معرفي نشريه
تخصصی
پژوهشگر گرامی،
سلام
به صفحه اصلی فصلنامه "مطالعات فضا و مکان" خوش آمدید.
این فصلنامه تخصصی پژوهش های معماری، شهرسازی، طراحی محیط و منظر و مرمت، به صورت تمام متن به دو زبان فارسی و انگلیسی، از سوی دانشکده معماری و شهرسازی واحد تهران مرکزی از پائیز 1401 منتشر می گردد. در ارزیابی شهریورماه 1402 نشریات دانشگاه آزاد اسلامی، فصلنامه "مطالعات فضا و مکان" رتبه " ب" را کسب کرده است.
لطفا به منظور پیگیری مقاله یا هرگونه نیاز به ارتباط با مجله، فقط با پست الکترونیک اختصاصی مجله مکاتبه نموده و از ارتباط شخصی با ارکان مجله اکیداً خودداری نمایید. jsps@iauctb.ac.ir
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ارتقاء حس مکان در کتابخانه مرکزی شهر تبریز با بررسی متغیرهای آکوستیک در معماری
مریم میرزابابالو سید بهشید حسینی عباس غفاری هوتن ایروانیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402آسایش صوتی از بحثهایی است که در کتابخانه دارای اهمیت دوچندان است. در این پژوهش قرائت خانه های دختران و پسران کتابخانه تبریز بررسی و مقایسه شده است. جهت ارتقاء حس دلبستگی به مکان در کتابخانه ها، اهمیت وضرورت دستیابی به توزیع مناسب صدا افزایش می یابد.هدف پژوهش، رسیدن به آ چکیده کاملآسایش صوتی از بحثهایی است که در کتابخانه دارای اهمیت دوچندان است. در این پژوهش قرائت خانه های دختران و پسران کتابخانه تبریز بررسی و مقایسه شده است. جهت ارتقاء حس دلبستگی به مکان در کتابخانه ها، اهمیت وضرورت دستیابی به توزیع مناسب صدا افزایش می یابد.هدف پژوهش، رسیدن به آسایش صوتی و حس تعلق به مکان برای کاربران در کتابخانه و مطلوب بودن محیط است. از مطالعات اخیر در زمینه کتابخانه متغیرهای وابسته معماری و مستقل آکوستیک (هندسی، ذهنی، عینی، تناسبات) تفکیک شده است. روش تحقیق توصیفی و از طریق بررسی همبستگی متغیرهای مذکور است و با توزیع پرسشنامه و تحلیل داده ها در نرم آفزار SPSS انجام شده است. نتایج پژوهش میانگین نظرات کاربران در بعد هندسی دختران087/3 و پسران 579/3 ، در بعد ذهنی دختران 093/4 و پسران998/3، در بعد عینی دختران828/3 و پسران 733/3 و در بعد تناسبات دختران938/3 و پسران 804/3 را نشان می دهد و بیانگر این است که: بعد ذهنی دارای بالاترین اثر است و میزان دلبستگی دختران بیشترین مقدار را دارد.بنابراین تأکید می شود که جهت ارتقاء حس مکان در طراحی فضاهای مطالعاتی و آموزشی به استفاده از سطوح دارای الیاف و پوسته‌ها و در بخش‌هایی استفاده از کاواک و حفره توجه بیشتری شود. نوآوری پژوهش در این است که اذعان دارد طیف فرکانس‌های وسیع و بالاتر که از حنجره دختران تولید میشود، استفاده از الیاف و پوسته‌ها در سطوح فضاهای مختص دختران را ضروری تر می کند، تا با ایجاد آسایش صوتی حس دلبستگی به مکان نیز افزایش پیدا کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تبیین مدل روانشناختی تحقق سرزندگی در بستر معماری مسکونی
حسین رضایی پروین سلطانیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402در دهه‌های اخیر، مطالعات وسیعی در زمینه دانش روانشناسی محیطی صورت گرفته که بررسی روانشناختی رفتار و توجه به نیازهای انسان در بستر محیط کالبدی و زندگی روزمره را مد نظر قرار میدهد. لیکن به دلیل نبود ابزار و سنجه مناسب برای تعمیم و کاربست این مطالعات در معماری و بویژه در چکیده کاملدر دهه‌های اخیر، مطالعات وسیعی در زمینه دانش روانشناسی محیطی صورت گرفته که بررسی روانشناختی رفتار و توجه به نیازهای انسان در بستر محیط کالبدی و زندگی روزمره را مد نظر قرار میدهد. لیکن به دلیل نبود ابزار و سنجه مناسب برای تعمیم و کاربست این مطالعات در معماری و بویژه در ارتباط با مسکن، کمک چندانی به افزایش سرزندگی و متعاقبا ارتقاء کیفیت زندگی کاربران ساختمان‌های مسکونی در مقیاس کلان (عمومیت جامعه) نکرده است. از این رو در پژوهش حاضر به این سؤال پرداخته شد که چگونه می‌توان ساز و کار تأثیر کیفیت معماری بر سرزندگی و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین ساختمان‌های مسکونی را تبیین نمود و به چه صورت می‌توان نتایج آن را در عرصه عمل به کار گرفت؟ این مطالعه به صورت هدفمند با استفاده از روش کیفی فراترکیب به تشریح عملیاتی مفهوم روانشناختی سرزندگی به عنوان یکی از اهداف مطلوب انسان از یک سو و چگونگی رهیافت به آن به عنوان درجه‌ای کیفی از محیط از سوی دیگر پرداخته است؛ تا متعاقباً با بهره‌گیری از اصول و مبانی روانشناسی محیطی به درکی میان‌رشته‌ای و سیستماتیک از فرآیند طراحی بهینه و عوامل کالبدی مؤثر در آن، نائل شود. در این راستا عوامل کالبدی مرتبط در سه دسته کلان ویژگی‌های فضایی، قابلیت‌های محیطی و صفات محیطی، کدگذاری و بررسی شد و سپس در قالب یک مدل نظری به عنوان راهبردی معمارانه برای تحقق سرزندگی در بستر ساختمان‌های مسکونی تدوین گردید. در نهایت باید اذعان داشت که سرزندگی افراد و ارتقاء کیفیت زندگی آنها تا حدود قابل توجهی به جنبه‌هایی از ارتباط انسان و محیط کالبدی زندگی وی باز میگردد که با رعایت اصول روانشناسی محیطی در طراحی، قابل بهبود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مدل یابی نظری ارتباط مولفه های بیوفیلیک با کارایی فضاهای بینابین مجموعه های مسکونی ( در بستر پژوهشهای پیشین)
فائزه یزدانی رستم زهراسادات سعیده زرآبادی فرح حبیبشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402در سال های اخیر در حوزه معماری توجه خاصی به معماری مسکونی بیوفیلیک شده و سعی بر آن است تا پیوند بین معماری و طبیعت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با رویکرد پژوهش کیفی و طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردی چکیده کاملدر سال های اخیر در حوزه معماری توجه خاصی به معماری مسکونی بیوفیلیک شده و سعی بر آن است تا پیوند بین معماری و طبیعت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با رویکرد پژوهش کیفی و طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردید. در گام بعد، با روش مرور نظام مند مبتنی بر الگوی چهار مرحله ای و با تدوین استراتژی جستجوی مقالات، مسیر جستجو با واژگان اصول بیوفیلیک، کارایی فضاهای بینابین، مجموعه های مسکونی بیوفیلیک، طراحی بیوفیلیک، منظر بیوفیلیک در پایگاه های استنادی معتبر انجام شد.طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردید. یافته های این مقاله نشان میدهد که مفاهیم بیوفیلیک در گام اول منجر به ارتباط با طبیعت، تاثیر بر زندگی انسان و دیگر گونه های زیستی، اثرات مثبت بیولوژیکی و محیط های ساخته شده و افزایش فرصت های طراحی جهت بهبود سلامت و زیست بهتر افراد خواهد شد. در نتایج مشخص شد چه عواملی بر ایجاد محیط های بیوفیلیک تاثیر گذار است و فضاهای بینابین بیوفیلیک در مجموعه های مسکونی چه ویژگی های بهینه ای را به مجموعه های مسکونی اضافه می کند. این تاثیرات در قالب مدل نظری ارائه شده است که می تواند در مطالعات آتی فضای بینابین مجموعه های مسکونی مورد استفاده قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - رهیافتی بر ارتقا کیفیت فضایی دانشکده معماری با رویکرد پایداری اجتماعی مکان
منصوره فرخی راضیه لبیب زاده حسین ذبیحیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402بیان مساله: پایداری اجتماعی در معماری بر ویژگی‌های کیفی فضا و روابط متقابل نیازهای انسان و فضای زندگی متمرکز میشود و می‌تواند برکنش ها و روابط اجتماعی افراد تاثیرگذار باشد، از این دیدگاه دانشکده های معماری نیازمند توجه خاص از لحاظ ویژگی‌های کیفی فضایی هستند تا ضمن فراه چکیده کاملبیان مساله: پایداری اجتماعی در معماری بر ویژگی‌های کیفی فضا و روابط متقابل نیازهای انسان و فضای زندگی متمرکز میشود و می‌تواند برکنش ها و روابط اجتماعی افراد تاثیرگذار باشد، از این دیدگاه دانشکده های معماری نیازمند توجه خاص از لحاظ ویژگی‌های کیفی فضایی هستند تا ضمن فراهم نمودن رضایتمندی دانشجویان، به لحاظ اجتماعی پایدار باشند.سوال پژوهش: بررسی این موضوع که مولفه‌های پایداری اجتماعی کدامند و چگونه می‌توان از این ویژگی‌ها در جهت افزایش مطلوبیت فضایی دانشکده‌های معماری بهره برد، سوالات اصلی این مقاله می‌باشند.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر آن است که به ارزیابی مولفه‌های پایداری اجتماعی در ارتقا کیفیت و مطلوبیت فضایی دانشکده معماری بپردازد.روش پژوهش: در پژوهش حاضر که به روش کیفی و تحلیل محتوا ارائه گردیده، ضمن بیان نظریات مختلف در حوزه پایداری اجتماعی بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، چالش‌های فضاهای آکادمیک معماری تشریح و در نهایت در جهت ارتقا کیفی فضای آموزشی دانشکده‌های معماری با رویکرد پایداری اجتماعی مکان مدلی ارائه میگردد.نتیجه گیری: یافته‌ها و تحلیل محتوای پژوهش نشان می دهد افزایش سطح کیفی فضاها با ایده‌های معمارانه همچون : فرم و هندسه فضایی، دسترسی‌های مناسب و خوانا، ابعاد مناسب و تناسبات فضایی، کیفیت مناسب مصالح، تهویه مناسب، نورپردازی صحیح و پیش بینی فضاهای مشارکتی، در افزایش تعاملات اجتماعی، حس دلبستگی و تعلق به مکان، همبستگی و هویت موثر خواهند بود و به عبارتی فضای آموزشی را از لحاظ اجتماعی به سمت پایداری سوق می دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ارزیابی سطح تحقق‌پذیری عدالت فضایی در شهر ارومیه با تأکید بر رویکرد حق به سلامت شهر
