بررسی جلوه‌های تعاون و تعامل در فرهنگ و ادب عامۀ کُردی کلهری (شهرستان ایوان‌غرب و سومارغرب)

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

شهریار شادی‌گو ¹ , نفیسه ایرانی ² , مهدی احمدی خواه ³

1 - استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - مدرّس مدعو دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/06/25 تاریخ پذیرش : 1402/08/20 تاریخ انتشار : 1403/02/02

کلید واژه: تعاون و تعامل, فرهنگ و ادب عامه, کردی کلهری, ایوان‌غرب و سومارغرب,

چکیده مقاله :

فرایند جهانی شدن و حس رقابت ملت‌ها جهت رسیدن به آمال توسعه، به دگرگونی‌های فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای منجر شده‌است. هرچند این تحولات، ذاتی و جزء لاینفک جوامع است اما موجب تضعیف هویت ملی و فرهنگ‌های قومی شده که شایسته ‌است در جریان آن، به عناصر همزیستی ملی و غنای فرهنگ قومی توجه شود تا شاهد پویایی هرچه بیشتر جوامع چندفرهنگی و انسجام ملی باشیم. بنابراین، برای نیل به این اهداف، جوامع نیازمند بازخوانی خرده‌فرهنگ‌های بومی هستند. این پژوهش برآن است تا با استفاده از دو شیوۀ کتابخانه‌ای و میدانی، با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با نگاه میان‌رشته‌ای، به واکاوی جلوه‌های سنّت تعاون در فرهنگ و ادب عامۀ کردی کلهری که موجب استحکام جوامع گذشته بوده‌است، بپردازد و برای سؤالات پژوهش، پاسخ‌های علمی بیابد. این سؤالات عبارتند از: چه جلوه‌هایی از تعامل و تعاون در فرهنگ و سبک زندگی گذشتۀ مردمان کلهری وجود داشته‌است؟ آیا  تعاون و تعامل در ارتباط با فقرزدایی، استحکام روابط اجتماعی، پیشبرد فعالیت‌ها، مدیریت نیروی انسانی و زندگی کردزبانان کلهری ایوان‌غرب و سومار‌غرب نقش‌آفرین بوده‌است؟ و آیا در حال حاضر، نمودی از این روابط فرهنگی در ادب عامۀ کلهری دیده‌می‌شود؟ از یافته‌های تحقیق آن است که در فرهنگ عامۀ کلهری جلوه‌های قابل تأملی از تعامل و تعاون وجود داشته‌است که از دیرباز نقشی بسزایی در پیشبرد اهداف اجتماعی، تسهیل کارها، رونق اقتصادی، مدیریت نیروی انسانی، پایان دادن به منازعات قومی و زدودن چهرۀ فقر از جوامع کلهری ایفا نموده‌است. دیگر اینکه در حال حاضر، انعکاس برخی از این روابط در ادب عامۀ کلهری دیده می‌شود.

چکیده انگلیسی:

The process of globalization and the competitive spirit of nations to achieve developmental aspirations have led to extensive cultural and social transformations. Although these changes are inherent and an inseparable part of societies, they have weakened national identity and ethnic cultures, which deserve attention to elements of national coexistence and the richness of ethnic culture in order to witness greater dynamism in multicultural societies and national cohesion. Therefore, to achieve these goals, societies need to revisit local subcultures. This research aims to explore the manifestations of the tradition of cooperation in the culture and folklore of the Kalhori Kurdish, which has historically strengthened past communities, using both library and field methods, with a descriptive-analytical approach and an interdisciplinary perspective, to find scientific answers to the research questions. These questions include: What aspects of interaction and cooperation existed in the culture and lifestyle of the Kalhori people in the past? Did cooperation and interaction play a role in poverty alleviation, strengthening social relations, advancing activities, managing human resources, and the lives of Kalhori Kurdish speakers in Iwan-e Gharb and Somar-e Gharb? And is there currently a reflection of these cultural relations in the folklore of the Kalhori? The findings of the research indicate that there are noteworthy manifestations of interaction and cooperation in the folklore of the Kalhori, which have played a significant role in advancing social goals, facilitating tasks, boosting the economy, managing human resources, ending ethnic conflicts, and eradicating poverty from Kalhori communities. Furthermore, it is observed that some of these relationships are currently reflected in the folklore of the Kalhori.

