حدود کاربرد انصاف در داوری تجاری بین المللی در حقوق ایران و انگلیس

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمدباقر عامری نیا ^{1 *} , علی رضایی ² , رضا فرج پور ³

1 - Associate Professor, Department of Law, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
2 - دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی،دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دانشگاه شیراز
3 - phd

تاریخ دریافت : 1403/10/25 تاریخ پذیرش : 1404/03/10 تاریخ انتشار : 1404/05/28

کلید واژه: انصاف, داوری منصفانه, داوری تجاری بین المللی, رأی منصفانه,

چکیده مقاله :

نگاه اولیه به " انصاف" نگاه اخلاقی انگارانه است. بدیهی است که چنین انگاره ای نمی تواند برای انصاف جایگاهی در نظام دادرسی، متصور سازد لیکن تحولات حقوقی نوین انصاف را از مفهوم اخلاقی محض عبور داده و به آن موقعیتی حقوقی بخشیده است. با این تفاوت که نظام حقوقی برخی از کشورها مانند انگلیس آن را به مثابه قاعده ای حقوقی انگاشته و برخی دیگر فقط به صورت موردی در قوانین خود آن را قابل استناد نموده اند. در کل رویکرد به انصاف در سطح بین‌المللی مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته همچنان که قضات نیز کم و بیش به ضرورت ورود آن در فرایند دادرسی اذعان کرده اند. آنچه جای بحث و بررسی دارد، میزان کاربرد آن می باشد. این مسأله در داوری تجاری بین المللی نیز دارای اهمیت بوده و قابلیت بحث و بررسی دارد. سؤال اصلی این است که استناد به انصاف به معنای داوری منصفانه که فرایند آئینی است و نیز صدور رأی بر طبق آن که امری ماهوی است، تا چه اندازه دارای مبنای حقوقی است. مطالعه تطبیقی این موضوع در حقوق ایران به عنوان کشوری که به طور صریح انصاف را قاعده ای حقوقی اعلام نکرده، و حقوق انگلیس که نگاه قاعده انگار به آن دارد، می تواند حدود کاربرد یا زمینه های توجه به آن را روشن نماید. پژوهش پیش رو، مسأله مورد بحث را به شیوه توصیفی-تحلیلی و با روش کتابخانه ای مورد بررسی قرار داده است.

چکیده انگلیسی:

The initial view of "equity" is often ethical in nature. Evidently, such an ethical perspective cannot envision a position for equity within the judicial system. However, modern legal developments have transformed equity from a purely moral concept into a legal institution. The distinction lies in the fact that some legal systems, such as that of England, regard equity as a legal rule, while others recognize it only on a case-by-case basis within their laws. In general, the approach to equity has gained significant attention at the international level among legal scholars. Judges have also, to some extent, acknowledged the necessity of incorporating equity into judicial processes. The key issue that remains open for discussion and analysis is the extent of its application.This matter is also significant in the context of international commercial arbitration, where it deserves further examination.The main question is to what extent reliance on equity as a form of fair arbitration in procedural terms and as a basis for issuing awards in substantive terms has a solid legal foundation.A comparative study of this issue in Iranian law, as a system that does not explicitly recognize equity as a legal rule, and in English law, which adopts a rule-based approach to equity, can clarify theboundaries or contexts for its application. The present research examines the issue using a descriptive-analytical methodology and a library-based approach.It aims to provide insights into the extent of equity's application and the legal framework surrounding its use in both jurisdictions

منابع و مأخذ:

