بررسی مسوولیت کیفری مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی در نظام حقوقی ایران

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

تاریخ دریافت : 1394/05/12 تاریخ پذیرش : 1394/06/21 تاریخ انتشار : 1394/10/01

کلید واژه: جرم, قانون مجازات اسلامی, واژگان کلیدی: مسوولیت کیفری, اختلال شخصیت مرزی,

چکیده مقاله :

چکیده میزان قابل توجهی از جرایم توسط مبتلایان به اختلالات روانی، از جمله اختلال شخصیت مرزی به وقوع می‌پیوندد؛ چنان چه این افراد مورد معاینات تخصصی قرار نگیرند و مورد کیفر واقع شوند، علاوه بر آن‌ که جنبه‌ی اصلاحی، که یکی از اهداف مجازات‌هاست محقق نمی‌شود، بلکه وضعیت روانی آن‌ها تشدید خواهد شد و این به ضرر مبتلایان و اطرافیان آن‌ها و جامعه خواهد بود. مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی بین دو حالت روان‌پریشی (وضعیتی که اراده و تمییز فرد از بین‌ می‌رود) و روان‌نژندی (وضعیتی که فرد دارای بصیرت و آگاهی است) در نوسان هستند، اگر در بررسی‌های روان‌پزشکی مشخص شود که جرم در حالت روان‌پریشی وقوع یافته، با توجه به آن‌که ماده 149 قانون مجازات اسلامی‌معیار اراده و تمییز حین ارتکاب جرم را برای مسوول شناختن شرط دانسته است، می‌توان گفت این ماده در مورد آن‌ها مصداق می‌یابد و باید به جای کیفر مطابق ماده 150 قانون مجازات اسلامی‌در محل مناسب نگهداری شوند و اقدامات درمانی به اجرا گذاشته شود. تقلیل مسوولیت در مورد این افراد نیز موضوعی است که باید به خوبی مورد توجه قرار گیرد، اما متأسفانه در قانون مجازات اسلامی‌و هم چنین دیگر قوانین، این موضوع پیش‌بینی نشده است.

منابع و مأخذ:

[1]. Borderline Personality Disorder

[2] . سید مسعود موسوی نسب، علی اصغر پناهی متین، روان پزشکی قانونی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز، 1372، ص 122.

[3]. Bonet

[4]. Hodges

[5]. Roces

[6]. Kraepelin

[7]. Stern

[8]. Goid

[9]. لیلا ترابیان، روشنک خدابخش، آسیب شناسی اختلال شخصیت مرزی، چاپ اول، انتشارات زبان دانشجو، 1391، ص10.

[10]. هدایت الله ستوده، بهشته میرزایی، افسانه پازند، روان شناسی جنائی،  چاپ ششم، انتشارات آوای نور، 1389. ص 170.

[11]. مهرزاد کیانی، فرامرز گودرزی، پزشکی قانونی برای دانشجویان حقوق، چاپ یازدهم، انتشارات سمت، 1393، ص 302.

[12]. مریم فاتحی زاده، طاهره امامی، بهمن نجاریان، بررسی میزان شیوع علائم اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، خودشیفته، نمایشی و مرزی در بین دانش آموزان دختر، دو ماهنامه دانشور رفتار دانشگاه شاهد، سال چهاردهم، شماره22، 1386، ص 51.

[13]. مجید محمود علیلو، محمدامین شریفی، اختلال شخصیت مرزی، چاپ اول، انتشارات کتاب ارجمند، تهران، 1392. ص16.

[14]. Psychosis

[15]. Neurosis

[16]. Transient micropsychotic episodes

[17]. سیدمهدی صابری، محمدرضا محمدی، نگرشی نو به روان پزشکی قانونی، چاپ دوم، نشر طبیب و تیمورزاده، 1391.ص73.

[18]. حسین صناعی زاده، پزشکی قانونی، چاپ اول، نشر دادگستر، 1387ص 303.

[19]. مهدی کی نیا، روان شناسی جنائی، جلد اول، چاپ اول، انتشارات رشد، 1374 ص 450.

[20]. سیددرید موسوی مُجاب، نقش اراده درمسئولیت کیفری با رویکردی به نظام‌حقوقی ایران، چاپ اول، انتشارات بهنامی، 1388ص 197

[21]. مهرزاد کیانی، فرامرز گودرزی، پیشین، ص 303.

[22]. همان، ص281.

