بررسی تطبیقی واژگان خویشاوندی برخی گونه‌های زبانی استان کرمان ( براساس الگوی گسترۀ کاربرد مورداک)
محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایرانحامد مولایی کوهبنانی 1 , محمدرضا پهلوان نژاد 2
1 - دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد)نویسندۀ مسئول(
2 - دانشیار زبانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: استان کرمان, واژگان خویشاوندی, گونۀ زبانی, الگوی مورداک,
چکیده مقاله :
در سال های اخیر پژوهش هاییدر زمینۀ بررسی واجی، واژگانی و نحوی گویش های فارسی انجام گرفته اما مسائل مربوطبه مردم شناسی آنها کمتر مورد توجه بوده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی واژگاننظام خویشاوندی هشت گونۀ زبانی استان کرمان (شاملکرمانی، بردسیری، کوهبنانی، بافتی، کهنوجی،جیرفتی، فاریابی و قلعه گنجی)می باشد. بر اساس نظر مورداک، واژگان خویشاوندی بر سه اساسطرز استفاده، ساخت زبانی و گسترۀ کاربرد مورد مطالعه قرار می گیرند. با توجه بهحجم مقاله،واژگان خویشاوندی برخی از این گونه ها تنها براساس گسترۀ کاربردمورداک تحلیل شده اند. در مجموع 45 واژه خویشاوندی از این گونه ها جمع آوری شده که18 واژه مربوط به خویشاوندان نسبی، 21 واژه سببی و 6 واژه ناتنی می باشد. بررسیمقابله ای داده ها نشان می دهد که واژگان نظام خویشاوندی در گونه های کرمان جنوبیبیشترین تفاوت با فارسی معیار را دارند. بررسی نتایج برطبق الگوی گسترۀ کاربرد نیزنشان می دهد که تمام معیارهای این الگو در واژگان گونه های شمالی اعمال می شود امادر گونه های جنوبی گاهی دو معیار جهت و جنس اعمال نمی شوند.
At recent years, there have been severalresearches on phonological, morphological and syntactic structure of Persiandialects but anthropological aspects of these dialects have not been receivedenough attention. The goal of this research is to investigate Kinship terms inKermani, Kuhbanani, Bardsiri, Bafti, Jirofti, Kahnuji, Fariyabi and Ghaleganjivarieties of Kerman province. According to Murdak, Kinship Terms are dividedinto three categories: mode of use, linguistic structure and range ofapplication. In this paper, Kinship Terms are investigated according to mode ofuse. In general, 45 Kinship Terms of these varieties are collected which can bedivided into three categories. Contrastive investigations of these data showthat Kinship Terms of south kerman varieties are more different than standardPersian in comparison with north kerman. Findings of the research show thatGender And bifurcation Criteria of Murdak mode of use pattern are ignored insome Kinship Terms of south kerman varieties but all of the Criteria of Murdakmode of use pattern are regarded in Kinship Terms of north kerman varieties
باطنی، محمد رضا، (1354)، «اصطلاحات خویشاوندی در زبان فارسی»، مسائل زبانشناسی نوین(ده مقاله)، تهران، انتشارات آگاه، صص 157-174.
2 .بیتس، دانیل. بلاک، فرد، (1375)، انسانشناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
3 . رضایتی کیشهخاله، محرم. چراغی، رضا، (1387)، «واژه شناسی اجتماعی گویش گیلکی (مطالعة موردی: اصطلاحات خویشاوندی و جنسیت)»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 161،صص95-110.
4 . رضایی باغبیدی، حسن، (1388)، تاریخ زبانهای ایرانی، تهران، مرکز دایرهالمعارف اسلامی.
5 .سالنامۀ آماری استان کرمان، (1392)، دفتر آمار و اطلاعات GIS،معاونت استانداری کرمان.
6 .شرف الدین، حسین، (1378)، تحلیلی اجتماعی از صله رحم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی قم.
7 .شریفی، شهلا. اسلامی، مریم، (1390)،«بررسی نظام واژگان خویشاوندی در گویش مازندرانی» مجموعه مقالات ششمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، صص 3001-3012.
8 .کلانتریخاندانی، حسین، (1387)، سیری در جغرافیای استان کرمان، کرمان، مرکز کرمان شناسی.
9 .کوشک جلالی، عباس، (1376)، «اصطلاحات خویشاوندی در زبان فارسی، ابهام در معنا و کاربرد واژه ها»، نامه فرهنگستان، صص 114- 130
10 . مطلبی، محمد، (1385)، «بررسی گویش رودباری(کرمان)»، پایان نامه دکتری فرهنگ و زبان های باستانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11 .مقصودی، منیژه، (1386)، انسان شناسی خانواده و خویشاوندی، تهران، نشر شیرازه.
12 . هیس، ه.رندلز، (1340)، تاریخ مردم شناسی، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران، انتشارات ابن سینا.
13 .Hudson, R. A, (1996), Sociolinguistics, Cambridge: Cambridge university press.
14 .Holmes, J, (2008), An introduction to Sociolinguistics, Longman: Pearson publication, third edition.
15 .Murdock, G. P, (1949), Social Structure, New York, the Macmillan Company.
16 .Trautmann, T. R, (2001). “The Whole History of Kinship Terminology in Three Chapters: Before Morgan, Morgan, and after Morgan”. Anthropological Theory, 1(2), 268–287.
17 .Wallace, A. F & Atkins, J, (1960), The Meaning of Kinship Terms, American Anthropologist, 62(1), 58-80.
18 .Wardhaugh , R, (2003), An introduction to sociolinguistics, Ford : Blackwell .