تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

علی فرامرزی ¹ , محمدباقر خورشیدی بنام ² , منوچهر فربودی ³ , مهدی طاهرخانی ⁴

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
4 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

تاریخ دریافت : 1386/12/16 تاریخ پذیرش : 1387/04/10 تاریخ انتشار : 1387/11/01

کلید واژه: عملکرد, کلزا, اجزای عملکرد, شاخص برداشت, روغن,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه انجام شد. در این تحقیق میزان نیتروژن خالص در 3 سطح (0- 50 – 100 کیلوگرم در هکتار) قبل از زمستان مصرف و عملکرد و اجزای عملکرد 7 رقم کلزای پاییزه شامل ارقامLicord ، Opera، Okapi، Modena،SLM046 ، طلایه، زرفام و 2رقم کلزای پاییزه هیبرید به نام های Elvise و Ebonita مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند که بین ارقام مورد آزمایش در تمام صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. افزایش مصرف کود نیز بر صفت تعداد دانه در خورجین بی تأثیر، ولی بر سایر صفات تأثیر افزایشی داشت، هر چند مصرف 50 کیلو کود باعث کاهش معنی دار صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه نسبت به شاهد گردید. رقم SLM046 بیشترین و رقم Elvise کمترین عملکرد دانه و روغن برخوردار بودند، درحالی که در سایر صفات بین این دو رقم تفاوت معنی داری ملاحظه نگردید. از دلایل بالاتر بودن عملکرد رقم SLM046 می توان به ارتفاع بالاتر و در نتیجه تعداد بیشتر خورجین در بوته، افزایش تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه بیشتر و شاخص برداشت بالاتر اشاره کرد. از دلایل پایین بودن عملکرد رقم Elvise می‎توان به کم بودن وزن هزار دانه و نیز مهم تر از آن شاخص برداشت کمتر اشاره نمود. بنابراین احتمالاً در رقم Elvise میزان انتقال مجدد مواد از ساقه ها ذخیره ای به دانه ها بسیار کم است، در حالی که در رقم SLM046 این انتقال مجدد نقش مهم و اساسی را بازی می کند.

چکیده انگلیسی:

For evaluating pre winter nitrogen fertilizer (N) applying effects on yield and yield components of nine rapeseed cultivars, three N levels (0, 50, and 100 kg/ha) and 9 winter rape seed cultivars (Licord, Opera, Okapi, Modena, SLM046, Talayeh, Zarfam, Elvise and Ebonita) were arranged in a randomized complete block design based factorial in three replicates in Miyaneh region fields. Results showed that there were significant differences among cultivars in all attributes. Increasing N level did not affect seed number per pod, but increased other attributes. 50 kg N/ha significantly decreased HI and TKW in comparison to control. SLM046 and Elvise cultivars produced the highest and the least seed and oil yield, respectively. Some reasons for higher yield in SLM046 than others, were higher plant height, higher pod per plant, higher seed per pod, and higher TKW and HI. Whereas, lesser TKW and HI caused the least yield in Elvise. However, there was no significant difference between two mentioned cultivars in other attributes. In conclusion, it seemed that remobilization had important role in seed filling in SLM046 but not in Elvise.

منابع و مأخذ:

1- احمدی، م. ر. و ف. جاویدفر. 1377. تغذیه گیاه روغنی کلزا (ترجمه). شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه‏های روغنی، تهران، 100 صفحه.

2- اسماعیلی، م.، ا. گلچین و م. خیاوی. 1381. تعیین میزان و زمان مصرف نیتروژن در زراعت کلزا در دو نوع شرایط آب و هوایی استان زنجان. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح  نباتات ایران، صفحه 28.

3- اصفهانی، م. و ع. کافی قاسمی. 1383. بررسی تأثیر سطوح و زمان‏های مصرف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در گیلان. چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، صفحه 82.

4- سعادت لاجوردی، ن. 1359. دانه‏های روغنی. مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، 150 صفحه.

