تأملی بر جامعه مدنی مطلوب مبتنی بر عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق
مریم براهویی جهانشاهی
1
(دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران.)
منصور امیرزاده جیرکلی
2
(استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران)
رضا حق پناه
3
(استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم رضوی، مشهد، ایران)
کلید واژه: عدالت اجتماعی, امام علی(ع), جامعه مدنی, آزادی, نهج‌البلاغه,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر تأملی بر جامعه مدنی سیاسی مطلوب مبتنی بر عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه می‌باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که شاخصه‌های تشکیل جامعه مدنی مطلوب بر مبنای عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه چیست؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مشارکت مردم در امور سیاسی و اجتماعی توجه به آزادی، برابری در مقابل قانون و... از مولّفه‌های شکل‌گیری جامعه مدنی مطلوب می‌باشند. عدالت اجتماعی زمانی در جامعه تحقّق می‌یابد که همه مردم به حقّی که برایشان تعریف شده برسند و هر کس بتواند بنا بر استعداد و شایستگی‌هایی که دارد، از امکانات طبیعی و غیرطبیعی موجود در جامعه استفاده کند. ریشه بسیاری از اختلال‌ها و بی‌نظمی‌ها و نارسایی‌های اجتماعی در عدم تحقّق عدالت اجتماعی است. امام علی(ع) با الگوسازی در رهبری و زمامداری و مدیریّت نظام اسلامی، به دنبال ساماندهی عناصر حکومت براساس دینداری و شایسته‌سالاری بود
The purpose of the present study is to reflect on favorable civil society based on social justice from the view of Nahj ol-Balāghah. The method of study is descriptive-analytic and it aims to find an answer for this main question: What are the criteria for the formation of favorable civil society based on social justice from the view of Nahj ol-Balāghah? The results of the study show that people's participation in political and social affairs, paying attention to freedom, the managers' reliance on models, and … are among the criteria for the formation of favorable civil society. Social justice is substantiated in society when all people reach their defined right and everyone can use natural and unnatural facilities according to his/her talents and qualifications. Many social disorders and deficiencies have a root in lack of social justice. Imam 'Ali (AS) by creating a model in leadership and management in Islamic system aimed to organize the elements of government based on religiosity and meritocracy.
قرآن کریم.
ابن ابی الحدید (۱۹۶۷م). شرح نهج‌البلاغه. بیروت: دارالکتب العربیه، الطبعه الثانیه، ج7.
اخوان کاظمی، بهرام (1382). عدالت در اندیشه‌های سیاسی اسلام. قم: بوستان کتاب.
افلاطون (بی‌تا). جمهور. ترجمه فؤاد روحانی. تهران: شرکت انتشارات علمی- فرهنگی.
بشیریه، حسین (1374). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر نی، چاپ دوم.
جابری، محمد عابد (1992م). العقل السیاسی العربی. بیروت: مرکز الوحدۀ العربیه.
جرداق، جرج (۱۹۷۰م). الامام علی صوت العداله الانسانیه. بیروت: دارالمکتبه الحیاط، ج6.
جعفریان، رسول (1366). تاریخ سیاسی اسلام. قم: موسسه در راه حق.
حق‌پناه، رضا (1380). شایسته‌سالاری در نظام علوی. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 32- 33.
خوانساری، سید جمال‌الدین (۱۳۶۰). شرح غررالحکم و دررالحکم. به تصحیح سید جلال‌الدین ارموی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج40.
دشتی، محمد (۱۳۷۹). ترجمه نهج‌البلاغه. قم: انتشارات مشرقین.
سبحانی، جعفر (1369). فروغ ابدیت. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج1، چاپ چهارم.
شمس‌الدین، محمدمهدی (بی‌تا). دراسات فی نهج‌البلاغه. بیروت: دارالزهرا، چاپ دوم.
شهیدی، سید جعفر (1365). تاریخ تحلیلی اسلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صلواتی، محمود (1365). خارجی‌گری. تهران: نشر دانش.
طباطبایی مؤتمنی، حسن (1370). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. تهران: دانشگاه تهران.
کاپلستون، فردریک (بی‌تا). تاریخ فلسفه یونان و روم. ترجمه سید جمال‌الدین مجتبوی. تهران: شرکت انتشارات علمی- فرهنگی.
لک‌زایی، نجف (1389). طرح‌نامه فقه سیاسی. علوم سیاسی، شماره24. ص12- 28.
محمودی، محمدباقر (1385ق). نهج‌السعادۀ فی مستدرک نهج‌البلاغه. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج2.
مطهری، مرتضی (۱۳۵۴). سیری در نهج‌البلاغه. قم: مرکز مطبوعاتی دارالتبلیغ اسلامی، چاپ دوم.
معادیخواه، عبدالمجید (1373). فرهنگ تفصیلی مفاهیم نهج‌البلاغه. تهران: نشر ذره.
مونتسکیو (1422ق). روح القوانین. ترجمه علی اکبر مهتدی. تهران: چاپ مجلس شورا.
_||_