الزامات نقش گفتگو در تحکیم بنیان خانواده با نگاه به سبک زندگی رضوی (یک مطالعه کیفی)

محورهای موضوعی : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام

محمد شریفانی ¹ , نسرین علوی نیا ² , طیبه زارعی ³

1 - دانشیار دانشکده الهیات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2 - مدرس گروه معارف اسلامی، واحد داراب، دانشگاه آزاد اسلامی، داراب، ایران.
3 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمانشاه، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/02/18 تاریخ پذیرش : 1403/03/15 تاریخ انتشار : 1403/03/15

کلید واژه: الزامات گفتگو, تحکیم بنیان خانواده, سبک زندگی رضوی, پدیدارشناسی کلایزی.,

چکیده مقاله :

خانواده به عنوان مهم¬ترین نهاد اجتماعی، زیر بنای زندگی فردی و شخصیت انسانی است که تحکیم آن مورد توجه ادیان و مذاهب مختلف و مورد پژوهش اندیشمندان متعدد است. از مهم¬ترین عوامل تحکیم بنیان خانواده گفتگو میان اعضای آن است که تحقق آن مستلزم فراهم¬بودن الزامات متعدد و استفاده از تعالیم دینی مانند سیره رضوی است. بدین جهت هدف از پژوهش حاضر شناسایی الزامات نقش گفتگو در تحکیم بنیان خانواده با توجه به سبک زندگی رضوی است. روش پژوهش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی و تحلیل مضمون می¬باشد که از مشاوران خانواده و اساتید دانشگاه به شیوه نمونه¬گیری قضاوتی، نظری و هدفمند با الگوی گلوله برفی انتخاب شدند. نمونه مورد مطالعه با توجه به اشباع نظری داده¬ها 12 نفر انتخاب شد و اطلاعات از طریق مصاحبه¬های نیمه ساخت¬یافته جمع آوری گردیده است. تحلیل اطلاعات با الگوی کلایزی(1978) انجام شد.پس از جمع¬آوری اطلاعات، مفاهیم و جملات کلیدی مصاحبه¬ها استخراج و مضامین اصلی کشف شد. این مضامین با توجه به سیره رضوی شامل 4 مضمون اصلی مقدمات و شرایط،فنی و فرآیندی، ابعاد گفتگو و پیامدها هستند. نتایج پژوهش بیانگر این است که سیره رضوی سرشار از نکات و مفاهیم اخلاقی و اجتماعی است که زمینه¬ساز شکل¬گیری و تقویت گفتگو میان اعضا از یک سو و تحکیم بنیان خانواده از سوی دیگر است و می¬تواند به عنوان الگویی کاربردی یاری¬گر تحکیم خانواده¬ها گردد.

چکیده انگلیسی:

