تقابل حق دعوت به مداخله، حق تعیین سرنوشت مردم، دموکراسی، جنگ داخلی، مشروعیت
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی
1 - دانشجوی دکترای حقوق بین الملل عمومی، گروه حقوق، دانشکده حقوق الهیات و معارف اسلامی‌واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران. (نویسنده اصلی و مسئول مکاتبات)
کلید واژه: دموکراسی, مشروعیت, دعوت به مداخله, حق تعیین سرنوشت مردم, جنگ داخلی,
چکیده مقاله :
چکیده موضوع دعوت به مداخله و ارتباط آن با حق تعیین سرنوشت مردم از جمله موضوعات بحث برانگیز در حقوق بین الملل معاصر است. جنگ‌های داخلی اخیر در خاورمیانه و برخی کشورهای شمال آفریقا نیز بر اهمیت این موضوع افزوده است.با توجه به این که برخی اسناد بین المللی، آرایی از دیوان بین المللی دادگستری و رویه ی اکثر دولتها، مداخله نظامی دولتهای ثالث، جهت حمایت از دولت حاکم، که در حال نبرد با شورشیان است را به رسمیت شناخته اند، اما نمیتوان ارتباط چنین مداخلاتی را با جنبه داخلی حق تعیین سرنوشت مردم و حقی که مردم یک جامعه برای مشارکت و تاثیرگذاری در امور حاکمیتی دارند نادیده انگاشت؛ حقی که به موجب آن اراده مردم را به سمت و سوی دموکراسی و حاکمیت قانون در جامعه بین المللی سوق می‌دهد. از آن جایی که در سایه مداخلی خارجی ممکن است به اعتبار این حق خدشه وارد شود، لذا به همان نسبت که این مداخلات مشروع و قانونی جلوه‌گر شود، ضمن مشروعیت بخشیدن به چنین مداخلاتی، در تطابق بیشتر با حق تعیین سرنوشت مردمخواهد بود. لذا در این مقاله نگارنده به دنبال به تصویر کشاندن تقابل حق دعوت به مداخله دولت حاکم از یک سو و جنبه داخلی حق تعیین سرنوشت مردم از سوی دیگر، تاثیرات متقابل آن با یکدیگر، شناسایی تعارضات احتمالی و تعیین قواعد حقوقی حاکم بر آن است.
منابع و ماخذ
فارسی
1. امیدی، علی، قبض و بسط مفهومی‌حق تعیین سرنوشت در حقوق بین الملل، مجله حقوقی، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، شماره 35، 1385
2. بیک زاده ابراهیم، تکاپو در جهت مشروعیت دموکراتیک، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 29-30
3. توکلی، علی مشروعیت دموکراتیک و تحول در مفهوم شناسایی کشورها و حکومت‌ها، فصلنامه پژوهش حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، سال سیزدهم، شماره 32 بهار 1390
4. حبیبی، همایون، نواری، علی،ارزیابی حق بر جدایی چاره ساز یا جبرانی به عنوان قاعده حقوق بین الملل عرفی، مجلهحقوقیبینالمللی، شماره51،1393
5. ضیایی، یاسر، درآمدی بر جدایی طلبی در حقوق بین الملل، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهردانش، تهران، 1392
-Books and Articles
6. Christopher J. Le.Mon, Unilateral Intervention By Invitation in Civil Wars: the Effective Control Test Tested, University School of Law, New York, 2003
7. David Wippman, Pro-democratic intervention by invitation, in: Gregory H. Fox, Brad R. Roth (ed.s), Democratic Governance and International Law (2000)
8.David Wippman, Military Intervention, Regional Organizations, and Host-State Consent, Duke Journal of Comparative & International Law (1996)
9. Friedmann,Wolfgang Gaston, United States policy and the Crises of International law, American journal of international law, 59 (1965)
10. Gerhard Hafner, Present Problem of the Use of Force in International law, Sub Group: Intervention by Invitation, The Institute of International Law, Settion of Naples, Volume 73, 2009
11. Inigo UrrutiaLibarona, "Terrtitorial Integrity and Self-Determination: the Approach of International Court of Justice in the Advisory Opinion on Kosovo", REAF, núm. 16, octubre 2012,
12. J. Crawford, “State Practice and International Law in Relation to Secession” 69 BYIL,1998
13. Jean d'Aspremont and Eric De Brabandere, The Complementary Faces of International Law: The Legitimacy of Origin and the Legitimacy of Exercise,Fordham International Law Journal,Volume34,2011
14. Jean. D Aspremont, Legitimacy Of Government In the Age Of Democracy,NewYork ,University Journal of International Law and Politics, Volume 38, 2006
