بررسی ماهیت قواعدعمومی عقود اذنی در نظام حقوقی ایران و فقه شافعیه

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

سیامک ایرانی ¹ , رضا رنجیر الوار علیا ²

1 - دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیار حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1399/04/25 تاریخ پذیرش : 1399/08/24 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: انحلال, جواز, حق فسخ, عقد اذنی, قواعد عمومی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: عقود اذنی یکی از پرکاربردترین قراردادهایی هستند که افراد در طول زندگی خود استفاده می‌نمایند. برهمین اساس، در غالب کتب فقهی و حقوقی مصادیق عقد اذنی به طور جداگانه و به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. مصادیق عقد اذنی علی رغم تفاوت هایی که با یکدیگر دارند، تابع یکسری احکام و قواعد مشترک می باشند.روش شناسی: پژوهش حاضر با روش تحلیلی - توصیفی انجام شده است.یافته ها و نتایج: با بررسی‌های صورت گرفته موارد ذیل را می‌توان به عنوان قواعد عمومی عقود اذنی احصا نمود: امانی بودن مأذون در عقود اذنی، جایز بودن عقود اذنی، امکان سلب حق فسخ طرفین در عقود اذنی، رضایی بودن عقود اذنی، انحلال عقد اذنی در صورت فوت، جنون و سفه هر یک از طرفین در مواردی که رشد معتبر است.

منابع و مأخذ:

- آصف محسنی، محمد (1382). الضمانات الفقهیه و اسبابها، قم: پیام مهر.

- آل کاشف الغطاء، محمد حسین (1422). تحریر المجله، جلد 1، تهران: مجمع العالمی للتقریب بین المذاهب.

- اصفهانی، شیخ محمد حسین (1418). حاشیه المکاسب، جلد1، قم، موسسه الطیبه لاحیاء التراث.

- اصفهانی، شیخ محمد حسین (1409). بحوث فی الفقه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

- الشریف، محمد مهدی و جعفری خسرو آبادی، نصراله (1389). گفتاری در حقیقت امانت و نقش اذن در ایجاد امانت مالکانه، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 8.

- امامی، سیدحسن (1368). حقوق مدنی، جلد 1، تهران: انتشارات اسلامیه.

- امامی، سیدحسن (1368). حقوق مدنی، جلد 2، تهران: انتشارات اسلامیه.

- انصاری، شیخ مرتضی (1367). کتاب المکاسب، جلد 3، قم: انتشارات علامه.

- بارعی، عثمان بن علی بن محجن و فخر الدین، الزیلعی (1313). تبیین الحقایق شرح کنز الدقائق و حاشیه الشلبی، جلد 5.

- بجنوردی، حسن (1419). القواعد الفقهیه، جلد2، قم، نشر الهادی.

- بروجردی عبده، محمد (1380). حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی گنج دانش.

- بهجت، شیخ محمد تقی (1384). وسیله النجاه، جلد 4، قم: نشر دفتر آیت الله بهجت.

- تجلیل تبریزی، ابوطالب (1421). التعلیقه الاستدلالیه علی تحریر الوسیله، تهران: نشر عروج.

- جبعی عاملی (شهیدثانی) زین الدین (بی‌تا). شرح اللمعه، جلد 4، اصفهان: مکتب امیر المومنین.

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1371). تحولات حقوق خصوصی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1384). مضاربه، تهران: کتابخانه گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد1، تهران، انتشارات گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). الفاروق، دائره المعارف عمومی حقوقی، جلد 1،تهران، کتابخانه گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1379). مجموعه محشی قانون مدنی، تهران: انتشارات گنج دانش.

- جزیری، عبد الرحمن (1424). الفقه علی المذهب الاربعه، جلد 3، بیروت: دارالکتاب العلمیه.

- حائری شاهباغ، سیدعلی (1376). شرح قانون مدنی، جلد 2، تهران: انتشارات گنج دانش.

- حسینی شاهرودی، سیدعلی (1387). محاضرات فی الفقه الجعفری، قم، موسسه دائره المعارف الفقه الاسلامی، جلد2.

- حلی، حسن بن یوسف (1414). تذکره الفقهاء، جلد 17، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.

