بررسی تأثیر شک و تردید حرفه‌ای بر قضاوت حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی کشور عراق با توجه به نقش میانجی فرسایش توان ذهنی
محورهای موضوعی : حسابرسی مستقل و شفافیت مالی
سوزان میری محلول
1
,
رحمان ساعدی
2
*
,
عادل صبحی عبدالقادر
3
,
میثم عرب زاده
4
1 - گروه حسابداری، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - گروه حسابداری، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
3 - عضو هیات علمی دانشگاه جامعه العراقیه
4 - گروه حسابداری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: شک و تردید حرفه‌ای, فرسایش توان ذهنی, قضاوت حسابرسان,
چکیده مقاله :
هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر شک و تردید حرفه‌ای بر قضاوت حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی کشور عراق با توجه به نقش میانجی فرسایش توان ذهنی است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر بر اساس هدف، كاربردي است، از نظر زمان، مقطعی، از نظر ماهیت داده‌ها، کمی و از نظر چگونگی دستیابی به داده‌ها از نوع تحقیقات توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارکنان ارشد مؤسسات حسابرسی کشور عراق است که مجوز حسابرسی دارند. روایی پرسشنامه به تأیید اساتید رسید و پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در حد قابل قبولی گزارش شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و روش معادلات ساختاری استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که شک و تردید حرفه‌ای بر قضاوت حسابرسان شاغل در مؤسسات کشور عراق تأثیر معنی داری دارد. همچنین فرسایش توان ذهنی بر قضاوت حسابرسان شاغل در مؤسسات کشور عراق تأثیر معنی داری دارد.
دانش افزایی: شک و تردید حسابرسی موجب تمرکز بیشتر بر اسناد مالی شده و قضاوت‌های اشتباه را از جوانب مختلف اصلاح می‌نماید. از طرف دیگر اگر حسابرس به دلایل مختلف دارای خستگی ذهنی باشد، نمی‌تواند به نحو مدنظر بر قضاوت متمرکز گردد.
Purpose: The purpose of this study was to investigate the effect of professional skepticism and mental exhaustion on the judgment of auditors working in audit firms in Iraq.
Methodology: The present study is applied in terms of purpose, cross-sectional in terms of time, quantitative in terms of the nature of the data, and descriptive-survey research in terms of how to obtain data. The statistical population of the study includes managers and senior employees of auditing firms in Iraq who have an auditing license. The validity of the questionnaire was approved by the professors, and the reliability of the questionnaires was reported to be acceptable using Cronbach's alpha coefficient. Descriptive statistics and the structural equation method were used to analyze the data.
Findings: The results showed that professional skepticism has a significant effect on the judgment of auditors working in firms in Iraq. Also, the mental exhaustion has a significant effect on the judgment of auditors working in firms in Iraq.
Originality: Audit skepticism causes more focus on financial documents and corrects wrong judgments from various aspects. On the other hand, if the auditor has mental exhaustion for various reasons, he cannot focus on judgment as intended.