15. Karsten Nowrot , Emily W. Schabacker, The Use of Force to Restore Democracy:International Legal Implications of the ECOWAS Intervention in Sierra Leone, 14 Am.U. Int'l L. Rev. (1998), 338; Nolte, 146
16. Louise Doswald-Beck, The Legal Validity of Military Intervention by Invitation of the Government, University College london, 1986
17. Max Planck, Intervention By Invitation, Institute For Comparative Public Law and International Law, Heidelberg and Oxford University Press,2011
18. Karsten Nowrot , Emily W. Schabacker, The Use of Force to Restore Democracy:International Legal Implications of the ECOWAS Intervention in Sierra Leone, 14 Am.U. Int'l L. Rev. (1998), 338; Nolte, 146
19. Samuel Ethan Meller, the Kosovo Case : an Argument for a Remedial Declaration of Independence , University of Georgia, 2012; B.A., Dickinson College, 2009
20. Wright Quincy, The Role of International Law in theElimination of War, Manchester University Press (1961)
- Documents and Reports
21. Advisory Opinion on the Accordance with International Law of Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo, 2010 I.C.J. 141 (July 22)
22. Case ConcerningMilitary and Paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua v United States of America), ICJ Reports 1986
23. General Assembly,Declaration on the Inadmissibility of Intervention in the Domestic Affairs of States and the Protection of Their Independence and Sovereignty, Resolution 2131 (XX), 21 December1965
24.General Assembly,Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United NationsA/RES/25/2625 24 October 1970
25. General Assembly, Declaration on the Inadmissibility of Intervention and Interference in the Internal Affairs of States A/RES/36/103, 91st plenary meeting, 9 December 1981
26.General Assembly, Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United NationsA/RES/25/2625, 24 October 1970
27. G.A. Res. 63/3, U.N. DOC. A/RES/63/3 of (Oct. 8, 2008).
28.KOSOVO DECLARATION OF INDEPENDENCE, preamble (Feb. 17, 2008), available at http://www.assembly‐kosova.org/common/docs/Dek_Pav_e.pdf (last visited Aug. 21, 2010).
29. Supreme Court of Canada Reference re Secession of Quebec, [1998] 2 SCR
30. The Institute of International Law, The Principle of Non-Intervention in Civil Wars, Eighth Commission, Rapporteur : Mr Dietrich Schindler, Session of Wiesbaden – 1975
31. The Constitution of Republic of YemenAmended via aPublic Referendum – held on February 20, 2001,Article115Translated by:Dr. Ahmed noman Al – Madhagi Dr. Abdelrahman A. Abdrabou, Revised by:
Counselor; Hossein ALI.Hubeishi Dr. Mohammed M. Mottahar, www.refworld.org/pdfid/3fc4c1e94.pdf
32. UN,S/RES/2201 (2015), 15 February 2015, Middle East ( Yemen).
33.UN Security Council, Resolution 216 (1965) of 12 November 1965, 12 November 1965, S/RES/216 (1965), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f20f54.html [accessed 20 September 2013]
34. UN Security Council, Resolution 217 (1965) of 20 November 1965, 20 November 1965, S/RES/217 (1965), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f20f78.html [accessed 20 September 2013]
35. UN Security Council, Resolution 221 (1966) of 9 April 1966, 9 April 1965, S/RES/221 (1966), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f205c.html [accessed 20 September 2013]
*دانشجوی دکترای حقوق بین الملل عمومی، گروه حقوق، دانشکده حقوق الهیات و معارف اسلامی‌واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران. (نویسنده اصلی و مسئول مکاتبات)
[1]. برخی از تحولات و انقلابات اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا با شعار حق تعیین سرنوشت مردم انجام گرفته است مردمان این منطقه،اغلب هدفشان را دستیابی به حقوق بنیادین و آزادی‌های اساسی و مبارزه با حکومت‌هایی اعلام نموده‌اند که نسبت به این ارزشها، بی توجه بوده‌اند. لذا مردم در این دولتها بر حسب مورد، خواهان اصلاحات بنیادین یا تغییر رژیم‌های سیاسی شده‌اند.