علی صمدی رضا احمدیان علیرضا بندرآبادشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خ چکیده کاملامروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خاص نیز از حقوق شهری برخوردار می‌باشند که سلامت شهری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در حیات بشری، جزئی از این حقوق به حساب می‌آیند که مطالعه حاضر با تدقیق وضعیت شهر ارومیه از منظر سطح دستیابی به عدالت فضایی در حوزه شاخص‌های سلامت شهری، سعی در سنجش وضعیت رویکرد حق به شهر در محیط مطالعاتی را دارد. شیوه‌های گردآوری اطلاعات مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای-اسنادی و روش‌های مشاهده، مصاحبه و وارسی میدانی محیط مطالعاتی بر مبنای سطح توزیع عملکردهای حوزه بهداشت شهری می‌باشد. طبق یافته‌های حاصل، شهر ارومیه از منظر نوع توزیع عملکردها و خدمات بهداشتی-درمانی متناسب با رویکرد حق به شهر، در برنامه‌ریزی و تخصیص فضایی به صورت عادلانه عمل نکرده است که این مورد ضرورت توجه و تأکید اساسی برنامه‌ریزان و مدیران و همچنین نهادها و سازمان‌های زیربط در حوزه ایجاد و توسعه عملکردها و فعالیت‌های شهری را به سوی خود جلب می‌نماید تا زمینه‌های دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب شهری و به تبع از آن سطح رفاه و آسایش عمومی و رضایت شهروندان فراهم گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحقق‌پذیری طراحی شهری اکولوژیکی در بافت‌های تاریخی براساس ارزش‌های بومی-جهانی (موردکاوی: طراحی اکوپارک شهری در محله‌ی سنگلج تهران)
سمانه محسنی محمود رضاییشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402سهم کلان‌شهرها در افزایش بی رویه مصرف انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به‌ویژه برای بافت های تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون بر مسائل زیست محیطی، دچار م چکیده کاملسهم کلان‌شهرها در افزایش بی رویه مصرف انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به‌ویژه برای بافت های تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون بر مسائل زیست محیطی، دچار مهاجرت‌فرستی شده اند. ازهمین‌رو، پرسش اصلی این است که در بافت‌های ارزشمند تاریخی کشورمان که در سطح میراث تاریخی-اکولوژیکی جهان مطرح بوده اند، چگونه می توان به تحقق طراحی شهری با رویکرد انرژی تجدیدپذیر نائل آمد. هدف پژوهش طراحی تحقق پذیر و کاربردی با تشویق بازگرداندن مردم به این بافت‌ها در راستای تولید و استفاده منابع انرژی تجدیدپذیر، کاهش آلودگی و تأکید به ارزش های تاریخی است. روش پژوهش کیفی، طراحی محور با راهبرد موردکاوی شامل تکنیک هایی از آینده پژوهی مثل چشم اندازسازی، شبیه سازی سه بعدی و دلفی است. محله سنگلج در بافت تاریخی مرکزی تهران در حصار طهماسبی زیر مجموعه حصار ناصری انتخاب شده است. پس از طی مراحل سه‌گانه‌ی طراحی(سنجش‌وضعیت، چشم‌اندازسازی و عملیات)، با تکنیک دلفی، تحقق‌پذیری چشم‌انداز و عملیات در دورهای متوالی، از طریق طراحان و پژوهشگران شهری-معماری کشوربا تخصص‌های انرژی، مرمت شهری، محیط‌زیست، ترافیک و زمین شناسی(قنات) گلچین، سنجیده و به اجماع رسیده است. از یافته های پژوهش این است که چشم اندازسازی مشارکتی یعنی کنشگری مردم و نهادهای مرتبط، امکان تحقق طراحی یک اکوپارک شهری با رویکردهای انرژی، اکولوژیکی و تاریخی را تسهیل می بخشد و آینده ای با اقتصاد و محله چرخه‌ای برای تهران فراهم می‌سازد. راهبردهایی مثل خیابان کامل، بهره گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر شامل استفاده از آب های رها، تابش خورشید و باد، به‌همراه اقدامات منطبق با پیشینه غنی تاریخی محله مثل باغ ها و قنوات ایرانی بررسی و به حامیان پژوهش پیشنهاد شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شکل گیری رفتار در قلمروهای قابل عبور فضاهای جمعی (نمونه موردی: محدوده پیاده راه زنجان)
