معرفي نشريه
علمی
دوفصلنامه علمی «مطالعات بین رشته ای در تعالی معماری و شهرسازی» با اعتبار علمی، به استناد به نامه شماره 65148/5/11/13 مورخ 1400/10/22 بر اساس مصوبه "سی و چهارمین جلسه کمیسیون تعیین اعتبار نشریات حوزه علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی" مورخ 1400/12/9 راه اندازی شده است.
___________________________________________________________________________________
نشریه مطالعات بین رشته ای در تعالی معماری و شهرسازی بر اساس ارزیابی کمیته نشریات دانشگاه آزاد اسلامی در شهریور 1402 دارای رتبه A می باشد.
_____________________________________________________________________________
کشور محل چاپ: ایران
صاحب امتیاز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
سال آغاز انتشار: بهار و تابستان 1401
اعتبار نشریه: علمی با مجوز کمیسیون نشریات وزارت علوم تحقیقات و فناوری با شمارۀ 65148/5/11/13 مورخ 1400/10/22
نوع مقالات قابل انتشار: پژوهشی
وضعیت انتشار: چاپی و الکترونیکی- شاپای چاپی: 8405-2980 ، شاپای الکترونیکی: 9509-2980
تناوب انتشار: دوفصلنامه
زبان نشریه: فارسی (چکیده انگلیسی)
حوزه تخصصی: مطالعات میان رشته ای، برنامه ریزی شهری، شهرسازی، معماری
نوع داوری: داوری دو سو پنهان(Double-Blind Peer Review) و حداقل 2 داور
زمان بررسی اولیه: یک هفته
میانگین زمان داوری: یک الی دو ماه
روش رفرنسنویسی: APA
وضعیت دسترسی به متن کامل مقالات: دسترسی باز و دریافت رایگان با مجوز و کپیرایت CC BY NC
ایمیل نشریه: jisaud@iaut.ac.ir
لینک ثبت نام و ارسال مقاله: https://jisaud.tabriz.iau.ir/contacts?_action=signup
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - خوانش معماری کوچنشینان از منظر نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا (مورد پژوهشی: سکونت گاه های موقت عشایر ایل قشقایی)
مهسا رزاقی مینو لفافچیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402پژوهش حاضر به خوانش معماری کوچ نشینان با رویکرد نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه ها و ارزش هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشانه ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه می باشد، پس باید آن را از د چکیده کاملپژوهش حاضر به خوانش معماری کوچ نشینان با رویکرد نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه ها و ارزش هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشانه ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه می باشد، پس باید آن را از دیدگاه های فلسفی مورد خوانش قرار داد تا رمزگشایی گردد. به نظر می رسد هنر معماری عشایری در طراحی چادرها و ایجاد مجموعه سکونت گاهی موقت؛ با اصول نشانه شناسی، بخصوص بر پایه اصالت معنا شکل گرفته است. لذا هدف از این پژوهش اثبات وجود نشانه ها در مجموعه سکونتی ایلات عشایری بر پایه اصالت معنا در معماری عشایری می باشد. سوالاتی مطرح می شود که ضرورت خوانش سکونت گاه های عشایری به چه دلیل بوده و بر چه اساسی از منظر نشانه شناسی تحلیل می شوند. روش تحقیق این پژوهش از نوع نظری است که در مرحله جمع آوری اطلاعات از روش توصیفی- تحلیلی و تاریخی با متغیر کیفی و استدلال منطقی و فلسفی بهره برده است. برای مدون کردن