[2]. به صورت کلی مخالفان دعوت به مداخله بنا به درخواست دولت حاکم، جهت تقویت مخالفت خویش به وضعیت خاص دولت حاکم در جنگ داخلی اشاره دارند؛ گفته شده است زمانی که دولت حاکم در نبرد با شورشیان است به صورت واقعی در وضعیتی نیست که بخواهد به نمایندگی از تمام دولت اظهار نظر کند و تصمیم گیری نماید و به نوعی بیانگر اراده عمومی‌باشد؛ نکته بعدی آنکه مداخله در چنین وضعیتی به خطر بین المللی شدن جنگ داخلی دامن می‌زند و بالاخره آنکه چنین مداخله‌ای دخالت در امور داخلی یک کشور محسوب می‌شود.
See: David Wippman, Military Intervention, Regional Organizations, and Host-State Consent, Duke Journal of Comparative & International Law (1996) p 214
[4]. علی، امیدی، قبض و بسط مفهومی‌حق تعیین سرنوشت در حقوق بین الملل، مجله حقوقی، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، شماره 35، 1385، صص 227-228
[5]. این حق به صورت خاص در نیمه دوم قرن بیستم و در دهه 1960 تا 1970 و در ادامه این قرن تاکنون منشای تحولات و انقلابات بزرگ بوده است. بنابراین امروزه حق مردم در تعیین سرنوشت به عنوان حقی که تضمین کننده حقوق اساسی آنان بوده شناخته می‌شود و به نظر می‌رسد اصل این حق در بین جوامع مورد انکار قرار نگرفته است؛ اگرچه در مورد حدود و ثغور اجرای آن یا تفسیری که ممکن است از آن به عمل آید برداشت‌های متفاوتی وجود دارد.
[6]. Daniele Archibugi, A Critical Analysis. the Self- Determination of Peoples: A Cosmopolitan Perspective, Constellations volume 10/ no. 4/2003, cited on: (www. Tamilnation.org).
[8]. UN General Assembly, International Covenant on Civil and Political Rights on 16 December 1966,art 25
[11]. Military Intervention By Invitation- Invited Intervention By Invitation - Consensual Forcible Intervention-
[12]. Max Planck, Intervention By Invitation, Institute For Comparative Public Law and International Law, Heidelberg and Oxford University Press,2011, p 1
[13]. لازم به ذکر است آنچه که به مداخلات انجام گرفته مشروعیت می‌بخشد رضایت دولت حاکم و دعوت کننده است. در صورت فقدان رضایت توسط دولت اخیر، مداخله نظامی سایرین استفاده غیر قانونی از زور در قلمرو سرزمینی دیگر تعبیر می‌شود .به عبارت دیگر دعوت دولت حاکم از دولتی خاص به منظور مداخله و کمک نظامی، می‌تواند منجر به مشروعیت بخشیدن به این نوع از مداخلات گردد.
