تبیین فقهی و حقوقی حق زوج بر طلاق و قابلیت اسقاط آن

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

فخرآفاق حمیدی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران)
سید احمد علی هاشمی ² (استادیار، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور؛ گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
حسین ناصری مقدم ³ (استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/12/11 تاریخ پذیرش : 1400/02/30 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: حقوق زوجین, ازدواج, حق, حق زوج, طلاق,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی حق زوج بر طلاق و قابلیت اسقاط آن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد اسلام با تدبیری که در امر طلاق اندیشیده، سعی در کاهش آن داشته است و همواره به دنبال تحکیم نظام خانواده بوده است. با این وجود، در برخی شرایط متارکه و جدایی زوجین از یکدیگر، تنها راه خاتمه دادن به ناسازگاری‌ها و پیامدهای ناشی از اختلافات ناعلاج زوجین می‌باشد. راه طلاق نباید به طور مطلق بسته باشد، بلکه در جایی که امکان ادامه زندگی نیست، نباید به زور قانون، زن و مرد را در کنار هم نگاه داشت. طبیعت وروانشناسیزن و مرداقتضاءمی‌کند که حق طلاق به طور عادی و طبیعی در اختیار مرد باشد و این امر، تبعیضی بین زن و مرد نیست، هرچند در موارد محدودی نیز زن می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید و راه طلاق از ناحیه زن نیز بسته نیست. اسقاط حق طلاق مرد، به دلیل مغایرت با کتاب خدا، سنّت و قانون، باطل و از نظر قانونی بلااثر خواهد بود، اما شرط اعطای وکالت به زوجه در طلاق، منافاتی با اصل حق زوج نداشته و صحیح می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is jurisprudential and juridical explanation of the husband’s right to divorce and the potential waiver of that. The method of study is descriptive-analytic and the results showed that in some circumstances, divorce and separation of the couples from each other is the only way to terminate family conflicts and the consequences of irremediable disputes between them. The way of divorce should not be absolutely closed, but rather, when it is not possible to continue life, husband and wife should not be coerced into living together by the force of law. The nature and psychology of man and woman implies that the right to divorce normally and naturally be delegated to a man and this issue is not a discrimination between a man and a woman; however, in some limited cases, a woman can also file for divorce in the court so the way to divorce is not closed for a woman either. The waiver of the man’s right to divorce is null and legally void due to its contradiction with the Book of God, tradition, and law, however, delegating the right of divorce to the wife is not in contradiction with the husband’s right so it is appropriate.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

آذرنوش، آذرتاش (1385). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نشر نی.

ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410ق). السـرائر الحاوی لتحریر الفتـاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.

امامی، سید حسن (1386). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه، چاپ چهارم، ج4.

امین‌فرد، محمد؛ فرشی، حمید؛ رحمانی پاچی، مصطفی (1394). بررسی صحّت یا عدم صحّت شرط اسقاط حق طلاق ضمن عقد نکاح. فقه و مبانی حقوق اسلامی، 48(2)، ص181-200.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1340). تأثیر اراده در حقوق مدنی. تهران: گنج دانش، ج2.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قـم: آل البـیت (ع)، ج22.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1425ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت(ع)، ج7،9.

خامنه‌ای، سید علی (1367). استفتائات آیت‌الله خامنه‌ای (به زبان‌های اردو، عربی، فرانسه و انگلیسی). تهران: انتشارات الهدی.

خمینی، سید روح‌الله (1382). تحریر الوسیله. قم: نشر اسماعیلیان، ج2.

رحیمی، مرتضی؛ سلیمانی، سمیه (1397). بررسی حق یا حکم بودن اختیار رجوع زوج در طلاق رجعی. مطالعات حقوقی معاصر، 9(17)، ص55-77.

زحیلی، وهبه بن مصطفی (1404ق). الفقه الإسلامی وأدلته (الاحوال الشخصیه). دمشق: دارالفکر، ج9.

سیفی مازندرانی، علی اکبر (1386). مبانی الفقه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته، به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج1.

شهیدی، مهدی (1369). سقوط تعهدات. تهران: انتشارات مجد، چاپ هفتم.

صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1382). حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.

طباطبایی، سـید مـحمدحسین (1371). المیزان. ترجمه سید محمدباقر‌ همدانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج2.

عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1425ق). مسالک الافهام فـی شـرح شـرایع الاسلام. قم: انتشارات پاسدار اسلام، ج21.

عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌علی (1413ق). مسالک الافهام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه، ج9.

عاملی، محمد (شهید اول) (1375). لمعته الدمشقیه. قم: موسسه اسماعیلیان، ج2.

کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنی خانواده. تهران: نشر بهمن، ج1.

کاتوزیان، ناصر (1384). دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده). تهران: نشر میزان.

کاتوزیان، ناصر (1395). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: گنج دانش.

محقق حلّی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3.

محقق داماد‌، سید‌ مصطفی (1384). بررسی‌ فقهی‌ حقوق‌ خانواده. تهران: مـرکز نـشر علوم‌ اسلامی، چاپ شانزدهم.

مطهری، مرتضی (1386). نظام حقوقی زن در اسلام. تهران: نشر صدرا.

مکـارم شـیرازى، ناصـر (1424ق). کتـاب النکـاح. قـم: مدرسـه امـام على بن ابیطالب.

میرزای قمی، ابوالقاسم (1396). رساله در شروط‌ ضمن‌ عقد. تهران: نشر خرسندی.

نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 2،12-3.

نراقی، مولی احمد (1417ق). رسائل و مسائل. قم: کنگره بزرگداشت ملااحمد نراقی