- حلی، نجم الدین ابوالقاسم (1370). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 1، تهران: نشر استقلال.

- حکیم، سید محسن (1404). متمسک العروه الوثقی، جلد 12، قم: مکتبه السید المرعشی.

- خمینی، سید روح‌الله (1407). تحریر الوسیله، جلد 1، قم: انتشارات محمدی.

- خمینی، روح الله (1410). البیع، جلد 1، قم: موسسه اسماعیلیان.

- دبیان، ابو عمر دبیان بن محمد (1432). المعاملات المالیه أصاله و معاصره، جلد 19، ریاض: مکتبه الملک فهد الوطنیه.

- درودیان، حسنعلی (1389). جزوه حقوق مدنی 3، انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه تهران.

- رشتی گیلانی، میرزا حبیب الله (بی‌تا). کتاب الاجاره، چاپ سنگی، بی‌جا.

- زحیلی، وهبه ( بی‌تا). الفقه الاسلامی و الادلته، جلد 4، دمشق: دارالفکر.

- سبزواری، سید عبد الاعلی (1413). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد 21، قم: دفتر آیت الله سبزواری.

- سیستانی، سید علی ( بی‌تا). منهاج الصالحین، جلد 2، قم: موسسه آل البیت.

- شهبازی، محمدحسین (1395). مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

- شهیدی، مهدی (1377). تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد 1، تهران: نشر حقوقدان.

- شهیدی، مهدی (1379). اصول قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارات مجد.

- صفایی، سیدحسین (1396). دوره مقدماتی حقوق مدنی «قواعد عمومی قراردادها»، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1409). عروه الوثقی، بیروت: موسسه اعلمی.

- کاتبی، حسینقلی (1352). حقوق مدنی عقود وتعهدات و الزامات، تهران: انتشارات مدرسه عالی بازرگانی.

- کاتوزیان، ناصر (1397). حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، جلد 1، تهران: انتشارات گنج دانش.

- کاتوزیان، ناصر (1397). حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، جلد 5، تهران: انتشارات گنج دانش.

- کاتوزیان، ناصر (1387). الزامات خارج از قرارداد – مسئولیت مدنی، جلد1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

- گلپایگانی، سید محمدرضا (1413). هدایه العباد، جلد2، قم:  دار القران الکریم.

- فاضل لنکرانی، محمد (1425). القواعد الفقهیه، جلد1، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار.

- فاضل لنکرانی، محمد (1423). الاجاره، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار.

- فشارکی، سید محمد (1421). ارسائل الفشارکیه، قم: موسسه النشر الاسلامی.

- قافی، حسین؛ شریعتی، سعید (1396). اصول فقه کاربردی «مباحث الفاظ»، جلد 1، تهران: سمت.

- مامقانی، عبدالله بن محمد (1316). غایه الامال، فی شرح المکاسب، جلد 5، قم، انتشارات مجمع الذخائر الاسلامیه.

- مجموعه‌ای از مولفین (1427). الموسوعه الفقهیه الکویتیه، جلد 38، کویت: دار السلاسل.

- محمدی، ابوالحسن (1374). قواعد فقه،تهران، نشر موسسه یلدا.

- مراغی، میرعبدالفتاح (1417). العناوین الفقهیه، جلد 2، قم، موسسه نشر اسلامی.

- مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد (1403). مجمع الفائده و البرهان فی شرح شرایع الاسلام، جلد 8، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403.

- مکارم شیرازی، ناصر (1410). القواعد الفقهیه، جلد 2، قم، مدرسه الامام امیرالمومنین.

- موفق الدین، عبدالله بن احمد بن قدامه (1405). المغنی، جلد 5، کتاب شرکت، بیروت: دارالاحیاء.

- نائینی، محمدحسین (1418). منیه الطالب، جلد 1، قم: موسسه نشر الاسلامی.

- نجفی، محمدحسن (1384). جواهر الکلام، جلد 26، تهران: دار المکتب الاسلامیه.

- نوری، شیخ فضل‌الله (1414). رساله فی قاعده ضمان الید، قم، دفتر انتشارات اسلامی.

- همدانی، آقا رضا (1416). مصباح الفقهیه، جلد 14، قم، مدرسه الامام امیر المومنین