سیده سپیده قلمرو علیرضا بندرآباد پویان شهابیانشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402قلمروهای همگانی که به لفظ قلمروهای قابل عبور نیز بیان میگردد، در شهرها بستری برای شکل گیری الگوهای رفتاری و روابط ناشی از فعالیت های انسان در محیط شهری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده راه شهر زنجان با استفاده از روش مشاهده رفتاری ا چکیده کاملقلمروهای همگانی که به لفظ قلمروهای قابل عبور نیز بیان میگردد، در شهرها بستری برای شکل گیری الگوهای رفتاری و روابط ناشی از فعالیت های انسان در محیط شهری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده راه شهر زنجان با استفاده از روش مشاهده رفتاری است و یا به عبارت دیگر شرایطی است که گوناگونی های فضایی سبب شکل گیری الگوهای رفتاری خاص را در بطن خود در قلمروهای همگانی میگردد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش مطالعه پیمایشی انجام میگردد و درطی آن، تجزیه و تحلیل محیط و الگوهای رفتاری بهره وران در آن نظیر ثبت رد حرکت، فعالیت های ایستگاهی، سایه اندازی و نقش آن در شکل گیری الگوواره های رفتار و... مشاهده و تحلیل میگردد. و در گام بعدی به قصد و نیت پیاده ها از دیدگاه سوژه مبنا برای حضور در فضا در ساعات گوناگون از شبانه روز مورد واکاوی قرار میگیرد. در بخش کمی پژوهش که مرتبط به پرسشنامه میشود از روش مورگان حدود50 نفر حجم نمونه تصادفی انتخاب شد و نتایج به دست آمده نشان داد که اغلب افراد برای تعاملات و خرید به این محدوده مراجع میکنند و در امتیاز بندی میزان رضایت از چهار فعالیت مورد بررسی در محدوده مورد مطالعاتی، تعاملات و خرید بیشترین میزان رضایت را کسب کرده است یعنی اغلب افراد دارای رضایت برای خرید و تعاملات در محدوده هستند. در نهایت برای ارتقای کیفی محدوده به ارائه پیشنهاداتی در این زمینه پرداخته شده است. پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تحقق‌پذیری طراحی شهری اکولوژیکی در بافت‌های تاریخی براساس ارزش‌های بومی-جهانی (موردکاوی: طراحی اکوپارک شهری در محله‌ی سنگلج تهران)
سمانه محسنی محمود رضاییشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402سهم کلان‌شهرها در افزایش بی رویه مصرف انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به‌ویژه برای بافت های تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون بر مسائل زیست محیطی، دچار م چکیده کاملسهم کلان‌شهرها در افزایش بی رویه مصرف انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی و تهدید منابع طبیعی تجدیدناپذیر غیرقابل انکار است. بنابراین ضروری است تا طرح های اکولوژیکی با رویکرد انرژی به‌ویژه برای بافت های تاریخی شهر تهران تنظیم شود. این بافت ها افزون بر مسائل زیست محیطی، دچار مهاجرت‌فرستی شده اند. ازهمین‌رو، پرسش اصلی این است که در بافت‌های ارزشمند تاریخی کشورمان که در سطح میراث تاریخی-اکولوژیکی جهان مطرح بوده اند، چگونه می توان به تحقق طراحی شهری با رویکرد انرژی تجدیدپذیر نائل آمد. هدف پژوهش طراحی تحقق پذیر و کاربردی با تشویق بازگرداندن مردم به این بافت‌ها در راستای تولید و استفاده منابع انرژی تجدیدپذیر، کاهش آلودگی و تأکید به ارزش های تاریخی است. روش پژوهش کیفی، طراحی محور با راهبرد موردکاوی شامل تکنیک هایی از آینده پژوهی مثل چشم اندازسازی، شبیه سازی سه بعدی و دلفی است. محله سنگلج در بافت تاریخی مرکزی تهران در حصار طهماسبی زیر مجموعه حصار ناصری انتخاب شده است. پس از طی مراحل سه‌گانه‌ی طراحی(سنجش‌وضعیت، چشم‌اندازسازی و عملیات)، با تکنیک دلفی، تحقق‌پذیری چشم‌انداز و عملیات در دورهای متوالی، از طریق طراحان و پژوهشگران شهری-معماری کشوربا تخصص‌های انرژی، مرمت شهری، محیط‌زیست، ترافیک و زمین شناسی(قنات) گلچین، سنجیده و به اجماع رسیده است. از یافته های پژوهش این است که چشم اندازسازی مشارکتی یعنی کنشگری مردم و نهادهای مرتبط، امکان تحقق طراحی یک اکوپارک شهری با رویکردهای انرژی، اکولوژیکی و تاریخی را تسهیل می بخشد و آینده ای با اقتصاد و محله چرخه‌ای برای تهران فراهم می‌سازد. راهبردهایی مثل خیابان کامل، بهره گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر شامل استفاده از آب های رها، تابش خورشید و باد، به‌همراه اقدامات منطبق با پیشینه غنی تاریخی محله مثل باغ ها و قنوات ایرانی بررسی و به حامیان پژوهش پیشنهاد شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - شکل گیری رفتار در قلمروهای قابل عبور فضاهای جمعی (نمونه موردی: محدوده پیاده راه زنجان)