One of the most important factors in strengthening the foundation of the family is the dialogue between its members, the realization of which requires the availability of several requirements and the use of religious teachings such as Razavi's way of life. Therefore, the purpose of this research is to identify the requirements of the role of dialogue in strengthening the family foundation according to Razavi's lifestyle. The method of qualitative research is based on phenomenological approach and thematic analysis, which were selected from family counselors and university professors through judgmental, theoretical and purposeful sampling with snowball pattern. The study sample was selected according to the theoretical data saturation of 12 people and the information was collected through semi-structured interviews. Data analysis was done with Claizi's (1978) model. After collecting the data, the key concepts and sentences of the interviews were extracted and the main themes were discovered. According to Razavi's biography, these themes include the 4 main themes of preliminaries and conditions, technical and procedural, dimensions of dialogue and consequences.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم
ابن بابویه، محمدبن علی (1383). عیون اخبار الرضا (ع)، ترجمه علی اکبر غفاری. تهران: صدوق.
اربلی، علی بن عیسی (1405ق). کشف الغمة، بیروت:‌ دارالاضواء.
ایرانی¬زاده، جلال؛ زارعی محمودآبادی، حسن؛ وزیری، سعید و افشانی، سیدعلیرضا (1398). «کشف الگوی تحکیم خانواده براساس نظریه لازاروس در زوجین شهر یزد (مطالعه کیفی)»، دوماهنامه علمی طلوع بهداشت یزد، 18(5)، 27-40.
جهانفر، محمّد (1376). مبانی جمعیّت‌شناسی، تهران: دهخدا.
حسن¬زاده، صالح (1392). «عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی»، پژوهشنامه معارف قرآنی، 4(15)، 45-68.
زارعی محمودآبادی، حسن؛ بهرامی، فاطمه؛ احمدی، سیداحمد و اعتمادی، عذرا و دیگران (1395). پیشگیری از طلاق و جدایی(مفاهیم، نظری¬ ها و کاریست مدل بومی)»، یزد: دانشگاه یزد.
طاها، زهره؛ ابوالحسن تنهایی، حسین و ازکیا، مصطفی (1399). « مطالعه مقوله عدم شکل¬گیری گفتگو در میان همسران در زندگی مشترک (مورد مطالعه: کارکنان آموزش و پرورش تهران)»، فصلنامه علمی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 14(4)، پیاپی 51، 95-121.
عباسی، رقیه؛ پورجبلی، ربابه و ذوالقدر، خدیجه (1401). « تحلیل و تفسیر جامعه شناختی عوامل و موانع تحکیم بنیان خانواده (از منظر کارشناسان و مراجعه¬کنندگان به دادگاه¬های شهر زنجان)، فصلنامه خانواده درمانی کاربردی، 3(1)، پیاپی 10، 402-425.
عبدوس، محمدتقی و محمدی اشتهاردی، محمد (1383). آموزه¬های اخلاقی رفتاری امامان شیعه(ع)، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
عطاردی عزیر الله. (1406). مسند الامام رضا (ع)؛ جلد 1 و2، چاپ اول، مشهد: استان قدس رضوی.
قاضی¬مرادی، حسن (1397). شوق گفتگو و گستردگی فرهنگ تک¬گویی در میان ایرانیان، چاپ دوم، تهران: اختران.
قربانی، فهمیده و جباری، امین (1394). «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی(مطالعه موردی استان زنجان)»، مجموعه مقالات نخستین همایش سبک زندگی، نظم و امنیت، زنجان: دانشگاه زنجان، اردیبهشت ماه1394. کلینی، محمدبن یعقوب (1365). الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مبارکی، محمدرضا؛ عزیزآبادی فراهانی، فاطمه و امام¬جمعه، فرهاد (1397). « تأثیر طرح بصیرت¬افزایی و تعالی معنوی خانواده بر تحکیم بنیان خانواده¬های شهرک شهید چمران»، مجله مدیریت فرهنگی، 11(41)، 36-52.
مجلسی، محمدباقر(1403). بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: إحیا التراث العربی.
مهدی نژادقوشچی، رحمان، و اسدپور، اسماعیل. (1397). «شناسایی شاخص¬های گفتگوی مؤثر زوجین: مطالعه¬ای پدیدار شناختی». فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 13(44 )، 67-88.
نوابی¬نژاد، شکوه؛ شفیع¬آبادی، عبدالله و دیگران (1398). مبانی مشاوره و راهنمایی، چاپ نهم، تهران: سمت.
نوری، حسین بن محمدتقی. (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، قم: آل البیت.
واعظی، سیدحسین؛ طوفانی¬فرد، خدیجه و سعادتمند، زهره (1401). «بررسی جایگاه و مفهوم گفتگو و پرسشگری در اموه¬های حضرت علی(ع)»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 30 (57)، 117-150.
هاتفی¬راد، لیدا؛ پارسامهر، مهربان و روحانی، علی (1401). «برساخت گفتگو میان زوجین یزدی: به سوی یک نظریه زمینه¬ای»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 22(84)، 109-146.
Abu Shosha G. (2012). Employment of colaizzi's strategy in descriptive phenomenology: a reflection ofa researcher. European Scientific Journal; 8(27): 31-43.
Ahlberg M , Gunilla Hollman F, Carina B , Susanna Å (2020). Family Health Conversations create awareness of family functioning. Nurs Crit Care ,Mar; 25(2):102-108.doi: 10.1111/nicc.
Ahlberg M. Carina P. Carina B, Susanna Å (2021). Family health conversations versus support group conversations when a family member has been critically ill: A mixed methods study, Fam Syst Health Jun;39(2):293-305. doi: 10.1037/fsh0000607.
Holloway I, Wheeler S.(2002). Qualitative Research for Nurses, 2th edition. Oxford:BlackWellScience.
khwater musa fadlalla M (2018). The Impact of Conversation Between Couples. Research on Humanities and Social Sciences. ISSN 2224-5766 (Paper) ISSN 2225-0484 (Online)Vol.8, No.2. www.iiste.org.
Miller-Day, M. (2017). Family communication. Oxford Research Encyclopedia of Communication.