الگوی بهینه بهره برداران چغندر قند کار منطقه اقلید در شرایط توأم با محدودیت آب و ریسک

محورهای موضوعی :

فردین بوستانی ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت)
حمید محمدی ² (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی جهرم)

تاریخ دریافت : 1386/03/10 تاریخ پذیرش : 1386/06/19 تاریخ انتشار : 1386/06/01

کلید واژه: ریسک, آب, استان فارس, چغندرقند, الگوی کشت بهینه,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مطالعه تدوین الگوی بهینه بهره برداران چغندرکار اقلید (استان فارس) و هم چنین بررسی اهمیت چغندرقند در الگوی کشت آن ها بود. با توجه به اثرگذاری مسأله ی ریسک بر تصمیم تولیدکنندگان، دو منشأ ریسک قیمت و عملکرد نیز در تدوین الگو دخالت داده شدند. هم چنین با استفاده از قابلیت تکنیک برنامه ریزی چند هدفی، مسأله ی کاهش استفاده از آب نیز به سایر اهداف اضافه شد. یافته ها نشان داد که تفاوت بازدهی الگوی فعلی با الگوی بهینه تنها 7 درصد است، اما از نظر ترکیب محصول میان آن ها تفاوت وجود دارد. به این ترتیب که در الگوی فعلی 8/3 هکتار از سطح زیرکشت بهره بردار نماینده با 8/6 هکتار به چغندرقند اختصاص دارد در حالی که در الگوی بهینه این مقدار به 2/0 هکتار کاهش می یابد. به طور کلی در الگوهای ارایه شده، ترکیب محصول از چغندرقند و گندم به نفع لوبیا تغییر می یابد. این تغییر افزون بر هدف تأمین بازدهی فعلی بهرهججبرداران، هدف کاهش مصرف آب تا 33 درصد سطح مصرف فعلی را نیز تأمین می کند. یافته ها نشان داد که بهره برداران در تدوین الگوی کشت خود عمدتاً به ریسک قیمت توجه دارند. هم چنین مشخص گردید که ناکارایی چغندرقند در استفاده از نهاده ی محدود کننده ی آب باعث کاهش اولویت آن در الگوی کشت گردیده است.

چکیده انگلیسی:

The main objective of this study was to develop an optimal cropping pattern for sugar beet growers of Eqlid district (Fars province) and to investigate its importance in cropping pattern. Regarding the effect of risk on producer's decision, two sources of risk including price and yield risks was considered. Beside the other objectives, reduced water use was also dealt with applying multi objective Programming framework. The results showed that the income difference of current and optimal cropping pattern is only 7 percent. However, they are different in crop combination, so that, in current pattern 3.8 hectare out of 6.8 hectare of representative growers belongs to sugar beet, while in the case of optimal pattern, it  reduces to 0.2 hectares. In general, in developed cropping patterns, sugar beet-wheat dominated production combination changes in favor of been. The change meets the goal of reduced water use up to 33 percent in addition to providing the current gross margin. The results revealed that farmers mainly consider price risk, to a great extent, in cropping pattern. It was also determined that inefficiency of sugar beet in using water as a restricting input has been resulted in reduced priority of sugar beet in cropping pattern.

منابع و مأخذ:

1-   بیات، پ. 1378. عنوان تعیین الگوی بهینه کشت با بهره‌برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی: مطالعه موردی دشت برازجان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شیراز.

2-     بی نام. 1381. سالنامه آماری استان فارس. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فارس.

3-     ترکمانی، ج. 1375. استفاده از برنامه­ریزی توأم با ریسک در تعیین کارایی بهره برداران کشاورزی، مجله علوم کشاورزی ایران، شماره 27.

4-   ترکمانی، ج. و ع. کلایی. 1378. تأثیر ریسک بر الگوی بهینه بهره‌برداران کشاورزی: مقایسه روش‌های برنامه‌ریزی توأم با ریسک موتاد و تارگت موتاد. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 25،‌ ص28-7.

5-   ترکمانی، ج. و ر. صداقت. 1378. تعیین الگوی بهینه تلفیق باغداری و زراعت: کاربرد روش مدل‌سازی ایجاد گزینه‌ها. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 28،‌ ص34- 7.

6-   چیذری، ا. و خ. ع. قاسمی 1378. کاربرد برنامه‌ریزی ریاضی در الگوی بهینه کشت محصولات زراعی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 28، ص 76-61.

7-   کرامت‌زاده، ع.، ا. ح.چیذری، و ح. موسوی. 1384. مدیریت منابع آبی از طریق تخصیص بهینه آّب بین اراضی زیرسدها؛ مطالعه موردی سد بازرو شیروان، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

8-     گزین، م. ر. 1381. بررسی رابطه متقابل میان صنعت و کشاورزی: مطالعه موردی صنعت قند وشکر. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه زابل.

9-   محمدی، ح. ف. کفیل­زاده، س. پیش­بین، م. ترابی، و ع. عامری 1385. تحلیل مالی طرح­های سرمایه­گذاری تولید و اثرهای ریسک عوامل تولید بر فرآوری شیلات در استان فارس. فصلنامه بیمه و کشاورزی. شماره 11: 106-69. 

10-  محمدیان، م. ا. ح. چیذری، و س. ا. مرتضوی 1384. تأثیر کنترل ریسک قیمتی برنج در شرایط بورس کالا بر الگوی کشت بهینه: مطالعه موردی استان گلستان منطقه گنبد- مینودشت. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره 49، ص 194-168.

11- نقشینه­فرد، م. ح. محمدی، خ. قادری، م. یاعلی،  ع. اجرایی و س. پیش­بین 1385. کاربرد مدل­های برنامه­ریزی ریسکی در تعیین الگوی بهینه محصولات زراعی و باغی استان فارس. فصلنامه بیمه و کشاورزی. شماره 12: 128-109.  

12-  Burton, R. O., J. S.Gidley, B. S. Baker and K. J. Red-Wilson. 1987. Nearly optimal programming solutions: Some conceptual issues and a farm management application. American Journal of Agricultural Economics, 69: 813-818

13-  Doppler,W., A. Z. Salman, E. K. Al-Karablieh and H. P. Wolf. 2002. The impact of water price strategies on the allocation of irrigation water: The case of the Jordan Valley. Agricultural Water Management, (55):171-182.

14-  Francisco, S. R. and Mubarik, A. 2006. Resource allocation trade-offs in Manila's peri-urban vegetable production systems: An application of multiple objective programming. Agric. Sys. 87, 147–168.

15-  Kumar, B. 1995. Trade-off Between Return and Risk in Farm Planning: MOTAD and Target MOTAD Approach. Indian Journal of Agricultural Economics, 50: 193-199.

16-  Raju, K.S. and D. N. Kumar. 1999. Multicriterion decision making in irrigation planning. Agricultural System, 62: 117–129.

17-  Suresh, K. R. and P. P. Mujumdar. 2004. A fuzzy risk approach for performance evaluation of an irrigation reservoir system. Agricultural Water Management, 69: 159-177.

18-  Willis, C. and M. S. Willis. 1993. Multiple criteria and nearly optimal solutions in greenhouse management. Agricultural System, 41: 289-303.