بررسی درون مایۀ اشعار «سُرو» در شهرستان رستم

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

غلامعلی محمدی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
عطا محمد رادمنش ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
محبوبه خراسانی ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/03/28 تاریخ پذیرش : 1399/11/17 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: شهرستان رستم, واخون, اشعار محلی, عروسی لری, سُرو,

چکیده مقاله :

از میان انواع متفاوت ادبیات عامه، شعر از جایگاه خاصی برخوردار است و در میان قالب‌های گونا‌گون شعری، مفردات در ادب فارسی پیشینۀ دیرینه‌ای دارد. این قالب شعری در جای جای قلمرو زبان فارسی از آغاز پیدایش شعر تا کنون رواج دارد. یکی از مناطقی که این قالب شعری در آن گسترش ویژه‌ای یافته است، شهرستان رستم است. بررسی‌ها نشان می دهد مهمترین و پربسامدترین قالب شعری ادب عامه در این شهرستان، مفردات است که با توجّه به مناسبت‌ها، شعر آن توسط خوانندگان خوانده می شود. انواع مفردات در ادبیات عامۀ شهرستان رستم به بیت، سُرو، شروه و لالایی تقسیم می شود. در این پژوهش سعی شده است که یکی از مفردات به نام سُرو از نظر درونمایه تجزیه و تحلیل شود. "سُرو" جولانگاه ذوق و صوت زنان در جشن عروسی است که قسمتی از فرهنگ مردم شهرستان در آن تجلی پیدا می کند. این اشعار در حقیقت حکایت مهر و علاقۀ مادران و زنان به پسران و مردان است؛ آنچنان که باید و شاید از عهدۀ این عشق و علاقۀ قلبی برآمده‌اند و حق خویش را ادا کرده‌اند. از سوی دیگر فرهنگ عروسی را در این اشعار می توان مشاهده کرد؛ به نوعی سرو جلوگاه فرهنگی دیرین در جشن عروسی شهرستان رستم است. درونمایه‌هایی که این اشعار در بر دارند، عبارتند از: مرد ستایی، توصیف، پند، تهدید، آداب عروسی، تحقیر، ازدواج زود هنگام، تحذیر، فخرفروشی، تجلی دین و مذهب.

چکیده انگلیسی:

The folk literature of each realm and region reflects and expresses thought, belief, customs, behavior, cultural and social relations and way of life. This literature, which is manifested in poetry and prose, is a mirror that reflects the social characteristics of a people. Among the different types of folk literature, poetry has a special place and among the various forms of poetry, the words in Persian literature have a long history. This form of poetry has been prevalent in the Persian language since the beginning of poetry. One of the areas in which this form of poetry has been especially developed is the city of Rostam. The Studies show that the most significant and frequent poetry form of folk literature in this city is the “Mofradat” that booklovers read themaccording to the occasion. “Mofradat” in the folk literature of Rostam city is divided into "couplet", "Saro", "Sharveh" and "Lullaby". In this research, the items called "Soro" in terms of theme are analyzed. "Soro" is the origin of women's sensitivity and voice in the wedding celebration, in which a part of the culture of the people of the city is manifested. In fact, these poems express the love and affection of mothers and women for boys and men. As they should and perhaps have been able to cope with this love and affection of the heart and have done their duty well. On the other hand, wedding culture can be seen in these poems. In other words, "Soro" is a long-standing cultural center in the wedding celebration of Rostam city. The themes of these poems are masculinity, description, advice, threat, wedding custom, humiliation, early marriage, warning, boasting, manifestation of religion.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

- پهلوان، کیوان(1397)، فرهنگ گفتاری در موسیقی ایران، تهران: انتشارات آرون.

- حبیبی فهلیانی، حسن(1371)، ممسنی در گذرگاه تاریخ، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

- حبیبی فهلیانی، حسن(1384)، شعر و موسیقی و ادبیات شفاهی مردم ممسنی، شیراز: سازمان میراث فرهنگی فارس.

- غفاری، یعقوب(1390)، مراسم عروسی و دگرگونی‌های آن در کهکیلویه و بویر احمد، اصفهان: نقش مانا.

- فقیری، ابوالقاسم(1390)، مراسم عروسی در فارس، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

- همایی، جلال الدین(1375)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ دوازدهم، تهران: نشر هما.

مجلات

- جبّاره ناصرو، عظیم؛ شادمانی، ندا(1389)، «بررسی درونمایۀ دوبیتی‌های شهرستان فسا»، فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین،ش 23، صص 29- 52.

- ریاحی، فاطمه؛ رادمنش، عطامحمّد(1389)، «تحلیل ساختار  قافیه و ردیف در سروده‌های بومی‌کرمانی شهرستان شهر بابک»، فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، ش 23، صص 53- 70.

منابع شفاهی

1. ستاره یوسفی. 2. عجب ناز خواهانی‌زاده. 3. سیدی حسینی. 4. زهرا حسین زاده. 5. ماهتاب نامداری. 6. نوری قهرمانی. 7. فاطمه رحمان ستایش. 8. بگم سعادت فر. 9. همه‌جان محمّدی. 10. عبدالعلی حسین زاده. 11. آبی‌جان انصاری. 12. همه‌جان زمانی. 13. شمسی هاشمی. 14. زیاد حسینی. 15. ماه‌شرف فاتحی‌زاده. 16. بی‌ناز رسا. 17. همه‌جان لهراسب‌زاده. 18. معصومه شفیعی. 19. ماه‌صنم محمّدی. 20. حبیب الله بازیار.