ارزیابی مدل‎های تجربی شوری‌زدایی خاک‎های شور و تعیین مدل مناسب برای اراضی شمال اهواز

محورهای موضوعی :

معروف سی‌وسه‌مرده ¹ (عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد.)
فریدون کاوه ² (عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم تحقیقات.)
ابراهیم پذیرا ³ (عضو هیأت علمی گروه تخصصی خاک شناسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد علوم تحقیقات.)
حسین صدقی ⁴ (عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم تحقیقات.)
سیدجمیل قادری ⁵ (عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد.)

تاریخ دریافت : 1388/08/02 تاریخ پذیرش : 1389/03/24 تاریخ انتشار : 1389/07/01

کلید واژه: شوری زدایی, مدل&lrm, های تجربی, خاک&lrm, شویی, جلگه خوزستان,

چکیده مقاله :

شوری و افزایش سدیم خاک به علت تجمع نمک پدیده‌ای است که در اراضی فاریاب مناطق خشک و نیمه‎خشک اتفاق می‎افتد و اصلاح اراضی شور تأثیر بسزایی در افزایش تولید محصول دارد. کشاورزی فاریاب که از چند دهه قبل توسعه زیادی پیدا کرده است باعث افزایش شوری در اراضی آبی شده و افزایش اراضی آبی که در اثر تجمع نمک بصورت لم یزرع درآمده‌اند ساختار اجتماعی، اقتصادی و زیست بوم محلی را تهدید می‌کند. هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان اعتبار مدل‎های تجربی شوری زدایی نمک‎های محلول خاک‎های شور و سدیمی و هم‎چنین ارایه فرمول تجربی مناسب جهت برآورد آب خاک‎شویی برای اصلاح خاک مناطق مورد نظر بوده است. بنابراین آزمایش خاک‎شویی روی 2 سری خاک، یکی سری خاک ابوبقال در زیر گروه Typic Salorthids در رده اریدی سول (Aridisals) با کلاس شوری و قلیائیت S4A4 (منطقه 1) و دیگری سری خاک رامین در زیر گروه Typic Torrifluvents در رده انتی سول (Entisols) با کلاس شوری و قلیائیت S3A2 (منطقه 2)، با استفاده از آب رودخانه کارون با چهار تیمار 25، 50، 75 و 100 سانتی‎متر آب خاک‎شویی و در سه تکرار تا عمق نمونه‎برداری 200 سانتی‎متری خاک در استوانه های مضاعف در جلگه خوزستان (شمال اهواز) انجام گرفت. نتایج نشان داد که با کاربرد 100 سانتی‎متر عمق آب خاک‎شویی در منطقه 1، 12/87% و در منطقه 2، 54/84% املاح تا عمق 100 سانتی‎متری شسته شده اند. هم‎چنین نتایج ارزیابی 18 مدل مختلف شوری‎زدایی نشان داد که در منطقه 1، مدل تجربی درجه سوم و در منطقه 2، مدل نمایی بالاترین همبستگی و دقت را دارا بودند.

چکیده انگلیسی:

Soil salinization and sodification caused by salt accumulation are the common phenomena that manifest in irrigated agriculture in arid and semiarid regions, and reclamation of salt-affected soils has become an important tool for improving crop production. The irrigated agriculture is suffering severe secondary salinization. A large quantity of irrigated land has been abandoned due to salt accumulation which is threatening local environment and socio-economy. The aims of this research was evaluation of empirical desalinization models of saline soils, and determining the appropriate model for soil reclamation at these sites. For this purpose, two experimental areas (Sl, S2) of north-Ahwaz at Khuzestan province, Iran were selected and four treatments with three replications by series of double rings were applied. The treatments were included 25, 50, 75 and 100 cm water application. It was concluded that 87.12 and 84.54% of initial salinity in pilots S1 and S2 was removed by 100 cm water leaching at one meter layer of soil, respectively. In this study, 18 empirical models were compared by using initial and final values of electrical conductivity (EC) relation to net leaching water depth to soil depth. The results showed that cubic and exponential models were the best models with high correlation and accuracy in pilots S1 and S2, respectively.

منابع و مأخذ:

Asensioa MI, Ayusob B, Ferraguta L, Sangalli G (2008) Numerical methods for modelling leaching of pollutants in soils. 23(8): 1045-1055.

Anonymous (2006) Global network on integrated soil management for sustainable use of salt-affected soil. http://www.fao.org/ag/agl.

Dieleman PJ (1963). Reclamation of salt-affected soils in Iraq. Veenman,Wageningen, 175 pp.

Haidari N (1994) Studing of leaching models and determine leaching efficiency at saline and sodic soils. M.Sc. Thesis. Department of Irrigation and Reclamation Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tehran.  Karaj, Iran. 125 pp. [In Persian with English Abstract].

Leffelaar PA, Sharma P (1977) Leaching of a highly saline-sodic soil. Journal of Hydrology. 32: 203-218.

Mohsenifar K, Pazira A, Najafi P (2006) Evaluation of different types of leaching models in two pilots of south east Khoozestan province. 18th World Congress of Soil Science. Philadelphia, Pennsylvania, USA.

Pazira E (2005) Application and Evaluation of empirical and theoretical leaching models of salt-affected soils. Volume 276, Iranian Water Resources Management Company. 275 pp . [In Persian with English Abstract].

Pazira E, Keshavarz A, Torii K (1998) Studies on appropriate depth of leaching water. International Workshop on the Use of Saline and Brackish-Water for Irrigation, Indonesia.

Rajabzadeh F, Pazira E, Mahdian MH, Mahmoudi S, Heidarizadeh M (2009) Leaching saline and sodic soils along with reclamation-rotation program in the mid-part of Khuzestan, Iran. Journal of Applied Science
9: 4020-4025.

Richards LA (1954) Diagnosis and improvement of saline and alkalin soils. United States Department of Agriculture, Washington DC.

Shi Z, Cheng JL, Huang MX, Zhou LQ (2006) Assessing reclamation levels of coastal saline lands with integrated stepwise discriminant analysis and laboratory hyperspectral data. Pedosphere 16(2): 154-160.