تحلیل ها؛ کلیات و ساختارهای مجموعه مورد مطالعه در پنج نظام بستر خلق متن، صورت گرفته است و با تجزیه و تحلیل آنها به مفاهیم و نشانه های بکار رفته در آنها دست یافته و سپس با کدگذاری و دسته بندی اولیه، مفاهیم در سه سطح معنایی صریح، ضمنی و نمادین؛ استخراج شده است. لذا از آنجا که موضوع مورد بحث خوانش طراحی سکونت گاه های موقت ایلات عشایری در ایران می باشد، ایل عشایری قشقایی به دلیل داشتن شرایط مناسب جهت کدگذاری، انتخاب گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سکونتگاه های موقت عشایری علاوه بر توجه به جنبه های کارکردی مطلوب در طراحی، سعی در انعکاس مفاهیم معنوی و زیبایی شناختی در قالب معماری سکونت گاهی داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی طیف خلوت و جایگاه آن در پاسخدهی به نیاز کاربر در فضای کار اشتراکی، نمونۀ موردی: فضای کار اشتراکی مترمربع مشهد
سیده مریم مجتبوی یگانه پوست چینیان مهلا رحمتیان طوسیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402از اوایل قرن بیستم میلادی با شروع کار استارتاپها، تغییراتی در شکل فضاهای کاری ایجاد شد که متناسب با نیاز جوامع امروزی است. فضای کار اشتراکی علاوه بر تأمین بستری مناسب جهت حضور افراد با تفکر استارتاپی و خلاقانه، با پاسخگویی به نیاز اجتماعی کاربران، امکان برقراری تعاملات چکیده کاملاز اوایل قرن بیستم میلادی با شروع کار استارتاپها، تغییراتی در شکل فضاهای کاری ایجاد شد که متناسب با نیاز جوامع امروزی است. فضای کار اشتراکی علاوه بر تأمین بستری مناسب جهت حضور افراد با تفکر استارتاپی و خلاقانه، با پاسخگویی به نیاز اجتماعی کاربران، امکان برقراری تعاملات اتفاقی و رشد خلاقیت را ایجاد میکند. مجاورت فیزیکی بین افراد با تواناییها و استعدادهای مختلف، موجب افزایش امکان همکاری، کار تیمی، یادگیری غیر رسمی و رشد فردی میشود. از معدود نقاط ضعف فضای کار اشتراکی میتوان به حواسپرتی و عدم تمرکز کاربران اشاره نمود. لذا هدف این پژوهش، شناخت مراتب خلوت در فضای کار اشتراکی و واکاوی نقش آن در تأمین نیاز کاربران و بررسی آن در نمونۀ موردی (فضای کار اشتراکی مترمربع) است. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت ترکیبی (کیفی-کمی) و به لحاظ هدف، کاربردی است و جهت گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد خلوت به عنوان یک عامل مهم در پاسخگویی به نیازهای کاربران در فضای کار اشتراکی، نقش مهمی ایفا میکند. با توجه به نقش وجودی خلوت در ایجاد تمرکز، خلاقیت، شکوفایی ایدهها، ارتقای بازدۀ کاری مخاطبین، تأمین خلوت فردی و جمعی در فضای کار اشتراکی ضروری است. بررسی طیف خلوت در مجموعۀ متر مربع نشان میدهد که فضاهای جمعی به لحاظ کمی، بیشترین مساحت فضا را به خود اختصاص داده و به لحاظ کیفی خلوت جمعی را برای کاربران ایجاد نموده است. اما فضاهای فردی به لحاظ کمی پاسخگوی کاربران نیست و به لحاظ کیفی نیز به اندازۀ کافی تمرکز، آرامش و خلوت فردی را برای مخاطبین فراهم نمیکند. لذا جهت تأمین خلوت بهینه (خلوت فردی و جمعی) راهکارهایی در راستای ارتقا خلوت ارائه شدهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مطالعات تطبیقی آکوستیک کتابخانه با بررسی نوفه و تراز فشار صدا در سالن دختران و پسران (نمونه موردی کتابخانه مرکزی تبریز)
