مقایسه معرفت شناسانه وجود و ماهیت در فلسفه ملاصدرا با نومن و فنومن در فلسفه کانت
محورهای موضوعی : پژوهشهای معرفت شناختی
قاسم کاکایی
1
(استاد گروه فلسفه دانشگاه شیراز)
محمد بنیانی
2
(دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز، نویسنده)
مرضیه اعتمادی فر
3
(دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه شیراز)
کلید واژه: کانت, وجود, ملاصدرا, ماهیت, نومن, فنومن,
چکیده مقاله :
مسئله شناخت یکی از مسائل مهم فلسفه به شمار می رود. از آنجا که موضوع کلیدی حکمت متعالیه اصالت وجود است، مسئله شناخت نیز به این موضوع ارتباط می یابد. طبق اصالت وجود، وجود امری اصیل و محقق در خارج و ماهیت امری اعتباری است. از نظر ملاصدرا حقیقت وجود در ذهن نمی آید، بنابراین انطباق بین ذهن و عین در فلسفه ملاصدرا به نوعی به مسئله ماهیت و وجود بازگشت می کند. البته دو معنا از اصیل از عبارات ملاصدرا قابل برداشت است که هر کدام از این معانی پیامدهایی متفاوت خواهند داشت. در نظام کانت انطباقی بین ذهن و عین وجود ندارد زیرا آنچه در ذهن ماست و ما آن را می شناسیم تنها فنومن و پدیدار اشیاست و ذهن ما راهی برای دسترسی به حقیقت اشیا و یا نومن ندارد. به این ترتیب انطباق بین ذهن و عین در فلسفه کانت به نومن و فنومن بازگشت می کند. اگر چه ماهیت متفاوت از فنومن است اما شباهت زیادی میان آنها می توان یافت. وجود نیز از جنبه هایی شبیه به معنای روانشناسانه نومن است با این تفاوت که وجود عام تر از نومن است.
Epistemology is one of the most important issues in philosophy. Since the principle issue of Transcendent Wisdom is the principality of existence, response to this question depends on the principality of existence. According to the principality of existence, existence is real and principal in the external world and quiddity is derivative. According to Mulla Sadra’s opinion the reality of existence does not come in mind, so the conformity of subject to object in his philosophy refers to the issue of quiddity and existence. We can elicit two meanings of principality from Mulla Sadra’s opinion that each of them leads to different conclusions and conformity of subject to object is different from each other in both meanings. According to Kant subject does not correspond to object, because what is in our mind which is known to us, is only the Phenomenon and manifestation of objects and our mind cannot know the reality of objects. In this way, corresponding of subject with object in Kant’s philosophy refers to Noumenon and Phenomenon. To investigate these two approaches, we decided to compare existence in its different meanings with Noumenon and also quiddity in its meanings with Phenomenon. Being in some aspects is similar to psychological meaning of noumenon, but the being is more general than noumenon.
1- اکبریان، رضا. قاسمی، حسین.(1390). «حل چالش ثنویت عین و ذهن در حکمت متعالیه ملاصدرا»، معرفت فلسفی،.ش3، صص11-36.
2- بنیانی، محمد.(1391). « بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی»، پژوهش های هستی شناختی، ش1، صص45-56.
3- دهباشی، مهدی.(1390). « رابطه صور مادی و صور علمی در نظریه شناخت ملاصدرا و کانت»، حکمت معاصر، ش4، صص 53-78.
4- طاهری، سید صدرالدین.(1383).«بررسی و نقد مسئله وجود ذهنی در فلسفه صدرالمتالهین»، خردنامه صدرا، ش36، صص 38-50.
5- عبودیت، عبدالرسول.(1390). در آمدی به نظام حکمت صدرائی، ج چهارم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
6-همو.( 1392). در آمدی به نظام حکمت صدرائی، ج اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
7- کاپلستون، فردریک.(1390). تاریخ فلسفه، ترجه غلامرضا اعوانی، تهران، انتشارات سروش.
8- کانت، ایمانوئل.(1390).تمهیدات، ترجمه غلامعلی حدادعادل، چ پنجم، مرکز نشر دانشگاهی.
9- همو.(1390). نقد عقل محض، ترجمه بهروز نظری، چ دوم، کرمانشاه، باغ نی.
10- کورنر، اشتفان.(1380). فلسفه کانت، ترجمه عزت الله فولادوند، چ دوم، تهران، خوارزمی.
11- ملاصدرا، محمدبن ابراهیم.(1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، داراحیا التراث العربی.
12- همو.(1360). الشواهدالربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران، المرکز الجامعی للنشر.
13- همو.(1363).مشاعر، تهران، کتابخانه طهوری.
14- همو.(1363). مفاتیح الغیب، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15- همو.( بی تا). الحاشیه علی الهیات الشفاء، قم، انتشارات بیدار.
16- میرداماد، محمّدباقر.( 1374).القبسات ، تهران: دانشگاه تهران
17- هارتناک، یوستوس.(1390). نظریه معرفت در فلسفه کانت، ترجمه غلامعلی حدادعادل، چاپ دوم، تهران، هرمس.
_||_