احمدی، جلال (1400). اولویت بندی شاخص های شک و تردید حرفه‌ای در بین حسابرسان سازمان حسابرسی (حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران). چهارمین همایش ملی توسعه علوم فناوریهای نوین در مدیریت، حسابداری و کامپیوتر، تهران، ۱-۱۱. https://civilica.com/doc/1317396
اسمعیل زاده اقدم، کامران، رستمی مازویی، نعمت، صمدی لرکانی، و محمود، گیلانی نیا، بهنام (1403). تبیین و ارائه چارچوب مفهومی تردید حرفه‌ای حسابرسان، ارزش‌های انسانی و اقدامات در این زمینه با استفاده از مدل معادلات ساختاری. مجله دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 13(51)، 372-353. https://www.jmaak.ir/article_22697.html
خان محمدی، مروارید و فغانی ماکرانی، خسرو، و گرگانلی دوجی، جمادوردی (1402). طراحی الگو برای تبیین رابطه ویژگی های تاریک شخصیت و قضاوت حرفه‌ای حسابرسان. فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، 5(5)، 152-131. doi: 10.22034/ejs.2023.403947.1476
خواجوی، شکراله، و صالحی، تابنده (۱۳۹۸)، تأثیر فرسایش شغلی بر عملکرد در انجام وظایف پیچیده حسابرسی، دو فصلنامه علمی حسابداری ارزشی و رفتاری، 4(8)، ۲۴۳-۲۷۹.doi: 10.29252/aapc.4.8.243
دریایی، عباسعلی، و خلوصی مشفق، لیلا (1398) اثر فرسایش قدرت خودکنترلی بر کیفیت قضاوت و تصمیم‌گیری حسابرسان (آزمون نظریه فرسایش قدرت خودکنترلی). مجله علمی پژوهشی حسابداری سلامت، ۸(2) 20-38. doi: 10.30476/JHA.2020.68195.1227
رنجبریان، لیلا، عبدی، رسول، رضایی میاندواب، نادر، و پاک مرام، عسگر (1399). نقش تعدیل‌کنندگی شک و تردید حرفه‌ای در مدل قضاوت حرفه‌ای حسابرس. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 3(4)، 1621-1636. doi: 10.30510/psi.2021.266813.1463
عارف منش، زهره، صفاری، حمیده (1403). تأثیر سرمایه روانشناختی و تجربه حسابرسان بر کیفیت قضاوت و تصمیم گیری حرفه‌ای: نقش تعدیلی شک و تردید حرفه‌ای. پژوهش¬های حسابرسی حرفه¬ای، 5(18)، 133-108. doi: 10.22034/JPAR.2025.2047597.1365
فیل سرایی، مهدی (1401). تأثیر خودکفایی و شک و تردید حرفه‌ای بر ادراک اخلاقی حسابرسان. پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری، 2(4)، 20-42. doi: 10.30486/fbra.2023.1977271.1174
مرویان حسینی، زهرا، و لاری دشت بیاض، محمود (۱۳۹۴). بررسی نقش فرسودگی شغلی در رابطه بین استرس و عملکرد شغلی حسابرسان. حسابداری سلامت، 4(1)، ۸۰-۵۷. doi: 10.30476/jha.2015.17011
نظیفی، زهرا، مهرآذین، علی رضا، مسیح آبادی، ابوالقاسم، وزنده دل، احمد (1402). تأثیر برخی بایدهای رفتاری حسابرسان در فرسایش ایگو با توجه به نقش تعدیل‌کنندگی تجربه حسابرسی: مطالعه موردی حسابرسان استان خراسان رضوی. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، ۸(۱۵)، ۳۷۱-۴۱۶. doi: 10.61186/aapc.8.15.371
هاشمی، سید مصطفی، مرزی علمداری، جبرئیل، و پرویزی، سپیده (1401). بررسی ارتباط بین ویژگی‌های حرفه‌ای حسابرسان با کیفیت حسابرسی و قضاوت‌های حرفه‌ای آنها. نهمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم انسانی ، مدیریت و کارافرینی ایران، تهران، ۱-۲۳. https://civilica.com/doc/1562210
Ahmadi, J. (2021). Prioritizing professional skepticism indicators among auditors of the audit organization (auditors of members of the Iranian Association of Certified Public Accountants). Fourth National Conference on Development of New Technologies in Management, Accounting and Computer, Tehran, 1-11. https://en.civilica.com/doc/1317396 [In Persian]
Abbott, L. J., Daugherty, B., Parker, S., & Peters, G. F. (2016). Internal audit quality and financial reporting quality: The joint importance of independence and competence. Journal of Accounting Research, 54(1), 3-40. doi: 10.1111/1475-679X.12099
Abdulazeez, S. N., Etemadi, H., & Rezazadeh, J. (2023). Investigating the influencing factors on trust and professional skepticism in the relationship between the auditor and the client firms’ managers. Heritage and Sustainable Development, 5(1), 135-150. doi: 10.37868/hsd.v5i1.213
Al-Khazraji, G. A. J., & Al-Tamimi, A. H. Y. (2023). The impact of the practice of professional doubt on the quality of the auditor's performance in Iraq. Journal of Accounting and Financial Studies, 18(63). https://jpgiafs.uobaghdad.edu.iq/index.php/JAFS/article/view/1209
