عوامل و پیامدهای افراطگرایی دینی در آموزه های اهل بیت(ع)
محورهای موضوعی : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام
1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، ایران (نویسنده مسئول).
کلید واژه: افراطگرایی دینی, تعلیم و تربیت اسلامی, غلو, سلفی, پیامدها.,
چکیده مقاله :
اسلام دینی واقع‌گرا و حقیقت محوراست. برای جلوگیری از هرگونه انحراف از مسیر واقعی، پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (علیه‌السلام) تلاش‌های فراوانی کرده‌اند تا این دین از انحطاط احتمالی، محفوظ و مصون بماند و این مسئله مهم، فقط با بهره‌مندی و تبعیت از قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (علیه‌السلام) تحقق می‌یابد. لذا روشنگری افراد جامعه نسبت به مبانی، عوامل و خاستگاه افراطگرایی و جلوگیری از آن ضروری بوده و به‌کارگیری مؤلفه‌هایی نظیر عقلانیت، اعتدال، احترام متقابل انسان‌ها و گفتگوی دوستانه، به‌عنوان رمز تأمین و حفظ امنیت پایدار تلقی می‌گردد تا با جلوگیری از راه‌های چالش‌برانگیز، افراطگرایی و رفتارهای خشونت‌آمیز آنان مهار گردد. درنتیجه با طی مسیر اعتدال و عقلانیت وحدت بین مسلمانان فراهم می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و شیوه کتابخانه‌ای و بهره‌مندی از اسناد، ابزارها و مدارک لازم در رابطه با افراطگرایی دینی، شیوه استفاده صحیح از آموزه‌های دینی در جهت پیشگیری از افراطگرایی دینی را با واکاوی افراطگرایی دینی و نقد آن و تبیین دیدگاه اهل بیت (ع) درخصوص افراطگراییدینی انجام خواهد داد. اگرچه فعالیت اصلی افراط‌گرایان، بیشتر در خاورمیانه است. ولی خاستگاه آن‌ها از عوامل آمریکا، غرب و صهیونیزم بین‌المللی است، پیامدهای آن، تخریب اماکن متبرکه، مانند مسجد و آثار باستانی مسلمانان است که باعث نشان دادن چهره نامعقول و غیرمنطقی از اسلام به جامعه جهانی می‌گردد و درنتیجه دین‌گریزی و نفرت دیگر ملل نسبت به مسلمانان و اسلام هراسی را به ارمغان خواهد آورد.
Islam is a realistic and truth-oriented religion. To prevent any deviation from the true path, the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him and his pure progeny) and the infallible Imams (peace be upon them) have made many efforts to keep this religion safe and secure from possible degradation. This important issue can only be realized by benefiting from and following the Holy Qur’an and the life of the Holy Prophet (pbuh) and Ahl al-Bayt (as). Therefore, it is necessary to enlighten the youth about the foundations, causes, factors and origins of extremism and to prevent it. The use of components such as rationality, moderation, mutual respect of people and friendly dialogue is considered as the key to providing and maintaining stable security in order to curb their extremism and violent behavior by preventing challenging ways. As a result, following the path of moderation and rationality, unity among Muslims will be provided. This research, with the descriptive-analytical method and the library method and benefiting from the necessary documents, tools and documents related to religious extremism, performs the correct use of religious teachings of the Ahl al-Bayt (as) in order to prevent religious extremism by analyzing the foundations of religious extremism and criticizing it.
1. قرآن کریم ( 1385 ش)، ترجمه محمدمهدي فولادوند، مرکز طبع و نشر قرآن. تهران.
2. آمدي، سیف الدین (1423 هـ.ق یا 2002 م )، ابکار الافکار، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیۀ.
3. ابراهیم مصطفی (1989م)، نهج اللغه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربیه.
4. ابن ابی الحدید (1998م)، شرح نهجالبلاغه ، بیروت، داراحیاء الکتب العربیه.
5. ابن حجر، احد (1379ق)، فتح الباري، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی و محـب الـدین الخطیـب، بیـروت: دار المعرفۀ.
6. ابن فارس (1418ق)، معجم مقاییس اللغه، چ2 ،بیروت، دارالفکر.
7. ابن قیم، جوزیه، محمد (1404ق/ 1984م)، اجتماع الجیوش الاسلامیه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
8. ابن قیم، جوزیه، محمد ( 1418ق/1998م)، الصواعق المرسلۀ، به کوشش علی الدخیل الله، ریاض دار العاصمۀ.
9. ابن منظور، جمالالدین (1408ق)، لسانالعرب ، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
10. احسائی، ابن ابیجمهور (1403ق)، عوالی اللئالی، قم، نشر سیدالشهداء.
11. اسفندیار، کیخسرو (1362)، دبستان مذاهب ، تهران، گلشن.
12. اسماعیل رائین (1357)،انشعابات در بهائیت، تهران: مؤسسه رائین.
13. اگریدي، جوان ( 1384 )، مسیحیت و بدعتها ، سلیمانی اردستانی،قم ،موسسه طه ،چاپ دوم 14. الهامی، داود (بیتا)، عرفان و تصوف، بی جا.
15. بخاري، محمد (1407ق/1987م)، الصحیح، به کوشش مصطفی دیب البغا، بیروت: دار ابن کثیر.
16. تهانوي (1967)، لسان اللسان، جابی.
17. جان بی ناس ( 1372 )،تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، چاپ پنجم.
18. جمالی، جواد (1390) «مدل تئوریک تحلیل افراطگرایی با کاربست نظریـه سـازه انگـاري »، فصـلنامه آفـاق امنیت، سال4 ،شماره12.
19. حرّعاملی، محمد بن حسن (1364 )،وسائل الشیعۀ، مترجم: علی صحت، تهران ، انتشارات ناس.
