بررسی تبدیل واکه /e/ به /i/ بر اثر همگونی پسرو با واکه /i/ و تبدیل واکه /e/ به /u/ بر اثر همگونی پسرو با واکه /u/ در افعال مضارع و امر مبتدا به /be/ در لهجه آبادانی در چارچوب نظریه بهینگی

محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایران

الخاص ویسی ¹ (گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران)
فاطمه دریس ² (گروه زبانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/07/10 تاریخ پذیرش : 1394/08/15 تاریخ انتشار : 1394/09/29

کلید واژه: بهینگی, همگونی پسرو, لهجۀ آبادانی, محدودیت پایایی, محدودیت نشان داری,

چکیده مقاله :

لهجۀ خوزستانی یا جنوبی که به لهجۀ آبادانی معروف است، یکی از لهجه های زبان فارسی است که کم تر از دیدگاه علمی و زبانشناختی به آن پرداخته شده است. این پژوهش در نظر دارد تا با روش میدانی و در قالب چارچوب بهینگی و با بهره گیری از محدودیت هایی که ناظر بر این انگاره می باشند، به توضیح و تبیین چگونگی تبدیل واکۀ /e/ به /i/ در نتیجۀ همگونی پسرو با واکه ی پیشین /i/ و تبدیل /e/ به /u/ در اثر همگونی پسرو با واکۀ پسین /u/، در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/ در این لهجه بپردازد. این تغییرات واجی در برخی از موقعیت ها رخ نمی دهند. محدودیت های وضع شده در نظریۀ بهینگی برآنند تا دلیل عدم رخداد همیشگی این تغییرات را توجیه نمایند. یافته های این پژوهش نشان می دهند که اولین همخوان بعد از /be/ در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/، یعنی همخوان آغازین هجای دوم، در همگونی یا عدم همگونی واکۀ /e/ با واکۀ پیشین یا پسین بعد از خود نقشی تعیین کننده دارد.

چکیده انگلیسی:

Khuzestani or Jonubi dialect known as Abadani dialect is one of the well-known Iranian dialects to which less research are dedicated. To this end, the present  study aims at investigating, the shifting of vowels /e/ to /i/  and /e/ to /u/   respectively, via the progressive assimilation in imperative verbs with present tense initiating with /be/ in Abadani dialect. These phonological shifts do not occur in all speech events. The analysis of the collected data carried out descriptively within the theoretical framework of Optimality. The optimality tables explain why these processes do not occur in all cases, using the faithfulness and markedness constraints. The results have shown that the first consonant of the neighboring syllable after the morpheme /be/, determines the happening or blocking of the above mentioned transformation.

منابع و مأخذ:

-          بدخشان، ابراهیم و زمانی، محمد(1392)، " تحلیل و توصیف فرایند حذف در زبان کردی(گویش کلهری)"، پژوهش­های زبان­شناسی، سال پنجم، شمارۀ اول، ص30-19.

-          بی­جن­خان، محمود(1388)، "واج شناسی نظریه بهینگی"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت)، تهران

-          جم، بشیر(1389)، "بررسی فرایند تضعیف در چند گویش کویری در چهارچوب نظریۀ بهینگی"،اولین همایش بین المللی گویش­های مناطق کویری ایران، ص 740-727.

-          جم، بشیر و ذلقی، احمد(1392)، " بررسی تبدیل واکۀ /u/ به [i]در گویش لری سیلاخوری در چارچوب نظریۀ بهینگی" ، پژوهش­های زبانی، دورۀ 4، شماره 2، ص 40-21.

-          جم، بشیر و تیموری، مرضیه(1393)، "تبدیل واکۀ / a / به واکۀ [a: ] یا [o] در لهجۀ فردوس در چارچوب نظریۀ بهینگی"، زبانشناسی و گویش­های خراسان، سال ششم، شماره 10، ص 120-97.

-       Bacovic, E. (2014), "Local Assimilation and Constraint Interaction"

-       McCarthy, J.(2002), " A Thematic Guide to Optimality Theory", Cambridge University Press, New York