تحلیل حق حضور وکیل در مرحله محاکمه در حقوق کیفری ایران

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمد عندلیب ¹ , حسین آقایی جنت مکان ²

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحدۀ عربی
2 - دانشیار مدعو گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی. دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/07/26 تاریخ پذیرش : 1400/10/23 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: دادرسی کیفری, وکالت, دادرسی منصفانه, حقوق دفاعی متهم, مرحله محاکمه,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: وکالت از مهم‌ترین نهادهایی است که در فرآیندِ تحقق عدالت، می‌تواند نقش سازنده‌ای داشته باشد، از این‌رو وکالت شغلی است که در بسامانی و یا نابسامانیِ نظام حقوقی و قضایی هر کشور از اهمیّت زیادی برخوردار است. حضور وکیل در محاکماتِ قضایی، سبب تسهیل کشفِ حقیقت و پیشگیری از اجحاف و نقض حقوق شهروندان تا حدِ قابل توجهی خواهد شد. ضرورت و اهمیت حقِ دفاع، موجب شده است تا نظام‌های حقوقی و قضایی پیشرفتة جهان، به دیدة یک رکن مهم دادرسیِ عادلانه و منصفانه به آن بنگرند. از این‌رو، حضورِ وکیل مدافع، در مرحله محاکمه، از حقوق مهم و اولیه متهمین بوده که با این اوصاف، وکالت در امور کیفری از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.روش: روش تحقیق در این مقاله به‌صورت توصیفی- تحلیلی است. بدین معنا که اطلاعات لازم با استفاده از منابع مختلف مثل کتابخانه، مقالات، سایت‌های اینترنتی و ... جمع‌آوری گردیده و با استفاده از قواعد اصولی، حقوقی و منطقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته‌ها و نتایج: نتایج پژوهش، حاکی از آن است که در نظامِ حقوقیِ ایران، متهمان می‌توانند در مرحلة محاکمه از وکیل، به منظورِ ارائه‌ی مشورت‌هایِ مناسب و انجام دفاعیاتِ به‌موقع، جهت احقاقِ حقِ خود بهره جُسته، کما اینکه وکیل، کارکردهایی از قبیل تأثیرگذاری بر روی سیاست تقنینی و قضائیِ هر کشور دارد. مع‌الوصف نگارندگان به بررسی موضوعِ وکالت در فرآیند دادرسی کیفری ایران که مُبتنی بر سیستمِ یک پایه‌ای وکالت، یعنی وکیل مدافع است پرداخته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: Advocacy is one of the most important institutions that can play a constructive role in the process of justice, so advocacy is a job that is very important in the order or disorder of the legal and judicial system of any country. . The presence of a lawyer in judicial trials will greatly facilitate the discovery of the truth and prevent the abuse of citizens' rights. The necessity and importance of the right to defense has led the advanced legal and judicial systems of the world to view it as an important element of a fair and just trial. Therefore, the presence of a defense attorney at the trial stage is one of the most important and basic rights of the accused, and with these characteristics, representation in criminal matters has a special importance and position.Method: The research method in this article is descriptive-analytical. This means that the necessary information has been collected using various sources such as libraries, articles, websites, etc. and has been analyzed using principles, legal and logical rules.Findings and Results: The results of the study indicate that in the Iranian legal system, defendants can use a lawyer during the trial, advice and timely defense, to exercise their rights. The lawyer almost has functions such as influencing the legislative and judicial policy of each country. However, the authors have examined the issue of advocacy in the Iranian criminal proceedings, which is based on a one-tier system of advocacy, namely defense counsel.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی ور کیانی، فاطمه. (۱۳89). حق دادرسی منصفانه کودکان در تعارض با قانون. چاپ اول. جاودانه جنگل.

- امیدی، جلیل. (1397). تفسیر قوانین جزایی. چاپ اول. بنیاد حقوقی میزان.

- حیدر علامه، غلام. (1389). اصول راهبردی حقوق کیفری. چاپ اول. . بنیاد حقوقی میزان.

- خالقی، علی. (139۴). آیین دادرسی کیفری. جلد اول.چاپ بیست و هشتم. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.

- خالقی، علی. (1395). نکته‌‌های قانون آیین دادرسی کیفری. موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی.

- جوانمرد، بهروز. (1394). بایسته­های آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. جنگل.

- سلیمانیان، ابوالفضل؛ صدیقیان، عبدالله؛ ساجدی، امرالله. (۱۳92). حق داشتن وکیل از منظر حقوق بشر و حقوق ایران. مطالعات حقوق بشر اسلامی، 2(5)، 63-49.

http://ensani.ir/fa/article/335602

- سلیمی، صادق؛ بخشی‌زاده اهری، امین. (1393). تحلیل ماده به ماده قانون آیین دادرسی کیفری 1392 در مقایسه با قوانین سابق. چاپ اول. جنگل.

- شیرپور، ولی. (۱۳99). شناسایی و اعتباریابی اصول اخلاقی و سلوک حرفه­ای وکالت از نظر موکلان، پژوهش­های اخلاقی، 10 (39)، 142-125.

http://akhlagh.saminatech.ir/Article/13981226236086

- شهبازی، امید؛ باوی، حسن. (۱۳98). آیین دادرسی کیفری ویژه اطفال و نوجوانان. چاپ اول. مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.

- رحیمی، موسی؛ رحیمی دهسوری، رضا. (۱۳96). گفته­ها در قانون آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. جنگل.

- مبادری، علی؛ گلخندان، سمیرا؛ رجبیه، محمدحسین. (1399). مبانی و مصادیق تأثیر جایگاه اشخاص و صاحب‌منصبان عمومی و دولتی بر دادرسی کیفری با نگاهی به اسناد بین‌المللی حقوق بشری. مطالعات بین‌المللی پلیس، 11(42)، 141-119.

http://interpol.jrl.police.ir/article_94537.html

- محمدی کنگ سفلی، احسان. (۱۳94). دادرسی عادلانه در قلمرو کیفری ایران با تطبیق بر رویه دیوان اروپایی حقوق بشر. چاپ اول. مجمع علمی و فرهنگی مجد.

- نیاورانی، صابر. (1383). حقوق بشر و بازداشت پیش از محاکمه/ مرکز حقوق بشر سازمان ملل، ژنو، پیشگیری از جرم و عدالت کیفری. وفاق.

- ون بورن، جرالین. (۱۳78). ایران و معیارهای بین­المللی دادرسی نوجوانان. مجموعه سخنرانی­های ارائه شده در کارگاه آموزشی دادرسی ویژه نوجوانان در سیون سوئیس خرداد. ترجمه حمید مرعشی. چاپ اول.