سیده سپیده قلمرو علیرضا بندرآباد پویان شهابیانشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402قلمروهای همگانی که به لفظ قلمروهای قابل عبور نیز بیان میگردد، در شهرها بستری برای شکل گیری الگوهای رفتاری و روابط ناشی از فعالیت های انسان در محیط شهری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده راه شهر زنجان با استفاده از روش مشاهده رفتاری ا چکیده کاملقلمروهای همگانی که به لفظ قلمروهای قابل عبور نیز بیان میگردد، در شهرها بستری برای شکل گیری الگوهای رفتاری و روابط ناشی از فعالیت های انسان در محیط شهری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده راه شهر زنجان با استفاده از روش مشاهده رفتاری است و یا به عبارت دیگر شرایطی است که گوناگونی های فضایی سبب شکل گیری الگوهای رفتاری خاص را در بطن خود در قلمروهای همگانی میگردد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش مطالعه پیمایشی انجام میگردد و درطی آن، تجزیه و تحلیل محیط و الگوهای رفتاری بهره وران در آن نظیر ثبت رد حرکت، فعالیت های ایستگاهی، سایه اندازی و نقش آن در شکل گیری الگوواره های رفتار و... مشاهده و تحلیل میگردد. و در گام بعدی به قصد و نیت پیاده ها از دیدگاه سوژه مبنا برای حضور در فضا در ساعات گوناگون از شبانه روز مورد واکاوی قرار میگیرد. در بخش کمی پژوهش که مرتبط به پرسشنامه میشود از روش مورگان حدود50 نفر حجم نمونه تصادفی انتخاب شد و نتایج به دست آمده نشان داد که اغلب افراد برای تعاملات و خرید به این محدوده مراجع میکنند و در امتیاز بندی میزان رضایت از چهار فعالیت مورد بررسی در محدوده مورد مطالعاتی، تعاملات و خرید بیشترین میزان رضایت را کسب کرده است یعنی اغلب افراد دارای رضایت برای خرید و تعاملات در محدوده هستند. در نهایت برای ارتقای کیفی محدوده به ارائه پیشنهاداتی در این زمینه پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحقق حمل و نقل پایدارشهری با تأکید بر پهنه خانگی و آرامسازی ترافیکی (ملاصدرا، شیخ‌آباد قزوین)
نفیسه مهاجری سید محمدرضا خطیبی امیر قاسمیشماره 4 , دوره 1 , تابستان 1402امروزه خیابان‌ها به طور عمده تحت تسلط خودروها قرار گرفته‌اند که منجر به اختلال در چرخه پایداری در حمل‌ونقل شهری شده است ، استفاده بیش از حد از خودروهای شخصی باعث کاهش افزایش احتمال تصادف میشود. این مقاله با استفاده از رویکردهایی مانند آرامسازی ترافیک و پهنه ی خانگی به چکیده کاملامروزه خیابان‌ها به طور عمده تحت تسلط خودروها قرار گرفته‌اند که منجر به اختلال در چرخه پایداری در حمل‌ونقل شهری شده است ، استفاده بیش از حد از خودروهای شخصی باعث کاهش افزایش احتمال تصادف میشود. این مقاله با استفاده از رویکردهایی مانند آرامسازی ترافیک و پهنه ی خانگی به این موضوعات پرداخته، بنابراین سنجش و ارزیابی عوامل مؤثر در آرامسازی ترافیک در محله‌های شهری با تأکید بر ایجاد پهنه ی خانگی جهت تحقق حمل و نقل پایدار یکی از مطالعات ضروریست.مقاله حاضر در دسته بندی توصیفی-تحلیلی قرار می گیرد که با توجه به هدف پژوهش مطالعات کاربردی-کیفی نیز می باشد . در ابتدا، روش تحلیل شبکه ای (ANP) با استفاده از نرم افزار Super Decision برای اولویت بندی گزینه ها برای دستیابی به حمل و نقل پایدار بر اساس نظرات دو متخصص برجسته مورد ارزیابی قرار گرفته است . سپس معیارهای مناسب برای آرامسازی ترافیک با استفاده از روش دلفی تعیین مشخص شده ودر نهایت،در مطالعه تطبیقی (محله جدید در مقابل محله قدیمی) با استفاده از تحلیل آماری گزینه‌های مناسب‌تر انجام شده .بر اساس یافته‌های مقاله، گزینه‌های حذف ترافیک عبوری، کاهش آلودگی هوا از طریق تجمع کاربری‌ها و کاهش ازدحام خودروی شخصی و ارتقای سازگاری عملکردی بالاترین امتیاز را برای دستیابی به حمل‌ونقل پایدار کسب کردند که معادل معیارهای کالبد،کارکرد،فرم و زیباشناسی ،محتوی و رفتارشناسی که معیارهای اصلی تحقق ارامسازی ترافیکی نیز می باشند است ،در مرحله بعد با توجه به نتایج محله شیخ اباد متمایلتر به اقداماتی از جنس کارکرد و محتوی به نسبت ملاصدرا بودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ارتقاء حس مکان در کتابخانه مرکزی شهر تبریز با بررسی متغیرهای آکوستیک در معماری
مریم میرزابابالو سید بهشید حسینی عباس غفاری هوتن ایروانیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402آسایش صوتی از بحثهایی است که در کتابخانه دارای اهمیت دوچندان است. در این پژوهش قرائت خانه های دختران و پسران کتابخانه تبریز بررسی و مقایسه شده است. جهت ارتقاء حس دلبستگی به مکان در کتابخانه ها، اهمیت وضرورت دستیابی به توزیع مناسب صدا افزایش می یابد.هدف پژوهش، رسیدن به آ چکیده کاملآسایش صوتی از بحثهایی است که در کتابخانه دارای اهمیت دوچندان است. در این پژوهش قرائت خانه های دختران و پسران کتابخانه تبریز بررسی و مقایسه شده است. جهت ارتقاء حس دلبستگی به مکان در کتابخانه ها، اهمیت وضرورت دستیابی به توزیع مناسب صدا افزایش می یابد.