بررسی و تحلیل فرآیندهای واجی در نظام آوایی گونۀ زبانی طُرود

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

جواد عامری ¹ (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان)
سیدحسین طباطبایی ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بابلسر)
سیدحسن طباطبایی ³ (دکتری زبان و ادبیات فارسی، استادیار دانشگاه سمنان)

تاریخ دریافت : 1395/12/01 تاریخ پذیرش : 1396/03/12 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: نظام آوایی, گویش‌های ایرانی, گونۀ زبانی, فرآیندهای واجی, طُرود,

چکیده مقاله :

زبان های محلی ایران‌زمین، گنجینه ای بی مانند و ذخیره ای تمام نشدنی برای رشد و پیشرفت زبان فارسی به شمار می آید. تحلیل نظام آوایی در گونۀ زبانی طرود از توابع شهرستان شاهرود که برای نخستین بار در این مقاله بدان پرداخته‌شده، ظرافت ها و حلاوت های این گونۀ زبانی را آشکار می سازد. هدف از این پژوهش نشان دادن وجوه اختلاف و اشتراک آوایی گونۀ زبانی طرود با فارسی معیار در چارچوب فرآیند های واجی است تا در نتیجۀ فرآیندهای واجی کاهش، افزایش، ابدال، قلب و ادغام که در این گونۀ زبانی وجود دارد - اما در حال حاضر در فارسی معیار به چشم نمی خورد- نشان داده شود. مبنای این مقایسه بر اساس الگوهای رایج زبان شناسی بوده و گرد آوری داده ها به روش پرسش و پاسخ، مصاحبه با گویشوران بومی انجام‌شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی سیر تحولات آوایی در گونۀ زبانی مورد پژوهش و تطبیق آن با فارسی معیار، نسبت این دو را بسنجد و از خلال بررسی تأثیر فرآیند های واجی در آن، واژگان گویشی کهن فعال را شناسایی نماید و در گشودن گره های زبانی و ادبی متون کهن به کار بندد.

چکیده انگلیسی:

Iranian local Dialects are unfailing treasure trove and unparalleled storage for growth and development of Persian ordinary language . Analysis of phonetic system in Torud Dialect, which for the first time in this paper dealt, reveals the nicety and surprises in this Dialect . The purpose of this study is to show the differences and likenesses between Torud Dialect and Persian ordinary language within the framework of Phonemic processes, until because of Phonemic processes: addition, decline, alteration, metathesis and umlaut which is seeing in this Dialect, but not were in Persian ordinary language saw . This comparison is based on common linguistics patterns and data collection by a question and answer interview with native speakers was done . This study tries to investigate the evolution of the Phonemic process in this Dialect and Persian ordinary languageAnd through an examination of the impact of phonological processes in the ancient Dialect words, applies and unravel the linguistic and literary ancient text problems.

منابع و مأخذ:

- اشمیت، رودیگر (1383). راهنمای زبان­های ایرانی. مترجمان: آرمان بختیاری[ودیگران]، تهران: ققنوس، چاپ اول ، جلددوم

- باقری، مهری (1380). تاریخ زبان فارسی. تهران: نشرقطره،  چاپ ششم

- باطنی، محمدرضا (1354). مسائل زبان شناسی نوین. تهران: انتشارات آگاه، چاپ اول

- برومندسعید، جواد (1363). دگرگونی­های واژگان در زبان فارسی. تهران: توس، چاپ اول

- بهار، محمدتقی (1376). سبک شناسی. تهران: انتشارات مجید، چاپ نهم، جلداول

- بیهقی،  ابوالفضل (1385). تاریخ بیهقی.  بکوشش دکترخلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب، چاپ دهم                                  

- حق شناس، علی محمد (1376). آواشناسی. تهران: آگه

-دهخدا، علی اکبر (1381).گزیده وشرح امثال و حکم. فرج الله شریفی گلپایگانی، تهران: هیرمند،چاپ دوم

- دهخدا، علی اکبر (1364). لغتنامه. زیر نظر دکتر معین، تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا

- ذوالنور، رحیم (1380). رفتارشناسی زبان تاریخی. تهران: انتشارات طهوری، چاپ اول

- رجبی، پرویز (1357). جندق و ترود؛ دو بندر فراموش شده کویر بزرگ نمک. تهران: توکا، چاپ دوم

- شریعت، محمدجواد (1367). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات اساطیر، چاپ سوم

- صفوی، کورش (1377).زبان شناسی و ادبیات. تهران: هرمس، چاپ اول.

- فرشیدورد، خسرو (1384). دستور مفصل امروز. تهران: سخن، چاپ دوم

- فره وشی، بهرام (1381). فرهنگ زبان پهلوی. تهران: دانشگاه تهران، چاپ چهارم

- قریب، عبدالعظیم و دیگران (1378). دستور زبان پنچ استاد. تهران: فردوسی، چاپ دوم

- کردوانی، پرویز (1386). کویر (نمکزار) بزرگ مرکزی ایران و مناطق همجوار. تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول

- کریمی، اصغر (1389). سفرنامه دشت کویر. سمنان: حبله رود، چاپ اول

- لویس، معلوف (1382). المنجد. مترجم: محمد بندر ریگی، تهران: ایران، چاپ چهارم

- مشکور، محمدجواد (1353) .دستورنامه درصرف ونحوزبان پارسی. تهران: شرق، چاپ دهم

- مشکوۀ الدینی، مهدی (1370). ساخت آوایی زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد

- مولوی، جلال الدین محمدبن محمد (1377). شرح جامع مثنوی معنوی. تألیف کریم زمانی، تهران: اطلاعات، چاپ پنجم

- ناتل خانلری، پرویز (1352). تاریخ زبان فارسی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، جلد1و2

- نصرالله منشی، ابوالمعالی (1378). کلیله ودمنه. توضیح و ویرایش علی رضوی بهابادی، یزد: بهاباد، چاپ دوم

- وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1379). دستور زبان فارسی1. تهران: سمت.

- وراوینی، سعدالدین (1383). مرزبان­نامه. بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی­علیشاه، چاپ نهم

- هدین، سون (1355). کویرهای ایران. مترجم: پرویز رجبی. تهران: توکا، چاپ اول

- یارمحمدی، لطف الله (1373). درآمدی به آواشناسی. تهران: مرکز نشردانشگاهی

- صادقی، علی اشرف (1349). «زبان فارسی و گونه­های مختلف آن»، فرهنگ و زندگی، شماره 2، صص 63-66

- متینی، جلال (1350).« تحول تلفظ کلمات فارسی در دوره اسلامی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال هفتم،  شماره 2، صص 249-283

-Spencer, Andrew(1996), Phonology, Oxford, Blackwell;

-Crystal, David(1997), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, Oxford, Blackwell;