بررسی امکان‌‌های موجود در نقد سوم کانت با تمرکز بر مفهوم حس مشترک

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

جعفر مذهبی ¹ (دانشگاه اصفهان)
یوسف شاقول ² (دانشیار فلسفۀ دانشگاه اصفهان)

تاریخ دریافت : 1397/07/16 تاریخ پذیرش : 1398/03/30 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: کانت, ویتگنشتاین, حس مشترک, هگل, نقد قوۀ داوری,

چکیده مقاله :

این نوشتار تلاشی است برای نشان دادن این امر که چگونه نقد سوم کانت مستعد پاسخ‌گویی به پرسشی است که می‌توان آن را مسئلۀ اساسی فیلسوف استعلایی نامید: چطور می‌توان قواعدی داشت که از یک سو دارای اعتبار کلی و ضروری باشد و از سوی دیگر با واقعیت‌های عملی زندگی انسانی سازگار باشد؟ می‌توان گفت کانت در نقد قوۀ داوری این مسئله را به این صورت مطرح می‌کند که چگونه می‌توان برای احکام زیبایی‌شناختی به کلیت و ضرورتی دست یافت که با کلیت و ضرورتِ عینیِ احکام طبیعی و اخلاقی متفاوت باشد. توانایی نقد سوم در حل این مسئله به استفادۀ کانت از مفهوم حس مشترک بازمی‌گردد. بنابراین در این نوشتار با تمرکز بر مفهوم حس مشترک نشان داده می‌شود که چگونه نقد سومِ کانت می‌تواند بستری مناسب برای حل مسئلۀ یادشده فراهم کند، به طوری که پیامدهای آن در فلسفۀ هگل و رویکردهای ویتگنشتاین، به ویژه ویتگنشتاین متأخر نیز دنبال شود.

چکیده انگلیسی:

This paper is an attempt to show arguably how, and to some extent, Kant's third Critique is more prone than other ones to tackling a problem which can be called transcendental philosopher's main problem, i.e. how it is possible to have rules which both determine the validity (universality and necessity) of our propositions and accord with the changeable facts of our life. In Critique of Judgment, Kant brings up this main problem in this form: how is it possible to reach reliable rules for aesthetic propositions which are not objective? What may enable Kant's third Critique to overcome the given problem is his referring to the concept of common sense which provides an open forum for the construction of more dynamic rules. Therefore, here by focusing on the concept of common sense, I attempt to indicate that how kant in third Critique provides a circumstance prone to resolve the main problem, and also open to two readings followed by Hegel and Wittgenstein in two different ways.

منابع و مأخذ:

کانت، ایمانوئل.(1390). تمهیدات: مقدمه‌‌ای برای هر مابعدالطبیعه آینده که به‌عنوان یک علم عرضه می‌‌شود، غلامعلی حداد عادل، چاپ پنجم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

کانت، ایمانوئل.(1393). نقد قوه حکم، چاپ هشتم، عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.

کانت، ایمانوئل.(1394). نقد عقل محض، چاپ اول، بهروز نظری، تهران: ققنوس.

‌‌ویتگنشتاین، لودویگ.(1393). رساله منطقی-فلسفی، ترجمه و شرح سروش دباغ، چاپ اول، تهران: هرمس با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران.

ویتگنشتاین، لودویگ.(1381). پژوهشهای فلسفی، فریدون فاطمی با درآمدی از بابک احمدی، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.

ویتگنشتاین، لودویگ.(1387). در باب یقین، مالک حسینی، چاپ اول، تهران: هرمس.

 

Allison, Henry E.(2001). Kant’s theory of taste, A Reading of the Critique of Aesthetic Judgment, New York: Cambridge University press,   

Baker, G. P & Hacker, P. M. S. (2009). Agreement in definitions, judgements and forms of life. In Wittgenstein: Rules, Grammar and Necessity, Volume 2 of An Analytical Commentary on the Philosophical Investigations, P. M. S. Hacker (ed), Oxford: Wiley-Blackwell

Hegel, G. W. F.(1977).Phenomenology of Spirit, Translatrd by A. V. Miller with analysis of the text and foreword by J. N. Findlay, New York, Oxford: Oxford University press

Kant, Immanuel. (2000).  Critique of thepower of judgment, Paul Guyer and Eric Matthews, New York: Cambridge University press, 2000

Kuehn, Manfred, Scottish common sense in Germany, 1768-1800, A Contribution to the History of Critical Philosophy, Foreword by         Lewis White Beck, Kingston and Montreal: McGill-Queen's University Press, 1987

‌‌Rockmore,Tom.(1997).Cognition:AnIntroductiontoHegel'sPhenomenology of Spirit, Berkeley: university of California.