Al-Taie, B.F., & Abdulrahman Othman, A.D. (2018). Effect of the professional skepticism characteristics of the auditor on audit quality. Journal of Economics and Administrative Sciences, 24(108). doi: 10.33095/jeas.v24i108.1358
Arefmanesh, Z., & Saffari, H. (2025). The effect of auditors' psychological capital and experience on the quality of professional judgment and decision-making: the moderating role of professional skepticism. Professional Auditing Research, 5(18), 108-133. doi: 10.22034/JPAR.2025.2047597.1365 [In Persian]
Buchheit, S., Dalton, D. W., Harp, N. L., & Hollingsworth, C. W. (2016). A contemporary analysis of accounting professionals' work-life balance. Accounting Horizons, 30(1), 41-62. doi: 10.2308/acch-51262
Chukwuani, Victoria Nnenna. (2024). The influence of behavioural biases on audit judgment and decision making. International Journal of Advanced Finance and Accounting, 5(2), 26-38. doi: 10.5281/zenodo.13353275
Daryaei, A., & Kholousi Moshfegh, L. (2020). Impact of self-control ego depletion on quality of judgment and decision-making of auditors (test of self-control ego depletion theory). Journal of Health Accounting, 8(2), 20-38. doi: 10.30476/JHA.2020.68195.1227 [In Persian]
Ennar, H., & Damak-Ayadi, S. (2024). Professional skepticism and auditors' judgments: Evidence from Tunisia. Accounting and Management Information Systems, 23(3), 596-615. http://online-cig.ase.ro/jcig/art/23_3_7.pdf
Esmailzadeh Aghdam, K., Rostami Mazoui, N., samadi largani, M., & Gilani Nia, B. (2024). Explaining and presenting the conceptual framework of auditors' professional doubt, human values and actions in this field using the structural equation model. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 13(51), 353-372. https://www.jmaak.ir/article_22697.html [In Persian]
Fayard, D., Lee, L. S., Leitch, R. A., & Kettinger, W. J. (2012). Effect of internal cost management, information systems integration, and absorptive capacity on inter-organizational cost management in supply chains. Accounting, Organizations and Society, 37(3), 168-187. doi: 10.1016/j.aos.2012.02.001
Filsaraei, M. (2023). Impact of self-sufficiency and professional skepticism on moral perception. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 2(4), 20-42. doi: 10.30486/fbra.2023.1977271.1174 [In Persian]
Friska, R., & Agustia, D. (2025). Enhancing auditor judgment quality: a review of evidence from experimental research. Journal of Risk and Financial Management, 18(3), 115. doi: 10.3390/jrfm18030115
Hashemi, S. M., Marzi Alamdari, J., & Parvizi, S. (2022). Investigating the relationship between auditors' professional characteristics, audit quality and their professional judgments. The9th National Conference on Modern Studies and Research in Humanities, Management and Entrepreneurship of Iran, Tehran, 1-23. https://en.civilica.com/doc/1562210 [In Persian]
Hurtt, R. K. (2010). Development of a scale to measure professional skepticism. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 29(1), 149-171. doi: 10.2308/aud.2010.29.1.149
Janssen, S., Hardies, K., Vanstraelen, A., & Zehms, K. M. (2021). Auditors’ professional skepticism: Traits, behavioral intentions, and actions. Behavioral Intentions, and Actions (February 12, 2021).doi: 10.2139/ssrn.3717615
Jens, C. E. (2017). Political uncertainty and investment: Causal evidence from US gubernatorial elections. Journal of financial economics, 124(3), 563-579. doi: 10.1016/j.jfineco.2016.01.034
Johari, R. J., Hati, T. M., & Sayed Hussin, S. A. H. (2022). Factors influencing auditors' professional scepticism: Malaysian evidence. Universal Journal of Accounting and Finance, 10(1), 243-253.doi: 10.13189/ujaf.2022.100125
