برخی از فرایندهای واجی در ترکی قشقایی
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))
ماهرخ منصف
1
(دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه اصفهان)
عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا
2
(دانشیار گروه زبانشناسی همگانی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران)
کلید واژه: فرایندهای واجی, درج, ترکی قشقایی, همگونی, هماهنگی واکه‌ای,
چکیده مقاله :
مقالۀ حاضر به توصیف و تحلیل نمونه هایی از فرایندهای واجی همگونی، درج و هماهنگی واکه ای در ترکی قشقایی می پردازد. داده های مورد نیاز جهت انجام این تحقیق از طریق مصاحبه با 6 گویشور بومی در محدودۀ سنی 25 تا 60 سال جمع آوری شده است. علاوه بر این از شمّ زبانی یکی از نگارندگان به عنوان گویشور بومی این گونۀ زبانی و هم چنین از منابع مکتوب نیز در جمع آوری داده ها استفاده شده است. داده های ارائه شده در این تحقیق نشان می دهد که فرایندهای همگونی، درج و هماهنگی واکه ای از فرایندهای فعال در این گونه ی زبانی به شمار می روند. برخی از مهم ترین نتایج این تحقیق عبارتند از: 1. در ترکی قشقایی در توالی واکه ها در مرز تکواژ غلت [j] برای جلوگیری از التقای واکه ها درج می شود. 2. طی فرایند هماهنگی واکه ای، واکه ی پسوند جمع /lAr/ و پسوند نهی/mA/ با واکه ی ستاک در مشخصه ی پسین همگون می شود. 3. در این گونه ی زبانی همگونی در همخوان های هم محل تولید منجر به همگونی کامل و تشدید عارضی می شود
The main concern of this article is to describe and analyze samples of some phonological processes such as assimilation, insertion and vowel harmony in the Qashqai version of Turkish. The data required for conducting this research has been collected by interviewing with 6 native informants of the mentioned language variety in the age range of 25 to 60 years. In addition, for preparing more data, the researchers used written documents. The native intuition of one of the writers of the article was utilized to. The analysis of the collected data shows that the processes of assimilation, insertion and a vowel harmony are very productive in this language variety. Some of the main results of this study are as follows: 1.In the Qashqai Turkish, the glide [j] is inserted between vowel sequences at the morpheme boundary to prevent vowel hiatus. 2. In the process of vowel harmony, the vowel of the plural suffix /lAr/ and also the vowel of the negative-imperative suffix /mA/ become assimilated with the root vowel in the feature [+ back]. 3. In consonant assimilation within this language variety, assimilation among homorganic consonants always results in total assimilation and consequently yields fake germination
* آرلاتو، آنتونی (1384). درآمدی بر زبانشناسی تاریخی. ترجمهی مدرسی، یحیی، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
* کامبوزیا، عالیه ک . ز. (1385). واجشناسی: رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: سمت.
* مارتینه، آندره (1380). تراز دگرگونی های آوایی. ترجمهی هرمز میلانیان، تهران: انتشارات هرمس.
* مشکوﺓ الدّینی، مهدی(1370). ساخت آوایی زبان، چاپ دوم، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
* مردانی رحیمی، اسدا... (1378). آتالار سؤزو: ضربالمثلهای ترکی قشقایی. چاپ اول، شیراز: نوید شیراز.
* ........................................ (1380). آساناکلار: ترانههای ترکی قشقایی. تهران: انتشارات نخلهای سرخ.
* ....................................... (1380). زبان ترکی قشقایی و شیوۀ نگارش آن. شیراز: راهگشا.
* .......................................... (1386). قاشقایی سؤزلوگو: فرهنگ لغات و اصطلاحات ترکی قشقایی. قم: انتشارات انصاری.
* ......................................... (1388). خودآموز زبان ترکی قشقایی. چاپ اول، قم: نگار اندیشه
Crystal, David (2003). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Fifth Edition, Oxford: Blackwell.
Jahandideh, Hamid Reza (1998). A Description of Qashqai Turkish Dialect. Shiraz University: LinguisticsDepartment.
Kenstowicz, Michael (1994) .Phonology in Generative Gramar. Oxford:Blackwell.
Malmkjar, Kirsten. (2002). The Linguistics Encyclopedia. 2nd ed, New York: Taylor & Francis e-Library.
Odden, David (2005). Introducing Phonology. New York: Cambridge University Press.
Roach, Peter (2000). English phonetics and phonology, A practical course, 3rd ed. Cambridge University press