20. حسینی شیرازي، سیدمحمد (1381 )،دنیا بازیچه یهود، تهران، بینش آزادگان، قم، انتشارات امام صادق.
21. دارمی، عبداالله (1407ق)، السنن، به کوشش فواز احمد زمرلی و خالد السبع العلمی، بیروت: دار الکتاب العربی.
22. دورانت، ویل (1365) ،تاریخ تمدن، ترجمه جمعی از مترجمان، تهـران، سـازمان انتشـارات و آمـوزش انقـلاب اسلامی.
23. دهخدا، علی اکبر ( تابی )، لغت نامه ، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
24. زاهد زاهدانى، (بیتا)، سعید ب ، هائیت در ایران، گفت وگو، فصلنامه موعود، ش 38.
25. زیبائینژاد، محمدرضا ( 1385) ،مسیحیت شناسی مقایسه اي، تهران: سروش.
26. رازي، مرتضی بن داعی (1382) ،تبصره العوام، تهران،اساطیر.
27. راغب اصفهانی (بیتا)، ، المفردات به کوشش محمد ، سیدکیلانی ، بیروت دارالمعرفه.
28. رضوانی، علی اصغر (بیتا)، نگاهی به مسیحیت و پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، چاپ دوم.
29. سلیمانی، عبدالرحیم (1384)،مسیحیت، قم، آیت عشق.
30. سیدمرتضی، علی (1392 / ق 1351 ش)، الحدود و الحقائق ، الذکري الالفیۀ للشیخ الطوسی، مشهد.
31. سیوري، فاضل مقداد ( 1405ق)، ارشادالطالبین، تحقیق سیدمهدي رجائی، قم : کتابخانه آی تااالله مرعشی نجفی.
32. شمیم، علی اصغر ( 1375)،ایران در دوره سلطنت قاجار ، تهران: انتشارات مدبر.
33. شهبازى، عبداللّه (بیتا)، جستارهایى از تاریخ بهائیگرى در ایران،نشريه تاريخ معاصر ايران.
34. شهرستانی، محمد (1375ق/1956م)، الملل و النحل، به کوشش محمد بدارن، قاهره: مکتبۀ الانجلو المصریۀ.
35. طباطبایی، محمدحسـین ( 1417ق، چ1؛ 1372 ،چ5 ،)المیـزان فـی تفسـیر القـرآن ، بیـروت، مؤسسـۀ الاعلمـی للمطبوعات، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
36. طبرسی، فضلبن حسن (1414ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالفکر.
37. طبري، ابوجعفر محمدبن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، چ1 ،بیروت: دارالمعرفه.
38. طریحی، فخرالدین (1408 ق/ 1367ش)، مجمع البحرین، ج1 ، به کوشش محمود عادل، تهران.
39. عسکري، حسن ابوهلال(1363 )،الفروق فی اللغۀ، به کوشش محمد علوي مقدم و ابراهیم دسوقی شتا، مشـهد، بیجا.
40. عظیم آبادي، محمد (1415ق)، عون المعبود، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
41. علیزاده موسوي، سیدمهدي ( 1394 )، جریانشناسی سلفی گری، فصلنامه علمی تخصصی روابط فرهنگـی ، سـال اول، شماره1.
42. عمید زنجانی , عباسعلی ( 1367 )،تاریخ تصوف، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
43. فیروزآبادي، مجدالدین (1424 )،القاموس المحیط: بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
44. قرطبی،محمد ابن احمد (1364 )،تفسیر قرطبی ، تهران:ناصرخسرو.
45. قرطبی،محمد ابن احمد ( 1972م)، الجامع لاحکام القرآن، به کوشش احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره: دارالشعب.#3 46. کلبی،هشام این محمد (2000م)، اباصنام، قاهره، دار الکتب المصریه.
47. کونگ، هانس ( 1386 )،متفکران بزرگ مسیحی، گروه مترجمان، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
48. کهن، ابراهام (1382 )گنجینهاي از تلمود، ج1 ،چ1 ،ترجمۀ امیر فریدونی گرگانی، تهران: اساطیر.
49. مبارکفوري، محمد عبدالرحمان ( تابی )، تحفه الاحوذي، بیروت: دارالکتب العلمیه.
50. مجلسی، محمدباقر (1404ق، 1379 )،بحارالاانوار، ج18 ،بیروت: مؤسسۀ الوفاء، تهران، المکتبه الاسلامیه.
51. مطهري ، مرتضی ( 1389 )،آشنایی با قرآن، چ ،6 تهران: انتشارات صدرا.
52. مطهري، مرتضی (1379 )،سیري در نهج البلاغه، تهران،صدرا.
53. موسوي، سید هادي، مجله: کتاب ماه علوم اجتماعی، مرداد و شهریور 1391 - شماره 53 و 54.
54. گفتگو با دکتر ولایتى، موج بیدارى اسلامى و افول فرقه ضاله، بهائیت آنگونه که هسـت ، ویـژه نامـه ایـام 29، ضمیمه روزنامه جام جم، 6 شهریور 1386
55. نراقی، احمد (1408ق.= 1366 )،عوائد الایام 1ج ، ، چاپ دوم، قم: مکتبه بصیرتی.
56. نصرى، على ( 1382 )،نقدى بر اصول دوازده گانه بهائیت ، اصفهان: گویا.
57. نویهض، عجاج (1393 )،پروتک لو هاى دانشوران صهیون ، ترجمه: حمیدرضا شیخى، ناشر: آستان قدس رضوى.
58. ویلکاکی، لیرد (1382 )، «افراطگرایی سیاسی چیست؟»، ترجمه فیروزه مهاجر، کتاب توسعه، شماره14.