See Christopher J. Le.Mon, Unilateral Intervention By Invitation in Civil Wars: the Effective Control Tested, University School of Law, New York, 2003, p742
[14].Gerhard Hafner, Present Problem of the Use of Force in International law, Sub Group: Intervention by Invitation, The Institute of International Law, Settion of Naples, Volume 73, 2009, p372
[15]. UN General Assembly,Declaration on the Inadmissibility of Intervention in the Domestic Affairs of States and the Protection of Their Independence and Sovereignty, Resolution 2131 (XX), 21 December1965
3. سایر اشکال مداخله از منظر اعلامیه فوق که در سایر قطعنامه‌های مجمع عمومی‌نیز آمده است شامل استفاده از اهرم‌های اقتصادی، سیاسی و هرگونه دیگری از اقدامات برای اجبار دولت دیگر به منظور اخذ فرمانبرداری و اجرای حقوق حاکمیتی آن و یا تضمین هرگونه امتیاز، فعالیت‌هایی شامل سازماندهی، کمک، برانگیختن، تامین مالی،تحریک یا اقدامات خرابکارانه، فعالیتهای تروریستی یا مسلحانه با هدف سرنگونی خشونت آمیز رژیم دولتی دیگر یا مداخله در جنگ داخلی سایر دولت ها خواهد بود. در این خصوص ر ک:
United Nations ,General Assembly, Declaration on the Inadmissibility of Intervention and Interference in the Internal Affairs of StatesA/RES/36/103, 9 December 1981- United Nations, General Assembly, Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United NationsA/RES/25/2625, 24 October 1970
[19]. در بخشی از این گزارش آمده است که اصطلاح مداخله در گزارش اخیر در معنای متداول و مرسوم خود به کارگرفته نشده است تا حدی که باید از استفاده از آن اجتناب نمود و اینکه وسعت مفهومی‌اصطلاح دعوت به مداخله آشکار و شفاف نیست. در این گزارش، در تشریح انواع مختلف کمک نظامی‌آمده است این کمک‌ها شامل تهیه ادوات جنگی، ارسال مشاوران، مربیان و سایر پرسنل نظامی‌و همچنین سربازان نظامی‌خواهد بود
See: Gerhard Hafner, Op.Cit, pp375- 376
[20]. ماده 2 این قطعنامه فعالیتهای ذیل را کمک نظامی‌تلقی نموده است
1- ارسال نیروهای مسلح یا داوطلبان نظامی، مربیان یا متخصصان به هر یک از طرفین جنگ داخلی
2- طراحی و آموزش نیروهای منظم یا غیر منظم به منظور حمایت از طرفین مخاصمه داخلی
3- تهیه سلاح یا سایر ادوات جنگی برای هر یک از طرفین مخاصمه داخلی
4- اعطای هرگونه کمک مالی یا اقتصادی به هر یک از طرفین مخاصمه داخلی با احتمال تاثیرگذاری در نتیجه جنگ داخلی به غیر استثنائات مندرج در بند دوم ماده 3
5-در دسترس قرار دادن قلمرو سرزمینی به هر یک از طرفین مخاصمه داخلی یا اجازه به آنها به منظور استفاده از آن و انجام عملیات یا تدارک و پایگاهی برای پناهندگان، عبور نیروهای منظم یا غیر منظم، یا به منظور انتقال ادوات نظامی‌و همچنین انتقال اطلاعات نظامی‌به هر یک از طرفین درگیر
6- شناسایی زود هنگام حکومت موقت که کنترل موثری بر مناطق قابل توجهی از سرزمین دولت مورد نظر ندارد
See The Institute of International Law, The Principle of Non-Intervention in Civil Wars, Eighth Commission, Rapporteur : Mr Dietrich Schindler, Session of Wiesbaden – 1975, article 2,p 2
[23]. Louise Doswald-Beck, The Legal Validity of Military Intervention by Invitation of the Government, University College london, 1986, p.200
[24]. Friedmann,Wolfgang Gaston, United States policy and the Crises of International law, American journal of international law, 59 (1965), p.857 at p.866
[26]. Wright Quincy, The Role of International Law in the Elimination of War, Manchester University Press (1961) p.61
[27].در تقویت نظر فوق لازم به ذکر است، اصل حق تعیین سرنوشت اقتضاء دارد مردم یک کشور آزادانه در مورد سرنوشت نظام سیاسی خویش و آینده آن تصمیم گیری نمایند و آزادانه حاکمان سیاسی خویش را بدون هرگونه دخالت خارجی انتخاب نمایند و طبیعتاً هرگونه تغییر نیز باید با اراده مردم انجام گیرد در همین خصوص ماده یک مشترک میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بیان می‌دارد: «همه مردم حق تعیین سرنوشت دارند بر اساس این حق آنها می‌توانند آزادانه وضعیت سیاسی‌شان را تعیین کنند و آزادانه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را پیگیری نمایند»
[29]. همانطور که ملاحظه می‌گردد اسناد بین المللی که به آن اشاره شد بر حق تعیین سرنوشت آزادانه و بدون مداخله خارجی تاکید دارند. بنابراین با توجه به مطلق بودن اشارات فوق، اگر دولت حاکم وگروههای شورشی در شرایط عادی بخواهند از حمایت‌های نظامی‌و مداخله خارجی بهره مند شوند دیگر واژه«آزادنه» که در فوق به آن اشاره شد بی معنا خواهد بود.
