اصطلاحات دامداری در شهرستان سبزوار (روستای دولت-آباد)

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات خراسان

زهره اله دادی دستجردی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیّ ات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی.)
مرتضی دولت آبادی ² (دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز.)

تاریخ دریافت : 1394/12/11 تاریخ پذیرش : 1395/04/02 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: دامداری, اصطلاحات, سبزوار, روستای دولت‌آباد,

چکیده مقاله :

اهمیّت و اعتبار دامدا ری در درازای تاریخ ایران و نقشی که این بخش در اقتصاد و معیشت جامعۀ ایرانی داشته است، باعث فراهم آمدن دانشی غنی میان نسل های دامداران و دامپروران به ویژه در بخشِ مربوط به میش و بز شده است. نگارندگان جستار حاضر، برای به دست دادنِ گوشه ای از این دانش غنی، که از منطقه ای به منطقه ای، درجاتی از تفاوت و گوناگونی را منعکس می سازد، نخست، با محدود کردن پژوهش در یک نقطه (روستای دولت آباد شهرستان سبزوار) و نیز محدود کردن پژوهش دربارۀ شیوۀ تقریباً سنّتی دامداری (که کمتر دچار تغییر شده) کار را آغاز کردند. در مرحلۀ دوم، با شناسایی بومیان و ساکنانی از روستای یادشده، که سالیانی از عمر را در دامداری صرف کرده بودند و پرس وجو و ثبت اطّلاعات آنان، به انبوهی از اصطلاحات و اطّلاعات دامداری دست یافتند. شرح و توضیح خواستن از بومیان و ساکنان نامبرده، خود باعث دست یافتن به اصطلاحات و اطّلاعاتی دیگر شد؛ بدین سان، جستار به آرامی شکل گرفت و نتایج آن، دامنۀ گستردۀ دانش دامداری را در زمینه های گوناگون دام پزشکی، مردم شناسی، اقتصادی، زبانی و... آشکار ساخت.

چکیده انگلیسی:

The significance and validity of livestock in thehistory of Iran and its role in the economy and livelihood of the Iraniansociety provided a rich knowledge between generations of ranchers and farmers;especially in the sectors of "sheep and goats". The authors ofpresent article try to give an indication of the rich knowledge, which reflectssome degree of difference and diversity from region to region. Firstly, itbegan by limiting the study to an area (the village of Doulat Abad of Sabzevar)and then limiting the research to almost traditional livestock (almost lessaltered) work. In the second phase, they gained a lot of expressions byidentifying the inhabitants and residents of the village who had spent manyyears of their life in animal farming, and demanded and recorded their data andlivestock information; in turn, it led them to achieve the terms and other information;thus, research slowly took shape and its results revealed a broad range ofknowledge in various fields of animal farming, veterinary medicine,anthropology, economics, and languages

منابع و مأخذ:

الف) کتاب­ها

1 . امان­اللهی­بهاروند، اسکندر، (1370)، کوچ­نشینی در ایران: پ‍ژوه‍ش‍ی‌ درب‍اره‌ ع‍ش‍ای‍ر و ای‍لات‌، چ7، تهران، آگه.

2 . صالح­پور، جمشید، (1385)، کیمیا؛ فرهنگ جامع ترکی (استانبولی) به فارسی، چ6، اصفهان، جنگل.

3 . لغت­نامۀ دهخدا.

4 . نفیسی، سعید، (1341)، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، چ1، تهران، کتابخانۀ ابن­سینا.

5 . ودیعی، کاظم، (1354)، روستانشینی در ایران، چ2، تهران، مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی.

 

ب) مجلّات

1 . سلامی، عبدالنبی، «بررسی واژگان دام­داری در گویش دوانی»، گویش­شناسی (ضمیمۀ نامه فرهنگستان)، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سال5، ش3، اردیبهشت 1381، صص 56 – 39.

2 .  طباطبایی، سیّدحسین و سیّدحسن طباطبایی، «گردآوری و بررسی واژگان و اصطلاحات دامداری در گونۀ زبانی "سطوه"»، دوفصلنامۀ فرهنگ و ادبیّات عامه، دانشگاه تربیت مدرّس، سال2، ش4، پاییز و زمستان 1393، صص 182 – 159.

3 . ملکی، ناصر، «بررسی واژه­های دام­داری در گویش کلهری»، گویش­شناسی (ضمیمۀ نامه فرهنگستان)، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سال5، ش3، اردیبهشت 1381، 57ـ63.

 

ج) پایگاه اینترنتی

1 . وبگاه  مرکز آمار ایران  (www.amar.org.ir)