بررسی جایگاه و شخصیت زنان در منظومۀ کوراوغلو

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات آذری

محمّدحسین نیکداراصل ^{1 *} , فرود عبدالهی ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
2 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/09/24 تاریخ پذیرش : 1404/02/21 تاریخ انتشار : 1404/02/22

کلید واژه: جایگاه زنان, منظومۀ کوراوغلو, دلاوری, عشق, شخصیت.,

چکیده مقاله :

برخلاف اغلب متون سنّتی که زنان در آن‌ها جایگاه چندان برجسته‌ای ندارند و گاهی از آن‌ها با ویژگی‌های منفی یاد می‌شود؛ سیمای غرورآفرین، زیبا و وجه مثبتی از زنان در منظومۀ کوراوغلو نمود دارد. داستان کوراوغلو آکنده از زنانی است که زندگی آسوده و مجلّل را کنار گذاشته و راهی دشوار برای رسیدن به آزادی و عدالت در پیش می‌گیرند. زنان در داستان کوراوغلو، حضوری اثرگذار و سازنده دارند و دارای ویژگی‌های خردورزی، نفوذ کلام، کارگشا در امور حیاتی، رفتار سنجیده و عشقی مقدس و پاک هستند. زنانی که منفعل نیستند و با اقدامات خود سبب پایداری سرزمین و خاندان خود می‌شوند. آن‌ها شریک زندگی خودشان را با عشق و دیدن درایت طرف مقابل برمی‌گزینند و تن به ازدواجی بدون شناخت نمی‌دهند و برای ایشان تمام رسوم پیش از ازدواج، نظیر عقد، جشن عروسی و غیره نیز رعایت می‌شود. به طور کلی، شخصیت زنان در این منظومه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد؛ گروه نخست شخصیت‌هایی با نقش اصلی و پررنگ، برجسته و سازنده‌اند و گروه دوم شخصیت‌هایی با نقش فرعی و کم‌رنگ و تحت تأثیر دیگر اشخاص مهم داستانند. این پژوهش بر اساس تحلیل کیفی محتوا به بررسی جایگاه و شخصیت زنان در منظومۀ کوراوغلو به شیوۀ اسنادی می‌پردازد.

چکیده انگلیسی:

In the Koroğlu epic, women are portrayed as proud, beautiful, and positive figures, in contrast to most traditional texts where women rarely had prominent roles and were sometimes depicted with negative traits. The story of Koroğlu is filled with women who abandon a comfortable and luxurious life, choosing a challenging path toward freedom and justice. Women in this epic play influential and constructive roles, characterized by wisdom, eloquence, problem-solving in critical matters, thoughtful behavior, and sacred, pure love. These women are active, not passive, and their actions contribute to the stability of their homeland and family. They choose their life partners with love and careful judgment, refusing to enter into unwise marriages. All pre-marriage customs, such as engagements and wedding ceremonies, are observed for them. Generally, the women in this epic can be divided into two groups: the first group consists of key characters with prominent, constructive roles, while the second group consists of minor characters who are influenced by other major figures. This study, based on qualitative content analysis, examines the role and character of women in the Koroğlu epic through a documentary approach.

منابع و مأخذ:

بلاغی اینالو، علی(1398). نگاهی دیگر به جایگاه زن در شاهنامه فردوسی، پویش در آموزش علوم انسانی، 5(17)، 109-125. Dor:20.1001.1.27172260.1398.5.17.9.3
بهرنگی، صمد (1348). مجموعۀ مقاله‌ها. تبریز: انتشارات شمس.
بهرنگی، صمد (1387). کوراوغلو و کچل حمزه. تبریز: انتشارات بهرنگی.
حمیدیان، سعید، تقوائی، شیرین، و طهماسب، فرهاد (1401). تحلیل تطبیقی نقش زنان در تراژدی‌های فرزندکشی در اساطیر مختلف. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 15(82)، 1-21. DOI:10.22034/bahareadab.2023.15.6565.
خالقی‌مطلق، جلال(1395). زنان در شاهنامه. ترجمۀ احمد بی‌نظیر. تهران: نشر مروارید.
رسمی، عاتکه (1392). بررسی تطبیقی داستان‌های رستم و کوراوغلو. فرهنگ و ادبیات عامه، 1(2)، 25-52. Dor:20.1001.1.23454466.1392.1.2.6.4
رسمی، عاتکه، و رسمی، سکینه (1394). بررسی تطبیقی پیوند عشق و حماسه در شاهنامۀ فردوسی و داستان کوراوغلو. ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، 11(40)، 209-237. Dor:20.1001.1.20084420.1394.11.40.7.9
رئیس‌نیا، رحیم (۱۳۶۸). کوراوغلو در افسانه و تاریخ. تبریز: نشر نیما.
طهماسب، محمدحسین (۱۴۰۰). حماسۀ کوراوغلو. ترجمۀ ولی راعی. تبریز: نشر اختر.
کرمی، محمدحسین، و حسام پور، سعید(1384). تصویر و جایگاه زن در داستان های عامیانه «سمک عیار» و «داراب نامه». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(1)، 125-136.
کریمی، محمدرضا (۱۳۸۱). سیمای زن در فرهنگ و ادب آذربایجان. تهران: اندیشۀ نو.
یوسفی، عزیزه (۱۳۹۹). زن در قصه‌های آذربایجان. میانه: دانشگاه آزاد اسلامی.
یوسفی، عزیزه (1400). زنان قصه‌های دیار آذربایجان و نام‌هایشان. روان‌شناسی فرهنگی زن، 13(48)، 99-112. DOR: 20.1001.1.20088426.1400.12.48.83
.