منابع و مأخذ:

- ابن اثیر جزرى، عز الدین ابوالحسن علی بن محمد (1409ق). أسد الغابة فى معرفة الصحابة. بیروت: دار الفکر.
- انوری، حسن (۱۳۸۱). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
- اسماعیلی، رضا، قلانی، نسرین، و جلالی، مینا (1393). همزیستی فرهنگی در فرایند جهانی‌شدن و تقویت فرهنگ ملی –قومی جوامع. مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 15(25)، 149- 169. Dor: 20.1001.1.20088760.1393.15.25.6.6
- اکبری، مرتضی (1393). سومار در مسیر تاریخ. ایلام: انتشارات حیات.
-پاپلی یزدی، محمدحسین (1377). مختاباذ (اوج مشارکت در دامداری سنتی). تحقیقات جغرافیایی، 13(51)، 24- 32.
- پرنیان، موسی (1380). فرهنگ عامۀ کرد. کرمانشاه: چشمۀ هنر و دانش.
- پرهیزگاری، سعید، و پرهیزگاری، مجید (1382). در مسیر گنگیر (جغرافیای طبیعی ایوان‌غرب). تهران: انتشارات عابد.
- پیت، ریچارد، و هارت¬ویک، الین-ریچارد(1389). نظریه¬های توسعه. با ترجمۀ مصطفی ازکیا، رضا صفری شالی، اسماعیل رحمان‌پور. تهران: لویه.
- جلیلیان، عباس(1385). فرهنگ باشور. تهران: پرسمان.
- خان‌محمدی، کریم، و احسانی، حکیمه (1397). مطالعۀ انسان‌شناسی پدیدۀ خون‌بس در منطقۀ صیدون خوزستان. اسلام و مطالعات اجتماعی، 1 )21(، 140-169. doi: 10.22081/jiss.2018.66171
- خنجری، سلمان، و راشدمحصل، محمدتقی (1397). فرآیندهای واجی در گویش کردی سنقر کلیایی. مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، ۶ (21)، 21-41. Dor: 20.1001.1.23452579.1397.6.21.2.8
- دلشاد، بهناز (1386). گزارش همه‌سویۀ دیوان شاکه و خان‌منصور و ترجمۀ آن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی.
- دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا.
- راویلینسون، هنری کرزیک(۱۳۶۲). سفرنامۀ راویلینسون، گذر از ذهاب به خوزستان، ترجمۀ سکندر امان‌الهی، تهران: آگاه.
- شهریور، علی‌حسین (1380). حقوق تعاون: ایران، آلمان، فرانسه. تهران: انتشارات پایگان.
- صوفیان، مهدی (1386). کسب و کار در تعاونی¬ها. تهران: سبزان.
- طالبی، ابوتراب، و رمضانی، محمد (1396). بازدارنده‌های مصرف‌گرایی مورد مطالعه: ساکنان شهرکاشان. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 18(40)، 157- 184. Doi: https://doi.org/10.22083/jccs.2018.94921.2231
- فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی‌مطلق. تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
- قاسمی، یارمحمد، و مروتی، سهراب (1388). همیاری‌های سنتی ایلامیان. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- گلشن، صیاد، سیف‌الهی، سیف‌اله، و محسنی تبریزی، علیرضا(1397). بررسی گونه‌های تعامل اجتماعی میان گروه‌های قومی در ایران: مورد مطالعه گروه‌های قومی استان آذربایجان‌غربی. مطالعات جامعه‌شناسی، ۱۱(40)، 29-47.
- محمدزاده، امید (1397). فرهنگ یاریگری در ایلات و عشایر استان ایلام. تهران: انتشارات نگارستان غرب.
- محمدی، ناهید (1391). کلهرنامه. تهران: انتشارات دستان.
میرنیا، علی (1368). ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. تهران: انتشارات نسل دانش.
- ناتل خانلری، پرویز (1374). تاریخ زبان فارسی. چاپ پنجم. تهران: سیمرغ.
Rist ,G .(2003). The History of Development: From Western Origins to Global Faith, Expanded Edition, London: Zed Books.

Ziai, A. (2007). Exploring post-development theory and practice, problem and perspectives, London; New York: Routledge.