کنش های متاثر از محیط وراهبردهای مهار پدیده مجرمانه
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی
عبدالرحمن عصاره
1
(کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی واحد علوم تحقیقات ساوه)
هوشنگ شامبیاتی
2
(استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.)
کلید واژه: محیط جغرافیایی, پیش گیری از جرم و طراحی محیطی, علل جرایم, جرم شناسی,
چکیده مقاله :
اثرات زیست گاه ومحیط جغرافیایی بر رفتار انسان قابل چشم پوشی نیست محیط به زمینه‌ی اشاره دارد که رفتار دقیقا درآن روی می‌دهد. وقتی سخن از تحلیل محیط داریم در حقیقت به جستجوی سامان دهی هایی در روابط بین رفتارها و محیط پرداخته ایم. وجود مردمانی که اگر فرصتی به دست آورند، مرتکب جرم خواهند شد وتاثیراتی که وضعیت جغرافیایی، آب و هوا و به طورکلی محیط پیرامونی می‌تواند بر کنش های آدمی‌ایجاد نماید در نظریه‌ی محیطی جرم، مد نظر قرار می‌گیرد. بنابراین، امروزه به جای تبیین انگیزش ارتکاب جرم در ذهن مجرم، وضعیت ها و شرایطی را که به مجرمان انگیزه و فرصت ارتکاب جرم را می‌دهند‌یا علل محیطی که آدمی‌راتحت تاثیر خود قرارمیدهند و به واسطه‌ی آن ارتکاب جرم تسهیل میگردد تبیین می‌شود.اگر انسان را در ارتکاب جرم صرفا مختار بدانیم، بر نیروهای قدرت مند محیط پیرامونی چشم بسته و اگر او را مقید بنامیم، اختیار و قوه‌ی تمیز را آشکارا نغض کرده ایم بنابراین باید باور کرد که انسانیم و متاثراز نیروهای طبیعت، نیروهایی چون درجه حرارت، تراکم ومعماری شهری، آداب و رسوم، فرهنگ و... به دیگر سخن توزیع جغرافیایی جرم و جنایت وارتباط میان طراحی فضا و الگوهای رفتاری هنجار و ناهنجار نشان می‌دهد که از طریق سازگاری وانعطاف پذیری درسازماندهی عناصر تشکیل دهنده‌ی فضا وطراحی محیط (معماری) می‌توان بستر مناسبی برای کاهش ناهنجاری ها و افزایش رفتارهای اجتماعی هنجار در شهر فراهم آورد. چرا که عموما کنش های ما در محیطی با تراکم بالا و احیانا شرایط جوی نامساعد شدید تر ودارای پتانسیل تولید جرم است.براین اساس هدف این مقاله، شناخت عوامل محیطی و راه کارهای عملی در کاهش ورفع علل مولد جرم بوده ومی‌کوشد ضمن تبیین نظریات وتجارب دانشمندان مختلف علاوه بر توجه به علم جرم شناسی، جغرافیای علم را نیز مدنظر قراردهد. و نتیجه تحقیق نیز حاکی است گونه های مختلف آب وهوایی، فرهنگی وآداب ورسوم حاکم بر اقالیم مختلف در حد وسیعی در پیدایش وتغییر کنش ها واعمال هنجار شکن تأثیر گذار است، فلذا شناخت محیط به عنوان مهم ترین علل مولد جرم نخستین گام مؤثر در مبارزه با بزه کاری به منظور از بین بردن عوامل جرم زا ویا حداقل کاهش اثرات آن است.
الف- منابع فارسی
کتب
1.اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلدنخست، بنیاد حقوقی میزان، پاییز1390).
2.آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، نشر مروارید- چاپ شانزدهم ۱۳۸۷
3. صالح ولیدی، محمد، رساله علمی‌وعملی در اصول ومبانی جرم شناسی1360
4.کی نیا، مهدی، مبانی جرم شناسی، ج 3، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1379)
5. مقدمه ابن خلدون، انتشارات بنگاه ترجمه محمد گنابادی 1339
6. منتسکیو، روح القوانین، ترجمه ونگارش، مهتدی، علی اکبر، جلد اول کتاب چهاردهم،
7. نجفی ابرند آبادی، علی حسین، تقریرات جامعه شناسی جنایی، (1384)
8 . نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید، دانشنامه‌ی جرم شناسی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،.(1377)
9 . نجفی توانا، علی، جرم شناسی، تهران، انتشارات خیام، چاپ اول،1377
10. نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، نشر دادآفرین، چاپ چهاردهم، 1384
مقالات
1. ادیبی، علی اصغر، اصول کلی نورپردازی در پارک‌های شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره27، 1385
2. اسلام پور، عسکری، مقاله تاثیر محیط زیست سالم برانسان در آموزه های اسلامی، شماره300، آذر85
3. اقلیم شناسی جرم، مجله‌ی علمی‌پزشکی قانونی شماره 25 زمستان 81
4. بحرینی، حسین و تاج بخش، گلناز، مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری در تحقق آن، مجله هنرهای زیبای دانشگاه تهران، شماره6 ،1377.