[30]. The Institute of International Law, The Principle of Non-Intervention in Civil Wars Eighth Commission, Rapporteur : Mr Dietrich Schindler, Session of Wiesbaden , 1975,p1- 2
[33]. The General Assembly, Declaration on the Inadmissibility of Intervention and Interference in the Internal Affairs of States A/RES/36/103, 91st plenary meeting, 9 December 1981.
[34]. ماده سه این قطعنامه در تعریف تجاوز اعلام داشته است: استفاده از نیروهای مسلح در قلمرو سرزمین دولت دیگر که با موافقت دولت اخیر انجام گرفته است، اگر بر خلاف شرایط تعیین شده در موافقتنامه باشد یا حضور نیروهای مسلح خارجی بعد از انقضای تاریخ مندرج در موافقتنامه همچنان استمرار داشته باشد.
See : Article 3 (e ) of Resolution A/RES/3314 (XXIX) 14 December 1974
[35]. Case Concerning Military and Paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua v United States of America), ICJ Reports 1986, para. 246
[36]. همچنین کمیسیون حقوق بین الملل در تفسیر طرح مسئولیت بین المللی دولتها اعلام داشت ورود سربازان خارجی به قلمرو سرزمینی سایر دولت ها نقض شدید حاکمیت یک دولت تلقی می‌گردد اما اگر چنین فعالیتی به درخواست دولت یا حکومت حاکم باشد، قانونی محسوب می‌شود. همچنین کمیسیون حقوق بین الملل در این رابطه به رویه دولت ها استناد نموده است. اعزامسربازانانگلیسیبهمسقطوعماندرسال 1957 وبهاردندرسال 1958. اعزامنیروهاینظامی‌ایالاتمتحدهبهلبناندرسال 1958 و اعزامنیروهایبلژیکیبهجمهوریکنگودرسال 1960 ودرسال 1964 ؛اعزامنیروهایشورویبهمجارستاندر سال 1956وبهچکسلواکیدرسال 1968
See: James Crawford, The International law Commission’s Articles on State Responsibility (2002), 163
[37]. ICJ Reports 2005.The Armed Activities on the Territory of theCongo Case (Democratic Republic of Congo v. Uganda).para 165
[38]. در همین خصوص ولادیمیر پوتین که در خصوص تحولات سوریه در کنفرانس مجمع اقتصادی بین المللی سن پترزبورگ در 21 ژوئن 2013 شرکت کرده بود در نشستی مشترک با صدر اعظم آلمان آنگلا مرکل، ضمن انتقاد از کمکهای نظامی‌برخی دولت های خارجی به مخالفان اسد، کمکهای نظامی‌دولت روسیه به حکومت اسد را کاملا قانونی دانست پوتین در ادامه اظهار داشت که غرب نباید به نیروهای شورشی سلاح تحویل دهد چرا که به زعم وی، آنها گروههای تروریستی تلقی می‌شوند. وی همچنین ادامه داد که کنار گذاشتن اسد ممکن است منجر به خلا سیاسی در این کشور گردد.در این خصوص ر.ک. به
Alexei Anishchuk, St Petersburg, Russia, Fri Jun 21.2013.http://uk.reuters.comhttp://en.rian.ru/world/2013/06/16 /181700608.html
[39]. به نظر می‌رسد یکی از دلایل پذیرش دعوت به مداخله از سوی دولت حاکم و عدم پذیرش آن از سوی شورشیان و انقلابیون آن است که زمانی که جنگ داخلی رخ می‌رهد بی تردید وضعیتی غیر عادی و استثنایی است؛ شرایطی که در آن گروهی صرفنظر از هر انگیزه‌ای علیه دولت حاکم به پا خواسته و با نافرمانی از دولت حاکم، راه جنگ داخلی را انتخاب نموده‌اند باید توجه نمود که این گروهها در حال نبرد با دولتی هستند که ظاهراقدرت حاکم بوده و شاید هم توسط بسیاری از اعضای جامعه بین المللی به عنوان دولت حاکم مورد شناسایی قرار گرفته و هنوز هم مشروعیت خویش را از دست نداده است. لذا مبارزه با شورشیان مسلح از حقوق مشروع دولت حاکم است که می‌تواند در این راستا از کمک سایرین بهره مند گردد.
