نمونه‌های بارز فرهنگی پهلوانان نامی قرون هفتم، هشتم و نهم ایران زمین
محورهای موضوعی : تاریخ
1 - دانش‌آموخته دکتری مدیریت ورزشی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
کلید واژه: نمونه‌های بارز فرهنگی, پهلوانی, ایران, کشتی, اخلاق,
چکیده مقاله :
تحقیق حاضر با هدف توصیف نمونه‌های بارز فرهنگی پهلوانان ایران‌زمین در قرون هفتم، هشتم و نهم هجری قمری انجام شده است. این پژوهش از نظر روش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و به شیوه اسنادی، با تکیه بر نوشته‌های موجود در منابع اولیه و کتب تاریخی، انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق، پهلوانان قرون هفتم تا نهم هجری قمری هستند که افزون بر پهلوانی و ورزش، در ویژگی‌هایی خاص الگو و زبانزد روزگار خود بوده‌اند. این پهلوانان عبارت‌اند از: علیشاه بمی، پوریای ولی، فیله همدانی، درویش محمد، اسد کرمانی، عبدالرزاق بیهقی، محمد ابوسعید، محمد مالانی و مفرد قلندر. به عنوان نمونه، پهلوان اسد کرمانی در دینداری، عیاری و شجاعت نمونه بارز آن زمان بوده و همچنین رهبری قیام و نهضت سربداران را بر عهده داشته است. یا پهلوان درویش محمد، همان‌گونه که فردی یتیم‌نواز و باتقوا بوده، شاعری توانا و سخندانی برجسته نیز به شمار می‌رفته است. نمونه‌های بارز فرهنگی این پهلوانان از دل کتب تاریخی شناسایی شد و یافته‌ها نشان داد که پهلوانان مورد نظر، هم از نظر ویژگی‌های فرهنگی و هم در عرصه پهلوانی و کشتی، جایگاه اسطوره‌ای داشته‌اند. هر یک از این پهلوانان، ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشتند که در زمان خود زبانزد مردم بوده است.
The present study aims to describe the prominent cultural examples of champions of the Iranian lands during the seventh, eighth, and ninth centuries AH. This research is descriptive-analytical in method and was conducted documentarily, relying on writings found in primary sources and historical books. The statistical population of the study consists of champions from the seventh to the ninth centuries AH, who, in addition to their prowess in wrestling and sports, were distinguished by particular traits that made them exemplary and renowned figures of their time. These champions include: Alishah Bami, Pourya-ye Vali, Fileh Hamadani, Darvish Mohammad, Asad Kermani, Abdolrazagh Beyhaqi, Mohammad Abusaeid, Mohammad Malani, and Mofrad Qalandar. For instance, Asad Kermani was a prominent example of piety, chivalry, and bravery of his era and also led the Sarbedaran uprising and movement. Similarly, Darvish Mohammad, besides being an orphan’s supporter and a pious man, was recognized as a skilled poet and an outstanding orator. The prominent cultural examples of these champions were identified from historical books, and the findings showed that these champions held a mythical status both culturally and in the realm of wrestling and heroism. Each of these champions possessed unique characteristics that made them famous among the people of their time.
امجدی، م. (۱۳۵۰). تاریخ ورزش ایران. تحت شماره ۹۳۸ به تاریخ ۲۶/۰۸/۱۳۵۰ در دفتر مخصوص کتابخانه ملی به ثبت رسیده است.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۵۵). داستان‌های شگفت‌انگیز از پهلوانان ایران: ۱-پهلوان پوریای ولی، ۲-پهلوان اسد کرمانی، ۳-پهلوان بیک قمری (چاپ اول). تهران: نشر سپیده.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۷۵). پوریای ولی، داستان‌هایی از پهلوانان قدیم ایران از قرن هفتم تا سیزدهم هجری (چاپ اول). تهران: دنیای کتاب.
انصاف‌پور، غ. ر. (۱۳۸۶). تاریخ و فرهنگ زورخانه (چاپ اول، شماره ۱۳۳). تهران: نشر اختران.
