جایگاه قدرت سیاسی در تحول اجتماعی در نظریه علامه اقبال لاهوری

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمود وزیری ¹ (کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکر)
محمد محمدی گرگانی ² (استاد یار دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی)

تاریخ دریافت : 1396/11/04 تاریخ پذیرش : 1396/12/17 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: انسان, تحول اجتماعی, اقبال لاهوری, قدرت سیاسی, حکومت دینی, ارزش‌های دین, روش‌های دینی,

چکیده مقاله :

در نظریه های دولت می‌توان دو نگاه کلی را در خصوص تحول اجتماعی از یکدیگر باز شناخت. در نگاه اول می‌توان از تحول در راس هرم قدرت سیاسی و یا به اصطلاح اصلاحات از بالا سخن گفت و در نگاه دیگر می‌توان از تحول در بطن توده های مردم تا راس حاکمیت اشاره کرد.یا به عبارتی بهتر حرکت اصلاحات از پایین به بالا می باشد. در مقاله ی حاضر با بررسی جایگاه انسان در اندیشه ی اقبال به این سؤال پاسخ داده شده است که انسان مورد نظر اقبال در کدام حکومت امکان زیست انسانی خواهد یافت، در واقع از آن جا که اقبال لاهوری شرط اساسی انسان بودن را در آزادی انتخاب وی می بیند، انسان مورد نظر وی در حکومت های استبدادی امکان رشد و تحول نخواهد داشت. هم چنین اقبال حکومت را ملزم به اجرای احکام دین نمی داند و تنها آن چه از نظر وی اهمیت دارد تطابق روش‌های اجرایی با ارزش‌های دینی است این ارزش‌های دینی در واقع ارزش‌های عام بشری می باشد که در همه ی مکان‌ها و زمان‌ها قابلیت تحقق را دارند . اقبال در قرآن و احادیث بر ارزش‌ها تکیه دارد و اجماع را فرایندی جهت تطبیق روش‌ها با ارزش‌ها می داند. اقبال تحول اجتماعی را حاصل رابطه ی متقابل مردم و حکومت بر یکدیگر می داند اما در این میان تاکید وی بر تحول انسانی می باشد.

منابع و مأخذ:

منابع

1. اقبال لاهوری، محمد، بازسازی اندیشه دینی در اسلام، ترجمه‏ی محمد بقایی (ماکان)، نشر فردوس، تهران، 1388

2. اقبال لاهوری، محمد، سیر حکمت در ایران، ترجمه‏ی محمد بقایی (ماکان)، نشر فردوس، تهران، 1388

3. بقائی ماکان، محمد، اقبال با چهارده روایت، انتشارات فردوس، تهران، 1379

4. بقایی ماکان، محمد، سونش دینار دیدگاه‌های علامه اقبال، نشر فردوس، تهران، 1380

5. توماس هابز، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، نشر نی، تهران، 1380

6. خسروپناه، عبدالحسین، گفتمان مصلحت در پرتو شریعت و حکومت، موسسه‏ی فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، تهران، 1379

7. دیرکس، هانس، انسان شناسی فلسفی، ترجمه محمد رضا بهشتی، نشر هرمس، چاپ سوم، تهران، 1389

8. رضا قلی، علی، جامعه شناسی نخبه کشی، نشر نی، چاپ سی و پنجم، تهران، 1391

9. شریعتی، علی، ماو اقبال، انتشارات الهام، چاپ نهم، تهران، 1384

10. عبدالرزاق، علی، اسلام و مبانی قدرت، نشر قصیده سرا، سال 1380، چاپ اول، تهران

11. عنایت، حمید، سیری در اندیشه سیاسی عرب، انتشارات امیر کبیر، تهران،1389

12. عنایت، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه‏ی بهاءالدین خرمشاهی، نشر خوارزمی، تهران، 1389، چاپ پنجم

13. قاضی شریعت پناهی، سید ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، نشر میزان، تهران، چاپ دوم، 1383

14. کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، انتشارات بهنشر، تهران، چاپ دوم، 1365

15. گشه، مارسل، دین در دموکراسی و حقوق بشر، نشر ثالث، چاپ اول، 1385

16. میر احمدی، منصور، اسلام و دموکراسی مشورتی، نشر نی، تهران، چاپ دوم، 1387

17. وینسنت، اندرو، نظریه‌های دولت، ترجمه دکتر حسین بشیریه، نشر نی، تهران،1387

18. ویکس، ریموند، فلسفه‌ی حقوق، ترجمه فاطمه آبیار، نشر رخ داد نو، تهران، 1389

19. هاشمی، محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، نشر میزان، تهران، چاپ پنجم، 1382

20. هاشمی، محمد، حقوق بشر و آزادی‏های اساسی، نشر میزان، تهران، چاپ اول، 1384