تغییرات الگوی استقراری بخش جوادآباد شهرستان ورامین از دورۀ ساسانی به صدر‌ اسلام

محورهای موضوعی : باستان شناسی

نرگس زاهدی ¹ (دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران)
مرتضی حصاری ² (دانشیار پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری (نویسنده مسئول))
مصیب امیری ³ (دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.)
حسن درخشی ⁴ (گروه باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شوشتر، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/06/26 تاریخ پذیرش : 1401/10/06 تاریخ انتشار : 1401/12/18

کلید واژه: صدر اسلام, ورامین, ساسانی, جوادآباد,

چکیده مقاله :

شهرستان ورامین در 51 درجه و 39 دقیقۀ طول‌شرقی و 35 درجه و 19 دقیقۀ عرض‌شمالی از خط استوا قرار دارد. بخش جوادآباد در قسمت جنوب شهرستان ورامین و در قسمت شرقی دشت‌ ری قرار دارد.مطالعة محوطه‌های باستانی، بررسی و واکاوی مواد فرهنگی و نیز تحلیل الگوی استقراری با‌ توجه به فهم ‌و ‌درک تغییر ‌و ‌تحولات آن‌ها در این ناحیه، می‌تواند دامنة آگاهی ما را از ارتباطات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و همچنین تغییرات کمّی ‌و‌ کیفی در دوران انتقال از دورۀ ساسانی به قرون اولیۀ اسلامی بالا ببرد. روش تحقیق مقالۀ حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی باستان‌شناسی و همچنین تجزیه ‌و ‌تحلیل داده‌های باستان‌شناختی به‌ کمک سیستم اطلاعات ‌جغرافیایی است. بررسی‌های باستان‌شناختی مشخص‌ کرده که دشت جواد‌آباد از دورۀ پیش‌از‌تاریخ تا دورۀ اسلامی متأخر مورد استفادۀ جوامع انسانی بوده است. تفاوتی‌که در الگوی استقراری این دشت از دورۀ ساسانی به صدر اسلام و دورۀ اسلامی مشاهده می‌شود این است ‌که در دورۀ ساسانی، استقرارگاه‌ها همه در قسمت شمالی دشت قرار دارند و در قسمت میانی و جنوبی دشت جواد‌آباد، استقرار ساسانی تابه‌حال شناسایی نشده است. ولی در دورۀ انتقالی به دورۀ اسلامی و صدر اسلام، محوطه‌ها در قسمت‌های مختلف دشت پراکنده شده‌اند و این نشان می‌دهد که مسائل سیاسی، تأثیر ‌به‌سزایی در پراکندگی استقرارگاه‌های این دشت داشته‌اند.