5. پنجره های شکسته (1382)، پلیس و امنیت محلی ویلسون وکلینگ، ترجمه‌ی محمد صدری توصیه خانه، مجله‌ی حقوقی دادگستری، ش 43،
6. پودر آتچی، مصطفی، فضاهای بدون دفاع شهری، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شده، 1376.
7. پوراحمد، احمد و رهنمایی، محمدتقی وکلانتری، محسن، "بررسی جغرافیایی جرایم در شهر تهران"، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره1382.42.
8 . توسلی، غلام عباس، عارضه‌های مسکن نا سالم و واکنش‌های روانی و اجتماعی، مجله‌ی محیط نشینی، شماره سال 1381.5
9. جامعه شناسی جنایی، مطالعه‌ی علل محیطی در تکوین جرم، مجموعه مقالات حقوقی.
10. چایلر، باری گود، طراحی مسکن، فرم شهرو توسعه‌ی پایدار، ترجمه‌ی ایرج اسدی، فصلنامه‌ی مدیریت شهری، 1379.
11. شیدایی، حسین، حاشیه نشینی ومشکلات وراه کارها، فصلنامه‌ی حقوقی قوه قضاییه، مجموعه‌ی مقالات پیش گیری ازجرم1388
12. کلانتری، محسن، بررسی جغرافیایی جرم وجنایت درمناطق شهر تهران، رساله‌ی دکتری، دانشکده‌ی جغرافیا دانشگاه تهران،1382.
13. مجموعه مقالات پیش گیری از جرم، معاونت اجتماعی وپیش گیری از وقوع جرم قوه‌ی قضاییه، چاپ اول، مرکز مطبوعات وانتشارات قوه‌ی قضاییه، تهران(1382)
14. محمدنسل، غلامرضا، فرایند پیگیری از جرم، فصلنامه‌ی حقوق دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره1 بهار1389
15. میر خلیلی، سید محمود، جامعه شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، پردیس قم سال 1391
16. میرخلیلی، سیدمحمود، توسعه شهرها وضرورت پیش گیری وضعی ازبزه کاری، فصلنامه‌ی حقوق دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 38، شماره3، پاییز1387
17. نجفی ابرند آبادی، علی حسین، تقریرات جرم شناسی، دوره‌ی دکتری دانشگاه شهید بهشتی،1381
18. نیازپور، امیرحسن، "پیش گیری از بزه کاری در قانون اساسی و لایحه قانون پیش گیری از وقوع جرم"، مجله‌ی حقوقی دادگستری، شماره 45، سال .1382
پایان نامه‌ها
1. حسینی کجانی، سید مهدی، پایان نامه، نقش محیط در بزه کاری، 1384
2. زندی، پرستو، طراحی محیط، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاداسلامی‌واحد تهران مرکزی1391
3. قورچی بیگی، مجید، پیش گیری از جرم از طریق طراحی محیط، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه پردیس قم، تابستان 1386.
4. کاظمی، هوشنگ، پایان نامه سیمای جنایی کرمانشاه، دانشگاه آزاداسلامی‌واحد تهران مرکزی 1387
5. کلانتری، محسن، بررسی جغرافیایی جرم وجنایت در مناطق شهر تهران، رساله‌ی دکترای، دانشکده‌ی جغرافیایی دانشگاه تهران، 1382.
6. موذن زادگان، حسنعلی، پیش گیری ازوقوع جرم در قانون اساسی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، اسفند 1367.
ب)منابع لاتین:
1. See: Shaw, C.,& Mckay, h.D. juvenile delinquency and urban areas. Chicago: university of Chicago press, 1942
2. Shaw, CR. Delinquency Areas, Chicago: university of Chicago press, 1929, P:82.
3. See: Lowman, J. The geography of social control: Clarifying some themes. In D. Evans & D. Herbert (Eds.), The geography of crime. New York: Routledge, 1989.
4. Merry, S. E. Defensible space undefended: Social factors in crime control through environmental design. Urban Affairs Quarterly, 1981 16,397.
5.park, R. E., Burgess, E. W.,& McKenzie, R. D. The city, Chicago: University of Chicago press, 1925