[42]. به موجب اصل 115 قانون اساسی یمن تشریفات خاصی جهت استعفای پیش بینی شده است به این صورت که رییس جمهور باید مراتب استعفای خویش را به مجلس نمایندگان اعلام نماید و سپس مورد پذیرش اکثریت مطلق تمامی‌اعضای نمایندگان برسد. اگر مورد تایید قرار نگرفت، رییس جمهور ظرف سه ماه می‌تواند مجددا استعفای خود را تقدیم نماید که اینبار مجلس نمایندگان موظف به قبولی آن است. ر. ک:
The Constitution of Republic of YemenAmended via a Public Referendum – held on February 20, 2001,Article115Translated by:Dr. Ahmed noman Al – Madhagi Dr. Abdelrahman A. Abdrabou, Revised by:
Counselor; Hossein ALI.Hubeishi Dr. Mohammed M. Mottahar, www.refworld.org/pdfid/3fc4c1e94.pdf
[45]. طبق اصل 111 قانون اساسی این کشور، «رییسجمهور، فرمانده ارشد قوای مسلح است اصل 37 قانون اساسی یمن اعلام می‌کند «پس از تصویب مجلس نمایندگان ، اعلام بسیج نیروها با رییسجمهور است.» اصل 38 نیز مقرر می‌کند «شورای دفاع ملی به ریاست رییسجمهور برای رسیدگی به موضوعات مربوط به دفاع از جمهوری و [حاکمیت] قانون تشکیل خواهد شد... ر.کThe Constitution of Republic of Yemen, Op.Cit, Articles 37,38,111
[49]. David Wippman, Pro-democratic intervention by invitation, in: Gregory H. Fox, Brad R. Roth (ed.s), Democratic Governance and International Law (2000), 298.
[50]. به عنوان نمونه در مورد کامبوج، معیار کنترل موثر برای شناسایی آن دولت به عنوان دولتی قانونی کافی نبوده است و دولت هادرخواست دعوت به مداخله از سوی چنین مقاماتی را به منظور کمک نظامی‌اجابت ننموده‌اند
Gerhard Hafner, Op Cit, p. 321
[52]. در این خصوص رجوع کنید به:
KarstenNowrot , Emily W. Schabacker, The Use of Force to Restore Democracy:International Legal Implications of the ECOWAS Intervention in Sierra Leone, 14 Am.U. Int'l L. Rev. (1998), 338; Nolte, 146
[53]. اگر نظر این دسته از محققین را بپذیریم و شناسایی را شرط پذیرش دعوت به مداخله بدانیم این مسئله هم مطرح می‌شود که پذیرش چه تعدادی از اعضای جامعه بین المللی ضرورت دارد و وضعیت دولت هایی که موجودیتشان توسط برخی دولت ها مورد پذیرش قرار نگرفته است از این حیث چگونه است. آیا این دسته از دولت ها از حق دعوت به مداخله برخوردارند؟ اگرچه گروهی که نظریه فوق را مطرح کرده‌اند پاسخ مناسبی به سوالات و ابهامات فوق نداده‌اند اما به نظر می‌رسد بر اساس رویه بین المللی شناسایی تمامی‌اعضای جامعه بین المللی ضرورتی نداشته باشد و همین که دولت نوظهور توسط بخش قابل توجهی از دولت ها مورد شناسایی قرار گیرد از حق دعوت به مداخله برخوردار خواهد بود.
