدیریت لجستیک هوشمند سازمان‌های دفاعی با استفاده از فناوری اینترنت اشیاء، دومین کنفرانس بین المللی بهینه سازی سیستم‌های تولیدی وخدماتی، رودسر

1. Abdulaziz A. Albesher, IOT in Health-care: Recent Advances in the Development of Smart.Cyber-Physical Ubiquitous Environments, IJCSNS International Journal of Computer. Scienceand Network Security, VOL. 19 No. 2, February (2019)

2. Carmen M. Felipe, José L. Roldán, Antonio L. Leal-Rodríguez(2016). An explanatory and predictive model for organizational agility . Journal of Business Research, Volume 69, Issue 10, October (2016), Pages 4624-4631

3. Chen, ZG. Jin, "Research on Key Technology and Applications for Internet of Things" International Conference on Medical Physics and Biomedical Engineering, Physics Procedia, pp 591 – 599, (2018)

4. Franklin, N. & Baker R. (2015) "Workforce Agility Through Customer Involvement". IIL Transactions, pp. 1011- 1021.

5. Gao, B and Tian, G. (2017). Structural Health Monitoring Framework Based on Internet . of Things: A Survey. IEEE Internet of Things Journal.

6. Goldman, Steven, Nagel, Roger, and Preiss, Kenneth (2015) "Agile Competitors and Virtual Organizations", New York: Van Nosteand Reinhold.

7. Gkouskos and Burgos, Internet of Medical Things (IOMT): Applications, Benefits and Future Challenges in Healthcare Domain, Journal of Communications, Vol. 12, No. 4, April (2017)

8. Gkouskos and Burgos, I’m in! Towards participatory healthcare of elderly through IOT, ScienceDirect, Procedia Computer Science 113 (2017) 647–652

9. Hamel, N,Parahald,G (2014) "Organizational agility: Competing from the Inside out", New York: John Wiley & Sons

10. Karl A, W. Tobias, T. Klaus-Diete, H. Otthein, " An Internet Of Things For Transport Logistics" , MITIP 2010,Denmark, (2010)

11. Marinagi, P. Belsis, C. Skouruls, " New directions for pervasive computing in logistics" Social And Behavioral Sciences 43, pp 795 – 532, (2013).

12. Mashayekhy, Y.; Babaei, A.; Yuan, X. -M.; Xu, A. Impact of Internet of Things (IoT) on Inventory Management: A Literature Survey. Logistics (2022), 6, 33. Https: //doi. Org/10. 3390/logistics6020033

13. Aheleroff, S. ; Xu, X. ; Lu, Y. ; Aristizabal, M. ; Velásquez, J. P. ; Joa, B.; Valencia, Y. IoT- enabled smart appliances under industry 4. 0: A case study. Adv. Eng. Inform. (2020), 43, 101043. 14. Min, H. Smart Warehousing as a Wave of the Future. Logistics (2023), 7, 30. Https: //doi. Org/ 10. 3390/logistics7020030.

15. Whysall, Zara, Mike Owtram, Simon Brittain, (2019) " the new talent management Challenges of Industry 4.0", Journal of Management Development, https: //doi.org/10.1108/JMD-06-2018-0181 Permanent link to this document: https://doi.org/10.1108/JMD-06-2018-0181.

16. Asharul Islam Khan a, Ali Al-Badi, “Open Source Machine Learning Frameworks For Industrial Internet of Things”, the 11th International Conference on Ambient Systems, Networks and Technologies (ANT) April 6 9, (2020), Warsaw, Poland

17. Khan, Y.; Su’ud, M.B.M.; Alam, M.M.; Ahmad, S.F.; Ahmad, A.Y.A.B.; Khan, N. Application of Internet of Things (IoT) in Sustainable Supply Chain Management. Sustainability (2023), 15, 694. Https: //doi.org/10.3390/su15010694

18. Tan, W.C.; Sidhu, M.S. Review of RFID and IoT integration in supply chain management. Oper. Res. Perspect. (2022), 9, 100229

[1] * M.A student, Department of Technology management and industrial management, Science and Research Branch. Islamic Azad University, Tehran, Iran.

[2] ** Corresponding Author, Faculty of Technology and Industrial Management, Department of Management, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

+ Faculty of Industrial Management, Department of Management, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

[3] اين مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی سرکار خانم دکتر ماه منیر بیاناتی در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات است.

* دانشجو کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی ، گروه مدیریت ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران ، پست الکترونیکی : maedehtofighii@gmail.com

** مسئول مكاتبات و گروه مدیریت صنعتی و تکنولوژی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران bayanati.mahmonir@wtiau.ac.ir

+ گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران

[4]

[5]

[6]

مقالات مرتبط

شناسایی ابعاد و مولفه‌های توسعه سیاست‌های زیست‌فناوری با تاکید بر بعد اجتماعی
تاریخ چاپ : 1403/06/13

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

شناسایی و ‌اولویت‌بندی چالش‌های لجستیک هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء