بهینه‌سازی تکثیر درون شیشه‌ای گیاه دارویی علف‌چشمه (Nasturtium officinale)
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعیمرضیه قنبری جهرمی 1 * , زهرا بوند 2 , سپیده کلاته جاری 3
1 - گروه علوم و مهندسی کشاورزی، واحد علوم و تحقیقیات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه علوم باغبانی و زراعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
3 - گروه علوم باغبانی و زراعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
کلید واژه: بنزیل آدنین, ریزازدیادی, علف‌چشمه, کینتین, نفتالین استیک اسید.,
چکیده مقاله :
گیاه علف‌چشمه، از جنبه‌های دارویی و تغذیه‌ای دارای اهمیت خاصی است، دارای انواع ویتامین‌ها، املاح مختلف، کربوهیدرات‌ها و متابولیت دارویی گلیکوزینولات که نقش مؤثری در درمان سرطان دارد. این پژوهش با هدف بهینه‌سازی تکثیر درون شیشه‌ای گیاه علف‌چشمه و در نهایت تولید یکی از انواع گلیکوزینولات‌ها (آلیل‌تیوسیانات) انجام شد. آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه آزمایش جداگانه (جوانه‌زنی بذر، پرآوری و ریشه‌زایی) با سه تکرار انجام شد. تیمارهای جوانه‌زنی شامل: دما (5، 10، 15 و 25 درجه سانتی‌گراد) و زمان (صفر، 7، 14، 21 و 28 روز)؛ تیمار تنظیم کننده‌های رشدی جهت پرآوری شامل: ترکیبات (BA و NAA)، (NAA و TDZ) و (NAA و Kin) که BA، TDZ و Kin با غلظت‌های 0، 5/0، 1 و 2 میلی‌گرم در لیتر و تنظیم کننده رشد NAA با غلظت‌های 0، 01/0، 02/0 و 04/0 میلی‌گرم در لیتر و تیمارهای آزمایش ریشه‌زایی شامل IBA با غلظت 0، 25/0 و 5/0 میلی‌گرم در لیتر بود. پس از اتمام دوره پرآوری و ثبت صفات مربوطه، از ریزنمونه برگ گیاهان درون شیشه؛ کالوس تولید شد و در نهایت به منظور بررسی قابلیت دارویی کالو‌س‌های به دست آمده میزان تولید آلیل‌ایزوتیوسیانات (Allyl isothiocyanate) با استفاده از دستگاه HPLC اندازهگیری شد. سرعت جوانه‌زنی با گذشت زمان، با افزایش دما (به‌ویژه دمای 15 درجه سانتی‌گراد)، افزایش یافت. در آزمایشات مربوط به پرآوری، بیشترین طول گیاهچه تحت تأثیر کاربرد توأم NAA با غلظت 04/0 میلی‌گرم در لیتر و کینتین با غلظت 2 میلی‌گرم در لیتر به‌دست آمد که با سایر تیمارها تفاوت معنی‌دار ایجاد نمود. بیشترین تعداد نوشاخه در تیمار BA با غلظت 2 میلی‌گرم در لیتر در ترکیب با غلظت 04/0 میلی‌گرم در لیتر NAA حاصل شد. در آزمایش ریشه‌زایی، با افزایش غلظت هورمون IBA، بر تعداد و طول ریشه‌های تشکیل شده افزوده شد. در نهایت آلیل ایزوتیوسیانات با موفقیت در کالوس تولید شد.
Nasturtium is of particular importance in terms of medicinal and nutritional aspects. A factorial experiment was conducted in a completely randomized design with five replications and three observations in three separate experiments (seed germination, proliferation and rooting). The germination treatments included temperature (5, 10, 15 and 25 °C) and time (7, 14, 21 and 28 days) and growth regulator treatments including BA and NAA, NAA and TDZ, and NAA and Kin, that BA, TDZ and Kin at concentrations of 0, 0.5, 1 and 2 mg L-1 and NAA at concentrations of 0, 0.01, 0.02 and 0.04 mg L-1 in proliferation and IBA at concentrations of 0, 0.25 and 0.5 mg L-1 in rooting. The results showed that the number of germinated seeds and the rate of germination increased during time, at high temperatures, especially at 15°C. In proliferation, the highest seedling length was obtained by the combined application of NAA (0.04 mg L-1) and kinetin (2 mg L-1) had a significant difference with other treatments. The highest number of leaves was obtained in TDZ treatment (2 mg L-1) and combined with a concentration of 0.44 mg L-1 NAA. The maximum length of the shoots in the Kinetin (1 mg L-1) and in combination with a concentration of 0 mg L-1 NAA. In rooting, with increasing concentration of IBA, the number and length of the formed roots were increased and the concentrations of 0.5 mg L-1 resulted in the best seedling response to rooting. In experiments on proliferation, the highest seedling length was obtained by the combined application of NAA at a concentration of 0.04 mg L-1 and kinetin at a concentration of 2 mg L-1, which produced a significant difference with other treatments.