[54].Jean D Aspremont, Legitimacy Of Government In the Age Of Democracy,NewYork ,University Journal of International Law and Politics 2006, Volume 38, Page 878
[58]. Jean d'Aspremont and Eric De Brabandere, The Complementary Faces of International Law: The Legitimacy of Origin and the Legitimacy of Exercise, Fordham International Law Journal,Volume34,2011,207
[59].David Wippman, Military Intervention Regional Organizations,and Host-State Consent,OpCit, p 215
[60]. The Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia (South West Africa) Notwithstanding Security Council Resolution 276 (1970), Advisory Opinion, ICJ Rep., 1971
[63].UN Security Council, Resolution 216 (1965) of 12 November 1965, S/RES/216 (1965), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f20f54.html [accessed 20 September 2013]
[64].UN Security Council, Resolution 217 (1965) of 20 November 1965, S/RES/217 (1965), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f20f78.html [accessed 20 September 2013]
[65]. UN Security Council, Resolution 221 (1966) of 9 April 1966, S/RES/221 (1966), available at: http://www.refworld.org/docid/3b00f205c.html [accessed 20 September 2013]
[66].به موجب قطعنامه‌های شماره‌های 216 و 217، شورایامنیت اعلامیه استقلال رودزیا و تأسیس رژیم تبعیض نژادی را محکوم کرد و از کشورهای دیگر خواست از شناسایی این رژیمو ارایه ی تجهیزات نظامی به آن خودداری کنند. در قطعنامه 221، شورای امنیت ضمن تحریم صدور محصولات نفتی بهرودزیا از بریتانیا خواست تا در صورتضرورت با استفاده از زور از صدور نفت به رژیم رودزیا ممانعت بهعملآورد.
[70]. جهت مطالعه بیشتر ر ک: بیک زاده ابراهیم، تکاپو در جهت مشروعیت دموکراتیک، مجله تحقیقات حقوقی،دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، شماره 29-30 همچنین توکلی، علی،مشروعیت دموکراتیک و تحول در مفهوم شناسایی کشورها و حکومت‌ها، فصلنامه پژوهش حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، سال سیزدهم، شماره 32 بهار1390
[71].General Assembly Resolution, Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and Peoples 1514 (XV) of 14 December 1960, article 6.
[73]. J. Crawford, “State Practice and International Law in Relation to Secession” 69 BYIL,1998, p. 85
[77]. به نقل از علی، امیدی، قبض و بسط مفهومی‌حق تعیین سرنوشت در حقوق بین الملل، مجله حقوقی، نشریه مرکز امور حقوق بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، شماره 35، 1385، ص 246
[78].به نظر می‌رسد شروط مذکور از بند ششم قطعنامه 2625 مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد، موسوم به قید یا شرط تحفظ،((Saving Clause استخراج شده است.
[79]. یاسر، ضیایی، درآمدی بر جدایی طلبی در حقوق بین الملل، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهردانش، تهران، 1392، ص 41
[80].KOSOVO DECLARATION OF INDEPENDENCE, preamble (Feb. 17, 2008), available at http://www.assembly‐kosova.org/common/docs/Dek_Pav_e.pdf (last visited Aug. 21, 2010).
[82]. Advisory Opinion on the Accordance with International Law of Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo, 2010 I.C.J. 141 (July 22)
[83]. همایون، حبیبی، علی، نواری، ارزیابی حق بر جدایی چاره ساز یا جبرانی به عنوان قاعده حقوق بین الملل عرفی، مجلهحقوقیبینالمللی، شماره51، 1393صفحه 113-118
[84]. Samuel Ethan Meller, the Kosovo Case : an Argument for a Remedial Declaration of Independence
, University of Georgia, 2012; B.A., Dickinson College, 2009, p 846
[87]. InigoUrrutiaLibarona, "Terrtitorial Integrity and Self-Determination: the Approach of International Court of Justice in the Advisory Opinion on Kosovo", REAF, núm. 16, octubre 2012,p 121