هدف پژوهش، رسیدن به آسایش صوتی و حس تعلق به مکان برای کاربران در کتابخانه و مطلوب بودن محیط است. از مطالعات اخیر در زمینه کتابخانه متغیرهای وابسته معماری و مستقل آکوستیک (هندسی، ذهنی، عینی، تناسبات) تفکیک شده است. روش تحقیق توصیفی و از طریق بررسی همبستگی متغیرهای مذکور است و با توزیع پرسشنامه و تحلیل داده ها در نرم آفزار SPSS انجام شده است. نتایج پژوهش میانگین نظرات کاربران در بعد هندسی دختران087/3 و پسران 579/3 ، در بعد ذهنی دختران 093/4 و پسران998/3، در بعد عینی دختران828/3 و پسران 733/3 و در بعد تناسبات دختران938/3 و پسران 804/3 را نشان می دهد و بیانگر این است که: بعد ذهنی دارای بالاترین اثر است و میزان دلبستگی دختران بیشترین مقدار را دارد.بنابراین تأکید می شود که جهت ارتقاء حس مکان در طراحی فضاهای مطالعاتی و آموزشی به استفاده از سطوح دارای الیاف و پوسته‌ها و در بخش‌هایی استفاده از کاواک و حفره توجه بیشتری شود. نوآوری پژوهش در این است که اذعان دارد طیف فرکانس‌های وسیع و بالاتر که از حنجره دختران تولید میشود، استفاده از الیاف و پوسته‌ها در سطوح فضاهای مختص دختران را ضروری تر می کند، تا با ایجاد آسایش صوتی حس دلبستگی به مکان نیز افزایش پیدا کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - سنجش رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه‌های کارکردی، مطالعه موردی: شهرداری منطقه 2 کلانشهر تبریز
محمد شالی محمد عابدیگانهشماره 3 , دوره 1 , بهار 1402سنجش رضایت مردم از مدیریت شهری یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و چگونگی عملکرد ارائه‌کنندگان خدمات شهری است؛ بر همین اساس هدف پژوهش حاضر آن است که کیفیت عملکرد مدیریت شهری منطقه 2 کلانشهر تبریز را از نظر شهروندان مورد سنجش قرار دهد به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و چکیده کاملسنجش رضایت مردم از مدیریت شهری یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و چگونگی عملکرد ارائه‌کنندگان خدمات شهری است؛ بر همین اساس هدف پژوهش حاضر آن است که کیفیت عملکرد مدیریت شهری منطقه 2 کلانشهر تبریز را از نظر شهروندان مورد سنجش قرار دهد به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. شاخص‌های مورد استفاده در این پژوهش در حوزه‌های کارکردی شهرداری شامل خدمات شهری و محیط زیست، شهرسازی و معماری، مدیریت بحران، مدیریت شهر، فرهنگی- اجتماعی و حمل و نقل و ترافیک با استفاده از پیشینه تحقیق و ادبیات نظری شناسایی و تعریف عملیاتی شد و به صورت میدانی و ابزار پرسشنامه جامعه آماری 383 نفر در میان شهروندان تکمیل گردید. یافته‌های تحقیق با استفاده از آزمون‌های آماری فریدمن، تی تک‌نمونه‌ای و رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. یافته های تحقیق نشان می دهد میزان رضایت ساکنان از شهرداری و خدمات ارائه‌شده آن در سطح متوسط به پایین قرار دارد؛ همچنین براساس آزمون فریدمن مشخص گردید که بالاترین میزان رضایت شهروندان، مربوط به شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی و پایین‌ترین میزان رضایتمندی نیز در شاخص مدیریت شهر و مشارکت دادن مردم در تصمیم‌گیری‌های مربوط به شهر است. همچنین وجود تفاوت معنادار بین سطح تحصیلات و میزان رضایتمندی و عدم وجود رابطه بین ویژگی‌های سن، جنس و تأهل و میزان رضایتمندی از عملکرد شهرداری تأیید شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تبیین مؤلفه‌های کیفیت‌بخشی و ایجاد سرزندگی در مجتمع‌های تجاری (نمونه مطالعاتی: مجتمع تجاری چارسو)
مریم کریمی فریبا البرزیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1401فضاهای تجاری از دیرباز مورد توجه مخاطبان بوده‌اند و یکی از فضاهای مهم شهری هستند که از پویایی بالایی برخوردارند. از بارزترین نمونه‌های آنها بازارهای سنتی شهرها هستند. مراکز خرید و فضاهای تجاری امروزی برگرفته از همان بازارهای تاریخی گذشته هستند. امروزه این مراکز به مجت چکیده کاملفضاهای تجاری از دیرباز مورد توجه مخاطبان بوده‌اند و یکی از فضاهای مهم شهری هستند که از پویایی بالایی برخوردارند. از بارزترین نمونه‌های آنها بازارهای سنتی شهرها هستند. مراکز خرید و فضاهای تجاری امروزی برگرفته از همان بازارهای تاریخی گذشته هستند. امروزه این مراکز به مجتمع‌های تجاری چندمنظوره تبدیل شده‌اند و این تنوع فعالیتی بر سرزندگی این فضاها افزوده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های کیفیت‌بخشی و ایجاد سرزندگی در مجتمع‌های تجاری است. فرضیات پژوهش بیان می‌دارند که توجه به جنبه‌های کالبدی معماری در یک مجتمع تجاری بر ارتقای مؤلفه سرزندگی و افزایش حضور افراد و جلب رضایت