نگاه زیبا شناسانه در آراء تربیتی وایتهد
محورهای موضوعی : پژوهشهای معرفت شناختیفاطمه زیباکلام 1 , مریم قاسمی 2
1 - * دانشیار و عضو هیئت علمی گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
کلید واژه: وایتهد, تعلیم و تربیت, زیبایی‌شناسی, هنر,
چکیده مقاله :
آلفرد نورث وایتهد فیلسوف، فیلسوف سرشناس قرن بیستم در کتاب اهداف تعلیم و تربیت خویش، که نویسندگان برای تحقیق در این مقاله بر آن تمرکر کرده‌اند، زیبایی‌شناسی و هنر را پا به پای تعلیم و تربیت مطرح می‌کند. تعریفی که وایتهد از زیبایی‌شناسی ارائه می‌دهد از یک سو با هنر و از سوی دیگر با ارزش‌ها پیوند دارد. از آن جایی که روح اصلی تعلیم و تربیت در نگاه وایتهد همین زیبایی‌شناسی و هنر است، مقاله پیش‌رو با برشمردن وجوه مختلفی که هنر و زیبایی‌شناسی در اندیشه تربیتی وایتهد دارد، سعی می‌کند دیدگاه نویی را درباره جایگاه هنر در زنده کردن تعلیم و تربیت مورد نظر وی ارائه دهد. در این راستا ابتدا ناگزیر از بررسی اندیشه ارگانیسیزم (انداوم‌وارگی) و پویایی در فلسفه وایتهد می‌باشد، سپس به معرفی شناخت پرداخته می‌شود و در آن تئوری مفاهیم پویای وایتهد تبیین می‌گردد. با تأکید بر نقشی که تئوری مفاهیم پویا و ایستا در تعلیم و تربیت ایفا می‌کنند، چگونگی شکل دادن هنر به مفهوم، شاکله و ساختار تعلیم و تربیت توضیح داده می‌شود. رسیدن به نگرش استعلایی در سطح دانش، ساختاری مانند صاحب‌سبک شدن در هنر دارد و بنابراین فرد را قادر می‌سازد که این نگرش را به صورت هنرمندانه در واقعیت زندگی به کار گیرد. علاوه بر این، ارزش که می‌تواند روح را به کالبد زندگی بدمد، توسط همین نگرش ایجاد می‌شود. یعنی به واسطه بازافکنی طرح تعلیم و تربیت مبتنی بر هنر و زیبایی‌شناسی، فرد به سطح والایی از ارزش‌ها دست می‌یابد که در سیر مداوم و تحولی کسب شناخت، همواره همراه او هستند و در نهایت تعلیم درس هنر، به عنوان زمینه‌ساز برای رشد درک زیباشناسانه افراد معرفی می‌گردد. مقاله حاضر مدعی است که دیدگاه ویژ‌ه‌ای که وایتهد در نگاه به جایگاه زیبایی‌شناسی و هنر در تعلیم و تربیت دارد، خط فاصلی را میان او و فیلسوفان تربیتی ما قبل و ما بعد او ترسیم کرده و وی را به صورت متمایزی درآورده که برای به کارگیری در تمام نظام‌های تربیتی قابل توصیه است.
Alfred North Whitehead, the well-known philosopher of 20th century, in his book, The Aims of Education, asserts that art and aesthetics are the component parts of education. His definition of aesthetics is related, on the one hand, to the art and, on the other hand, to the values. This article tries to survey different aspects of art and aesthetics in Whitehead’s educational thoughts. Therefore firstly explains the views of Whitehead about organism and dynamics and then deals with the knowledge and cognition from his viewpoint and finally describes Whitehead’s theory of dynamic concepts. From Whitehead’s point of view, the true spirit of education is art. He tries to give a new way of looking at the place of art in making education more enjoyable. The views of Whitehead about the place of art and aesthetics present him as a distinguished educational philosopher; therefore, we believe that his thoughts and theories are useful and applicable for educational systems.
10. Curtis, S.J, An Introduction to the philosophy of Education,Tutorial press, First edition,1958
11. Dean ,Willliam,” Whitehead’s Other Aesthetic”, Process Studies, published quarterly by the Center for Process Studies, pp. 104-112, Vol. 13, Number 1, Spring, 1983
12. Gier, F. Nicholas, Presented in the Ethics Section of The .American Academy of Religion hmual Meeting, Nashville, November, 2000
13. Peters, R.S, Education and initiation,in philosophical analysis education by Reginald Archambult , London, routledge & kegan paul, 1960
14. Russell, Bertrand, A history of western philosophy, simon & Schuster, 1945
15. Whitehead, A.N, The Aims of Education,Lowe press,Third edition, 1955