Khajavi S., & Salahi T. (2020). Impact of job depletion on performance in performing audit complex tasks. Iranian journal of Value & Behavioral Accounting, 4(8), 243-279. doi: 10.29252/aapc.4.8.243 [In Persian]
Khanmohammadi, M., Faghani Makrani, K., & Gorganli Davaji, J. (2023). Designing a model to explain the relationship between dark personality traits and auditors' professional judgment. Strategic Studies of Jurisprudence and Law, 5(5), 131-152. doi: 10.22034/ejs.2023.403947.1476 [In Persian]
Khairunnisa, H., Zairin, G. M., Amirul, S. M., Prihatni, R., & Rachman, H. (2025). Unveiling the auditor’s lens: impact of workload, time pressure, professional skepticism, and competence to fraud detection. Studies in Business and Economics, 20(1), 77-96. doi: 10.2478/sbe-2025-0005
Marvian Hosseini, Z. & Lariye Dashte Bayaz, M. (2015). Investigating the role of occupational burnout on the relationship between stress and job performance of auditors. Journal of Health Accounting, 4(1), 57-80. doi: 10.30476/jha.2015.17011 [In Persian]
Mohammed, I. S., & Hussein, M. A. (2022). Auditing fair value estimates in light of the effectiveness of professional skepticism and the challenges facing the external auditor. an analytical study of Iraqi auditing firms study of Iraqi auditing offices and companies. World Bulletin of Management and Law 17, 175-189. https://scholarexpress.net/index.php/wbml/article/view/1903
Molina, J., Medina, I. M. F., Fernández-Sola, C., Hernández-Padilla, J. M., Lasserrotte, M. D. M. J., & Rodríguez, M. D. M. L. (2019). Experiences of mothers of extremely preterm infants after hospital discharge. Journal of pediatric nursing, 45, e2-e8. doi: 10.1016/j.pedn.2018.12.003
Mubako, G., Bagchi, K., Udo, G., & Marinovic, M. (2021). Personal values and ethical behavior in accounting students. Journal of Business Ethics, 174, 161-176. doi: 10.1007/s10551-020-04606-1
Nazifi, Z., Mehrazeen, A., Massih Abadi, A., & Zendedel A. (2023). The effect of some auditors' behavioral duties on ego depletion according to the moderating role of audit experience: a case study of auditors in Razavi Khorasan Province. Iranian journal of Value & Behavioral Accounting, 8(15), 371-416. doi: 10.61186/aapc.8.15.371 [In Persian]
Nguyen, L., Vu, L., & Yin, X. (2020). The undesirable effect of audit quality: Evidence from firm innovation. The British Accounting Review, 52(6), 100938. doi: 10.1016/j.bar.2020.100938
Otley, D. (2016). The contingency theory of management accounting and control: 1980–2014. Management accounting research, 31, 45-62. doi: 10.1016/j.mar.2016.02.001
Peecher, M. (1996). The influence of auditors’ justification processes on their decisions: a cognitive model and experimental evidence. Journal of Accounting Research, 34(1), 125-140. doi: 10.2307/2491335
Quadackers, L., Groot, T., & Wright, A. (2014). Auditors’ professional skepticism: Neutrality versus presumptive doubt. Contemporary Accounting Research, 31(3), 639-657. doi: 10.1111/1911-3846.12052
Simnett, R., & Trotman, K. T. (2018). Twenty-five-year overview of experimental auditing research: Trends and links to audit quality. Behavioral Research in Accounting, 30(2), 55–76. doi: 10.2308/bria-52138
Ranjbarian, L., Abdi, R., Rezaeimiyandoa, N., & Pakmaram, A. (2021). The moderating role of professional doubt in the auditor's professional judgment model. Political Sociology of Iran, 3(4), 1621-1636. doi: 10.30510/psi.2021.266813.1463 [In Persian]
Wedemeyer, P. D. (2010). A discussion of auditor judgment as the critical component in audit quality–A practitioner's perspective. International Journal of Disclosure and Governance, 7(4), 320-333. doi: 10.1057/jdg.2010.19