آنها مؤثر است. از طرفی افزایش میزان پویایی و سرزندگی در مجتمع‌های تجاری بر تحریک حس حضور مخاطبان و تعاملات اجتماعی تأثیر بسزایی دارند. روش تحقیق به‌صورت توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است و ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و منابع مکتوب، مشاهدات عینی، برداشت‌های میدانی و پرسشنامه است. به‌منظور تحلیل مؤلفه‌های اصلی هر یک از متغیرها، بیشترین فراوانی نسبی و انحراف از معیار، از نرم‌افزار Spss 20 برداشت گردیدند. نتایج حاصل نشان‌دهنده آن هستند که در مجتمع‌های تجاری برای دستیابی به تعاملات اجتماعی که منجر به پویایی و سرزندگی میشود باید توجه به جنبه‌های کالبدی- عینی و مفهومی- ادراکی لحاظ شوند، به‌کارگیری مؤلفه‌های فوق در یک مجموعه بر کیفیت فضاها تأثیرگذار است و سبب تحریک حس حضور افراد و ارتقای تعاملات اجتماعی میشود و در جلب رضایت افراد مؤثر خواهدبود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تبیین مدل روانشناختی تحقق سرزندگی در بستر معماری مسکونی
حسین رضایی پروین سلطانیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402در دهه‌های اخیر، مطالعات وسیعی در زمینه دانش روانشناسی محیطی صورت گرفته که بررسی روانشناختی رفتار و توجه به نیازهای انسان در بستر محیط کالبدی و زندگی روزمره را مد نظر قرار میدهد. لیکن به دلیل نبود ابزار و سنجه مناسب برای تعمیم و کاربست این مطالعات در معماری و بویژه در چکیده کاملدر دهه‌های اخیر، مطالعات وسیعی در زمینه دانش روانشناسی محیطی صورت گرفته که بررسی روانشناختی رفتار و توجه به نیازهای انسان در بستر محیط کالبدی و زندگی روزمره را مد نظر قرار میدهد. لیکن به دلیل نبود ابزار و سنجه مناسب برای تعمیم و کاربست این مطالعات در معماری و بویژه در ارتباط با مسکن، کمک چندانی به افزایش سرزندگی و متعاقبا ارتقاء کیفیت زندگی کاربران ساختمان‌های مسکونی در مقیاس کلان (عمومیت جامعه) نکرده است. از این رو در پژوهش حاضر به این سؤال پرداخته شد که چگونه می‌توان ساز و کار تأثیر کیفیت معماری بر سرزندگی و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین ساختمان‌های مسکونی را تبیین نمود و به چه صورت می‌توان نتایج آن را در عرصه عمل به کار گرفت؟ این مطالعه به صورت هدفمند با استفاده از روش کیفی فراترکیب به تشریح عملیاتی مفهوم روانشناختی سرزندگی به عنوان یکی از اهداف مطلوب انسان از یک سو و چگونگی رهیافت به آن به عنوان درجه‌ای کیفی از محیط از سوی دیگر پرداخته است؛ تا متعاقباً با بهره‌گیری از اصول و مبانی روانشناسی محیطی به درکی میان‌رشته‌ای و سیستماتیک از فرآیند طراحی بهینه و عوامل کالبدی مؤثر در آن، نائل شود. در این راستا عوامل کالبدی مرتبط در سه دسته کلان ویژگی‌های فضایی، قابلیت‌های محیطی و صفات محیطی، کدگذاری و بررسی شد و سپس در قالب یک مدل نظری به عنوان راهبردی معمارانه برای تحقق سرزندگی در بستر ساختمان‌های مسکونی تدوین گردید. در نهایت باید اذعان داشت که سرزندگی افراد و ارتقاء کیفیت زندگی آنها تا حدود قابل توجهی به جنبه‌هایی از ارتباط انسان و محیط کالبدی زندگی وی باز میگردد که با رعایت اصول روانشناسی محیطی در طراحی، قابل بهبود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - ارزیابی سطح تحقق‌پذیری عدالت فضایی در شهر ارومیه با تأکید بر رویکرد حق به سلامت شهر
علی صمدی رضا احمدیان علیرضا بندرآبادشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402امروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خ چکیده کاملامروزه با گسترش سریع شهرنشینی در جهان و لزوم توجه به عملکرد مدیریت این سیستم‌های شهری، مطالعه در زمینه زندگی شهری و شیوه های دسترسی ساکنان آن به حقوق شهروندی و برخورداری برابر آنها به این حقوق اهمیت زیادی می یابد. شهرنشینان به‌طور عام دارای حقوق شهروندی هستند و به‌طور خاص نیز از حقوق شهری برخوردار می‌باشند که سلامت شهری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در حیات بشری، جزئی از این حقوق به حساب می‌آیند که مطالعه حاضر با تدقیق وضعیت شهر ارومیه از منظر سطح دستیابی به عدالت فضایی در حوزه شاخص‌های سلامت شهری، سعی در سنجش وضعیت رویکرد حق به شهر در محیط مطالعاتی را دارد. شیوه‌های گردآوری اطلاعات مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای-اسنادی و روش‌های مشاهده، مصاحبه و وارسی میدانی محیط مطالعاتی بر مبنای سطح توزیع عملکردهای حوزه بهداشت شهری می‌باشد. طبق یافته‌های حاصل، شهر ارومیه از منظر نوع توزیع عملکردها و خدمات بهداشتی-درمانی متناسب با رویکرد حق به شهر، در برنامه‌ریزی و تخصیص فضایی به صورت عادلانه عمل نکرده است که این مورد ضرورت توجه و تأکید اساسی برنامه‌ریزان و مدیران و همچنین نهادها و سازمان‌های زیربط در حوزه ایجاد و توسعه عملکردها و فعالیت‌های شهری را به سوی خود جلب می‌نماید تا زمینه‌های دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب شهری و به تبع از آن سطح رفاه و آسایش عمومی و رضایت شهروندان فراهم گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - رهیافتی بر ارتقا کیفیت فضایی دانشکده معماری با رویکرد پایداری اجتماعی مکان
