نمود شکل‌گیری خانه‌های تاریخی قاجار بر اساس روابط اجتماعی با نگاهی بر بافت زیستی محلات
محورهای موضوعی : باستان شناسی
فاطمه میسمی
1
(دانشجوی دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
مریم قاسمی سیچانی
2
(دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.)
محسن افشاری
3
(استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان،)
مرتضی نورایی
4
(استاد گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان _ ایران)
کلید واژه: تعاملات اجتماعی, خانه تاریخی, بافت محله, محله حکیم,
چکیده مقاله :
ساختار زنده محله های تاریخی تحت‌تأثیر تعاملات پیچیده اجتماعی در بین ساکنین محله و روابط آنها با محله های پیرامون شکل‌گرفته‌اند. این روابط دارای سلسله‌مراتبی است که با تأثیر خود بر روی کالبد محله باعث به‌وجودآمدن مراکز خاصی در محله به‌عنوان مکان های شکل گیری تعاملات اجتماعی در اقشار مختلف جامعه از لحاظ سیاسی (میدان‌های مطرح شهر)، اقتصادی (چهارسو بازارها)، مذهبی (مساجد اعظم)، آموزشی (مدارس علمیه) و حتی موارد حل اختلافات (دیوان خانه و وکالت خانه) شده بود. این مراکز در سه مقیاس کلان و در سطح شهر تا مقیاس میانی محله مثل مرکز محله‌ها و مقیاس خرد گذرها و خانه ها ایجاد شده بودند. این طبقه‌بندی وسیع نشان از کهن‌الگوهای نهفته در بافت های تاریخی در تعاملات اجتماعی و پویایی اجتماعی دارد. براین‌اساس این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که ساختارهای کالبدی متقارن با تعاملات اجتماعی در مقیاس محله حکیم و گذرها و خانه های تاریخی برجای‌مانده آن در دوران قاجار کدام اند؟. تحلیل‌های انجام شده بر اساس رویکرد کیفی و پارادایم تفسیری - تاریخی بر روی بافت تاریخی محله حکیم نشان‌دهنده وجود ساختارهای کالبدی شاخص تعاملات اجتماعی در مقیاس‌های متفاوت در سطح محله و فرا محله ای است. در مقیاس خرد (دیوان خانه و وکالت خانه)، در مقیاس میانی (گذرهای اصلی)، در مقیاس محلی (مساجد، تکیه‌ها، مدارس، بازار و بازارچه) و در مقیاس فرا محله ای (مساجد بزرگ شهر و میدان‌ها اصلی شهر) این ساختارهای تعاملات اجتماعی قابل مشاهده هستند.
The living structure of historical neighborhoods is influenced by the complex social interactions among the residents of the neighborhood and their relationships with the surrounding neighborhoods.These relationships have hierarchies, which with their effect on the body of the neighborhood cause the creation of certain centers in the neighborhood as places of social interactions in different strata of society, politically (prominent squares of the city), economically (four hundred bazaars), religiously (grand mosques). , educational (theological schools) and even cases of dispute resolution (Diwan Khanah and Vakalat Khanah). These centers were established in three macro scales and at the city level to the middle scale of the neighborhood such as the neighborhood center and the micro scale of passages and houses.This broad classification shows archetypes hidden in historical contexts in social interactions and social dynamics. Therefore, this research seeks to answer the question, "What are the symmetrical physical structures with social interactions on the scale of Hakim neighborhood and its passages and historical houses left during the Qajar era?". This broad classification shows archetypes hidden in historical contexts in social interactions and social dynamics. The analyzes performed based on the qualitative approach and interpretative-historical paradigm on the historical context of Hakim neighborhood show the existence of physical structures indicative of social interactions at different scales at the neighborhood and extra-neighborhood level. On a small scale (diwan khaneh and vakalat khaneh), on a medium scale (main passages), on a local scale (mosques, tekkehs, schools, bazaar and bazaarche) and on a trans-neighbourhood scale (big mosques of the city and main squares of the city). The structures of social interactions are visible.
_||_