[23]. مهدی کی نیا،  پیشین، ص 450.

[24]. مجید محمودعلیلو، مجید، محمدامین شریفی، پیشین.ص 8.

[25]. عسکر مهدوی نیا، اختلال روانی از نظر فقه و حقوق و روان پزشکی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، 1389. ص 64.

[26]. سحر انصاری، روان پزشکی کاپلان و سادوک 2010 ، چاپ اول، انتشارات تیمور زاده و نشر طبیب، 1390. ص 156.

[27]. شهلا جبرئیلی، جلیل باباپورخیرالدین، مجید محمودعلیلو، اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر کاهش نشانه‌های نوسان خلقی و رفتارهای خودکشی گرایانه در اختلال شخصیت مرزی، فصلنامه پژوهش‌های نوین روان شناختی، سال هشتم ، شماره 32، 1392، ص 81

[28]. مهرزاد کیانی، فرامرز گودرزی، پیشین، ص 302.

[29]. بارنت هیتر ویگ، اختلال شخصیت، مترجم عطاالله محمدی، چاپ سوم، انتشارات کتاب ارجمند، 1393، ص51.

[30]. زهرا داستان، تأثیر اختلالات عصبی وروانی بر مسئولیت کیفری ، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، 1389. ص 61.

[31]. سحر انصاری، پیشین، ص 156.

[32]. Esbec E , Echeburúa E , Violence and personality disorders: clinical and forensic implications , Actas Esp Psiquiatr 2010;38(5):255

[33]. سیدمهدی صابری، محمدرضا محمدی، پیشین، ص 75.

[34]. Seena Fazel, John Danesh, Serious mental disorder in 23000 prisoners: a systematic review of 62 surveys. The lancet. Vol 359, 2009, 548.

[35]. سید مسعود موسوی نسب، علی اصغر پناهی متین، پیشین، ص 122.

[36]. محمدصالح ولیدی، حقوق جزا: مسئولیت کیفری، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر، 1382. ص 11.

[37]. Responsibility

[38]. حسن عمید، فرهنگ فارسی عمید، چاپ اول، انتشارات فرهنگ نما، 1388. ص 858.

[39]. Criminal Resposibility

[40] . محمدجعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، چاپ سوم، انتشارات گنج دانش، 1389، ص640، ذیل شماره 3837 

[41] . ابی‌القاسم، محمد (معروف به راغب اصفهانی) المفردات فی غریب القرآن، چاپ دوم، دفتر نشر کتاب، 1404 ه. ق ص 350 به نقل از سید دیر موسوی مجاب، پیشین، صص46 – 45.

[42] . در این زمینه، برای نمونه به این آیات بنگرید: بقره 189/ إسرا 85/ اعراف 5و6/ حجر 92 و 93/ صافات 24/ رحمن 39.

[43] . سیدمنصور میرسعیدی، مسئولیت کیفری: قلمرو و ارکان، چاپ دوم، انتشارات میزان، 1386،  صص 129- 130

[44] . همان، صص35-34.

[45] . علی غلامی، عوامل مانع مسئولیت کیفری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، 1391.ص 145.

[46]. محمدکاظم عمارتی، تأدیب و نگهداری مجانین در حقوق کیفری ایران، چاپ اول، انتشارات فکرسازان، 1388. ص 116.

[47]. Police at the elbow

[48]. مهرزاد کیانی، فرامرز گودرزی، پیشین، ص297.

[49]. مهدی کی نیا، مبانی جرم شناسی، جلد اول و دوم، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران،  1386. ص 49.

[50]. مهرزاد کیانی، فرامرز گودرزی، پیشین، ص 280.

[51]. Diminished Responsibility

[52]. سیدمهدی صابری، محمدرضا محمدی، پیشین، ص 74.

[53]. Section 21: "If the capacity of the offender to appreciate the unlawfulness of his actions or to act in accordance with any such appreciation is substantially diminished at the time of the commission of the offence due to one of the reasons indicated in section 20, the sentence may be mitigated pursuant to section 49"

[54]. Article 21: "The following are mitigating circumstances:

1. The causes stated in the preceding Chapter, when not all the necessary requisites to exclude accountability in the respective cases concur. …. "

[55]. Micropsychotic episode

[56]. Instant insanity

[57]. سیدمهدی صابری، محمدرضا محمدی، پیشین، صص75-74

[58]. همان، ص 102.