منصوره فرخی راضیه لبیب زاده حسین ذبیحیشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402بیان مساله: پایداری اجتماعی در معماری بر ویژگی‌های کیفی فضا و روابط متقابل نیازهای انسان و فضای زندگی متمرکز میشود و می‌تواند برکنش ها و روابط اجتماعی افراد تاثیرگذار باشد، از این دیدگاه دانشکده های معماری نیازمند توجه خاص از لحاظ ویژگی‌های کیفی فضایی هستند تا ضمن فراه چکیده کاملبیان مساله: پایداری اجتماعی در معماری بر ویژگی‌های کیفی فضا و روابط متقابل نیازهای انسان و فضای زندگی متمرکز میشود و می‌تواند برکنش ها و روابط اجتماعی افراد تاثیرگذار باشد، از این دیدگاه دانشکده های معماری نیازمند توجه خاص از لحاظ ویژگی‌های کیفی فضایی هستند تا ضمن فراهم نمودن رضایتمندی دانشجویان، به لحاظ اجتماعی پایدار باشند.سوال پژوهش: بررسی این موضوع که مولفه‌های پایداری اجتماعی کدامند و چگونه می‌توان از این ویژگی‌ها در جهت افزایش مطلوبیت فضایی دانشکده‌های معماری بهره برد، سوالات اصلی این مقاله می‌باشند.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر آن است که به ارزیابی مولفه‌های پایداری اجتماعی در ارتقا کیفیت و مطلوبیت فضایی دانشکده معماری بپردازد.روش پژوهش: در پژوهش حاضر که به روش کیفی و تحلیل محتوا ارائه گردیده، ضمن بیان نظریات مختلف در حوزه پایداری اجتماعی بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، چالش‌های فضاهای آکادمیک معماری تشریح و در نهایت در جهت ارتقا کیفی فضای آموزشی دانشکده‌های معماری با رویکرد پایداری اجتماعی مکان مدلی ارائه میگردد.نتیجه گیری: یافته‌ها و تحلیل محتوای پژوهش نشان می دهد افزایش سطح کیفی فضاها با ایده‌های معمارانه همچون : فرم و هندسه فضایی، دسترسی‌های مناسب و خوانا، ابعاد مناسب و تناسبات فضایی، کیفیت مناسب مصالح، تهویه مناسب، نورپردازی صحیح و پیش بینی فضاهای مشارکتی، در افزایش تعاملات اجتماعی، حس دلبستگی و تعلق به مکان، همبستگی و هویت موثر خواهند بود و به عبارتی فضای آموزشی را از لحاظ اجتماعی به سمت پایداری سوق می دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - مدل یابی نظری ارتباط مولفه های بیوفیلیک با کارایی فضاهای بینابین مجموعه های مسکونی ( در بستر پژوهشهای پیشین)
فائزه یزدانی رستم زهراسادات سعیده زرآبادی فرح حبیبشماره 1 , دوره 2 , پاییز 1402در سال های اخیر در حوزه معماری توجه خاصی به معماری مسکونی بیوفیلیک شده و سعی بر آن است تا پیوند بین معماری و طبیعت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با رویکرد پژوهش کیفی و طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردی چکیده کاملدر سال های اخیر در حوزه معماری توجه خاصی به معماری مسکونی بیوفیلیک شده و سعی بر آن است تا پیوند بین معماری و طبیعت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با رویکرد پژوهش کیفی و طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردید. در گام بعد، با روش مرور نظام مند مبتنی بر الگوی چهار مرحله ای و با تدوین استراتژی جستجوی مقالات، مسیر جستجو با واژگان اصول بیوفیلیک، کارایی فضاهای بینابین، مجموعه های مسکونی بیوفیلیک، طراحی بیوفیلیک، منظر بیوفیلیک در پایگاه های استنادی معتبر انجام شد.طی مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردید. یافته های این مقاله نشان میدهد که مفاهیم بیوفیلیک در گام اول منجر به ارتباط با طبیعت، تاثیر بر زندگی انسان و دیگر گونه های زیستی، اثرات مثبت بیولوژیکی و محیط های ساخته شده و افزایش فرصت های طراحی جهت بهبود سلامت و زیست بهتر افراد خواهد شد. در نتایج مشخص شد چه عواملی بر ایجاد محیط های بیوفیلیک تاثیر گذار است و فضاهای بینابین بیوفیلیک در مجموعه های مسکونی چه ویژگی های بهینه ای را به مجموعه های مسکونی اضافه می کند. این تاثیرات در قالب مدل نظری ارائه شده است که می تواند در مطالعات آتی فضای بینابین مجموعه های مسکونی مورد استفاده قرار گیرد. پرونده مقاله