آرتورتی گینگز (۱۳۶۵)، داوری تجاری و اصول حاکم بر آن در حقوق انگلیس، ترجمه و تلخیص از حسین میر محمد صادقی، مجله حقوقی، شماره دهم، صفحات ۲۱۱_۳۰۱.
آنه راف.(۱۳۹۰)، قواعد حقوق قراردادها ی انگلستان از نگاه رویه قضایی، ترجمه سید مهدی موسوی، تهران،.نشر میزان.
ابوالمعالی، نصر بن محمد، (۱۴۰۲)، ملیله و دمنه، تهران، نشر روزنه.
ارسطو،(۱۳۹۹) اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی تهران، طرح نو.
افشار، حسن،(۱۳۵۵) کلیات حقوق تطبیقی، تهران، دانشگاه تهران.
اامیرمعزی، احمد (۱۳۹۱)، داوری بین المللی در دعاوی بازرگانی، چاپ سوم، تهران، نشر دادگستر.
انصاری، شیخ مرتضی، (۱۴۱۴ق)، رسائل فقهیة- رسالة فی العدالة، قم، کنگره شیخ انصاری.
بادیا و دیگران، مجله حقوق پزشکی، ویژه نامه نوآوری حقوقی ۱۴۰۰، ص ۵۵۲
بحرانی، شیخ یوسف (۱۴۰۵)، حدائق الناضرة، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی.
بجنوردی، سید محمد حسن، (۱۳۷۷)، القواعد الفقهیة،ج۴، قم، نشر الهادی.
جان کلی،(1398) تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه محمد راسخ، تهران، نشر نی
جعفری لنگرودی، محمد جغفر(۱۳۸۳)ترمینولوژی حقوق، چاپ چهاردهم، گنج دانش، تهران.
( ۱۳۸۲)، حقوق ثبت، چاپ اول، تهران، گنج دانش.
حکبم، سید محسن (۱۳۷۴)، مستمسکی العروة الوثقی، چاپ اول، قم، دارالتفسیر.
خمینی، سید روح الله، ( ۱۳۸۸)، البیع، چاپ اول، تهران، مؤسسه حفظ و نشر آثار.
خویی، سید ابوالقاسم (۱۳۶۴)، مستند العروة الوثقی، چاپ اول، قم، انتشارات لطفی.
( ۱۳۸۳)، مصباح الفقاهة ج۵، چاپ اول، فم، انصاریان.
دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۷)، لغت نامه، ج۳، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
(۱۳۸۳)، امثال و حکم، ج۱، تهران، انتشارات امیرکبیر.
راسخ، محمد،(۱۳۹۵) حق و مصلحت _ مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش، تهران، نشر نی.
رانوئل فان کانگم، ( ۱۴۰۰) آیین دادرسی مدنی مجلد دوم تاریخ آیین دادرسی مدنی اروپایی برگردان و پژوهش دکتر حسین داوودی بیرق، تهران، شرکت سهامی انتشار.
سیفی مازندرانی،علی اکبر( ۱۴۲۵ق)،مبانی الفقه الفعال فی القواعد الاساسیة، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی.
شهید ثانی، زین الدین علی ( ۱۴۱۳ق)، مسالک الافهام الی تنقیح سرایت الاسلام، چاپ اول، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة.
شیروی، عبدالحسین ( ۱۳۹۶)، داوری تجاری بین‌المللی، چاپ هفتم، تهران، سمت.
صالح، علی پاشا،(۱۳۹۷) سرگذشت قانون- مباحثی از تاریخ حقوق- دورنمایی از روزگاران پیشین تا امروز، تهران، اانتشارات دانشگاه تهران.
طوسی، خواجه نصیرالدین، (۱۳۶۹)، اخلاق ناصری، تهران، خوارزمی.
عاملی، سید محمد بن علی (۱۴۱۳ق)، نهایة المرام، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی.
علیخانی، حمیدرضا، عباسی، سعید (۱۳۸۹)، دستاوردهای جدید قانون داوری ۱۹۹۶ انگلستان و مقایسه با قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، مجله پژوهش های حقوقی شهر دانش، شم۲۱، نیم سال اول ۱۳۹۱، صفحات ۸۱_۱۱۳).
عسکری، ابوهلال، (۱۴۱۴ق)، معجم الفروق اللغویة، ج۱، قم، انتشارات اسلامی.
فرخ مرد بهرامان،(۱۴۰۱) مادیان هزار هزاردادستان «هزار رای حقوقی»، پژوهش سعید عریان، تهران، انتشارات علمی.
کاتوزیان، ناصر،(۱۳۹۳) فلسفه حقوق، ج۱، تهران، شرکت سهامی انتشار.
(۱۳۹۳) فلسفه حقوق، ج۲، تهران، شرکت سهامی انتشار.
(۱۳۹۳) فلسفه حقوق، ج۳، چاپ پنجم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
(۱۳۹۴)، قواعد عمومی قراردادها ج۴، شرکت سهامی انتشار، چاپ نهم، تهران.
محقق خراسانی، ملامحمد کاظم (۱۴۱۴ق)، کفایة الاصول، چاپ سوم، قم، انتشارات اسلامی.
مذاکرات و آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور، (۱۳۸۶)، تهران، اداره وحدت رویه دیوان عالی کشور.
مجموعه مذاکرات و آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور (۱۳۸۶)، چاپ اول، تهران، اداره وحدت رویه دیوان عالی کشور.
مصطفوی، محمد کاظم، القواعد الفقهیة، چاپ چهارم، قم، انتشارات اسلامی.
نجفی، شیخ محمدحسن،(۱۴۴۲ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلدهای ۳۲و ۴۱ و ۱۵و۲۶، قم، انتشارات اسلامی.
نراقی، ملا احمد، ( ۱۳۷۵)، معراج السعادة، قم، مؤسسه انتشارات هجرت.
هربرهارت،(۱۳۹۹)، مفهوم قانون، ترجمه محمد راسخ، تهران، نشر نی.
یزدانیان، علیرضا،(۱۳۹۷) قواعد عمومی مسئولیت مدنی- با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، ج ۱، تهران، نشر میزان.
یزدانیان، علیرضا (۱۳۹۷)، قواعد عمومی مسؤلیت مدنی با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
_ Bailey, HHJ Edward, 2012 A Handbook for Litigants in Person, https://www.judiciary. uk/publications.
Christopher st. Germain Doctor and student _
Driver, Godfrey R., professor of Semitic philology, Oxford University, Hammurabi, Americana, vol I 3, I 963 Bouvier. Mackeldey, Man. Introd. G43; Mackeldey , Histoire du Droit Romain, gg40, Hugo, Hist. du Dr. Rom., g3IgIg3IgI3; Inst. I.2. 8; Institutes Explique`es, n. 39.
Plucknett, 2000,10,p 463 _
_ Redfern, Alan; (2004), Law and practice of international arbitration, sweet and Maxwell