انوشه، ح. (۱۳۸۰). دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه (ویراست دوم، جلد اول، چاپ اول). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آیدنلو، س. (۱۳۸۷). فردوسی و شاهنامه در منظومه‌های پهلوانی، دینی و تاریخی پس از او. نشریه گوهر گویا، ۲(۸)، ۴۷–۸۲.
باشگاه خبرنگاران جوان. (۱۳۹۳). تاریخچه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای. بازیابی شده از https://www.yjc.ir/00K4lV
تاجریان، ع. ر. (۱۳۸۷). اخلاق پهلوانی در ورزش. مجله الکترونیکی آفتاب. کد مقاله: A۱۶۴۵۴۳.
جهان‌پور، ع. (۱۳۸۷). آیین‌ها و باورهای زورخانه. فصلنامه فرهنگ مردم، ۲۶، ۲۳۳.
حیدری، م. (۱۳۹۲). تاریخچه کشتی در ایران (چاپ سوم). تهران: نشر بهمن.
دهخدا، ع. ا. (۱۳۳۷). لغت‌نامه دهخدا (جلد ۳). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رمضانی، ر.، دانشمندی، ح.، نیکویی، ع. ر.، و بهرامی‌پور، ب. (۱۳۸۵). مقایسه صفات اصلی پهلوانی در شاهنامه. فصلنامه المپیک، ۱۴(۴)، ۸۳–۸۹.
شفیعی سروستانی، ا. (۱۳۸۷). تربیت پهلوانی (سیر تحول تاریخی و فرهنگی ورزش ایران) (چاپ سوم). تهران: نشر هلال.
شهبازی، د. (۱۳۹۳). سیری در تاریخ لوطی‌گری و آیین جوانمردی در فرهنگ قدیم ایران و تهران. بازیابی شده از لینک
شهبازی، م. ت. (۱۳۹۳). ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در نهاوند. مجله فرهنگان، ۴۳، ۱۴۶–۱۵۴.
صداقت‌نژاد، ج. (۱۳۶۲). پهلوان مفرد قلندر (چاپ اول). تهران: انتشارات مرید حق.
صداقت‌نژاد، ج. (۱۳۸۳).عیار جانباز جهان پهلوان مفرد قلندر (چاپ اول). تهران: انتشارات تهران.
عربلو، ا. (۱۳۹۲). کشتی پهلوان محمد مالانی با فیل تنومند. مجله الکترونیکی تبیان. بازیابی شده از http://www.tebyan.net/newmobile.aspx?pid=129051
فخاریان ساوجی، الف. (۱۳۹۶). فرهیختگان ساوه. قم: نشر آتریسا. به سفارش و تلاش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ساوه.
کاظمینی، ک. (۱۳۸۷). نقش جوانمردی و ایثار در تاریخ پهلوانی و دلیری ایران. تهران: سیب سبز.
کرمی، م. (۱۳۸۶). زندگینامه و رباعیات پهلوان محمود پوریای ولی (چاپ اول). تهران: انتشارات روزنه.
کروکی، ع. (۱۴۰۲). مصادیق فرهنگی پهلوانان نامی ایران زمین (از ابتدا تا کنون) (چاپ اول). تهران: نشر آرنا.
گلی، ا.، اسدی، و.، و ولیلو، ر. (۱۳۹۳). سنجش کردارهای پهلوانی در شاهنامه و دده قورقود. فصلنامه علمی-پژوهشی ادبیات فارسی، ۱۰(۲۴)، ۱۶۱–۱۸۰.
مدنی، م. س. (۱۳۷۲). ورزش و ابزارهای ورزشی در شاهنامه و جایگاه فرهنگی و مردمی آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
موتاب، ا. (۱۳۷۷). آئین فتوت و جوانمردی و پهلوانان آذربایجان (چاپ اول). تهران: انتشارات روان پویا.
نیکوبخت، م. (۱۳۷۹). تربیت‌بدنی در آیینه فرهنگ و ادبیات ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
ویستا. (۱۳۹۴). پهلوان درویش محمد یزدی، شخصیت‌های فرهنگی، هنری. مجله الکترونیکی ویستا. بازیابی شده از http://vista.ir/doc/60802