5- عجم نوروزی، ح. و ح. میرزایی. 1379. اثرات تاریخ کاشت و مقادیر کودهای نیتروژن و فسفره بر عملکرد و اجزای عملکرد و کمیت و کیفیت روغن رقم طلاییه کلزا در گرگان. خلاصه مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، صفحه 56.

6- محسن آبادی، غ.، ن. خدابنده، ی. عرشی و س. پیغمبری. 1380. اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزای پاییزه. مجله علوم کشاورزی ایران، 32(4): 31-23.

7- میرزا شاهی، ک.، س. سلیم‏پور، ع. دریا شناس، م. ملکوتی  و ح. رضایی. 1379. تعیین مناسب‏ترین میزان و روش مصرف (تقسیط) نیتروژن در زراعت کلزا. مجله علوم خاک و آب، 12(12): 11-7.

1. Allen, E. J., and D. G. Morgn. 1972. A quantitative analysis of the effects of nitrogen on the growth. development and yield of oilseed rape. Journal of Agricultural Science 78: 315-324.


2. Allen, E. J., and D. G. Morgan. 1972. A quantiative comparison of the growth, development and yield of different varieties of oilseed rape. Journal of Agricultural Science 85: 195-174.

10.Bailey, L. D. 1990. The effects of chloro-6 (trichloromethyl)-pyridine ('N-serve') and N Ferthilizers on productively and quality of Candian oilseed rape. Canadian Journal of Plant Science 70: 976-986.

11.Bilsborrow, P. E., F. G. Evans, and F. G. Zhao. 1993. The influence of spring nirtogen on yeild  components  and glucosinolate content of autumn -sown oilseed rape (Brassica napus ).  Journal of Agricultural Science 75: 120-224.

12.Chauhan, A. K., M. Singah , and K. S. Dadhawel. 1993 . Effects of nitrogen level and row spacing on the performance of rape ( B. napus). Indian Journal of Agricultural Science 37(4): 851-853.

13.Dybing, C. D.1964. Influence of nitrogen level on flax growth  and oil production in varied environments. Crop Science 4: 491-494.

14.Geisler, G., and A. Kullman. 1991. Changes in dry Matter, nitrogen content and  nitrogen nutrition. Agronomy Congrese, Feburary 1991, pp 110.

15.Krogman, K. K. , and E. H. Hobbs. 1975. Yiled and morphological response of rape (B. campestris CV. Span) to irrigation and fertilizer treatments. Canadian Journal of Plant Science 55 : 903 -909.

16.Munir, M. and T. Meneily. 1987. Dry matter accmulation and seed yield of spring oilseed rape as affected by fertilizer and spacing. Pakistan Journal of Agricultural Research 8 (20): 88-96.

17.Nuttall, W. F. and R. G. Button. 1990. The effect of deep banding N. and P. Fertillizer on the yield of canola  (Brassica napus ) and spring wheat (Tritcum aestivum ). Canadian Journal of Soil Science 70: 629 – 639.

18.Racz, G. J., M. D. Webber, R. J. Soper and R. A. Hedlin. 1965. Phosphorus and nitrigen utilization by rape, flax and wheat. Agronomy  Journal 57: 335 – 337.

19.Rodgers, G. A., A. Penny and M. V. Hewitt. 1986. A comparison of the effects of prilled urea alone or with a nitrification or ureas inhibitor with those of 'Nitro–chalk' on winter oil seed rape. Journal of Agricultural Science 106: 515 – 526.

20.Sborroww, P., E. BIL, E. G. Evans and F. G. Zhao. 1993. The influence of Spring nitrogen on yield, yield components and glucosinolate content of autumn – sown oilseed rape (Brassica napus). Journal of Agricultural Science 120: 219-224.

21.Scott, R. K., E. A. Ogunremi, J. D. Ivins and N. J. Mendham. 1973. The effect of fertilizers and harvest date on growth and yield of oilseed rape sown in autumn and Spring. Journal of Agricultural Science 81: 287 – 293.

22.Stoker, R. and K. E. Carter. 1984. Effect of irrigation and nitrogen on yield and quality of oilseed rapeseed. Experimental Agriculture 12: 219-224.