مریم میرزابابالو سید بهشید حسینی عباس غفاری هوتن ایروانیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402در فضاهایی مانند کتابخانه که مرزهای کالبدی کم رنگ تر می شود، حریم های غیر دیداری هویدا می شوند. جایگاه صدا در معماری گذشته مورد اهمیت بوده است و با ایجاد عناصر معماری در فضاها صدا کنترل و آسایش صوتی ایجاد می گردید، بطوریکه در حال حاضر به علمی نوین تبدیل شده است. مساله ت چکیده کاملدر فضاهایی مانند کتابخانه که مرزهای کالبدی کم رنگ تر می شود، حریم های غیر دیداری هویدا می شوند. جایگاه صدا در معماری گذشته مورد اهمیت بوده است و با ایجاد عناصر معماری در فضاها صدا کنترل و آسایش صوتی ایجاد می گردید، بطوریکه در حال حاضر به علمی نوین تبدیل شده است. مساله توزیع مناسب صدا در کتابخانه ها منجرشد این پژوهش مطالعات تطبیقی بین صدا و معماریدر قرائت خانه های کتابخانه را مورد بررسی قرار گیرد. هدف اصلی پژوهش دریافت آسایش صوتی و کاهش انعکاس های مضر صدا در این فضاها جهت ایجاد حریم خصوصی گفتاراست. برای دستیابی به این هدف ارتباط بین انتقال و توزیع صدا با بررسی هندسه سالنها و مصالح مصرفی مورد تحلیل قرار گرفته است، هدف نهایی پژوهش بررسی تاثیرجنسیت صدای دختران و پسران در سالنها می باشد. این تحقیق به روش تجربی، با اندازه گیری شدت صدا در قرائت خانه های دختران و پسران کتابخانه مرکزی تبریز به وسیله دستگاه صوت سنج ۲۲۶۰B&K و ریکوردر H8 انجام شده است. نمودارهای حاصله از دستگاه صوت سنج در نرم افزار اکسل مستخرج شده و نمودارهای ریکوردر در نرم افزار متلب مورد تحلیل قرار گرفت، سرانجام با نمودار استاندارد NC مقایسه شد. نتایج کلی پژوهش نشان داد که تفاوت جنسیتی صدا در فضاها نیاز به تمهیدات خاص دارد به ویژه قرائت خانه های دختران با توجه به طیف فرکانسهای وسیع استفاده از الیاف و پوسته ها در سطوح را ضروریمیکند. باتقویت شاخصه های معماری در حوزه صدا، امکان تدوین اصولی در طراحی معماری کتابخانه ها و آکوستیک توامان ممکن می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بازشناسی الگوهای شکلی به جا مانده در تپه حسنلو
سحر طوفان هادی مباهیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402اقدامات باستان شناسی و اولین پژوهش های معماری در تپه باستانی حسنلو، طی کاوشهایی در سه دههی بسیار مهم تاریخ باستانشناسی از دید انقلاب در روش و فرضیههای آن در دهههای 1950، 1960 و 1970 میلادی اجرا شده است. دژ حسنلو دربرگیرنده چندین طبقهی فرهنگی متنوع از عصر مفرغ قدیم چکیده کاملاقدامات باستان شناسی و اولین پژوهش های معماری در تپه باستانی حسنلو، طی کاوشهایی در سه دههی بسیار مهم تاریخ باستانشناسی از دید انقلاب در روش و فرضیههای آن در دهههای 1950، 1960 و 1970 میلادی اجرا شده است. دژ حسنلو دربرگیرنده چندین طبقهی فرهنگی متنوع از عصر مفرغ قدیم تا دوره ایلخانی در منطقه شمال غرب ایران است. بر اساس مستندات معماری و نیز کاوشهای باستانشناسی، شواهد زیادی حاکی از وجود الگوهای شکلی در حوزه معماری در محوطههای تپه باستانی حسنلو است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که الگوهای فرهنگی چه تأثیراتی بر کیفیت معماری و ساختار شکل ساختمانی در تپه حسنلو گذاشته است؟ هدف این پژوهش ، تبیین مبانی نظری در زمینه معماری، باستانشناسی و فرهنگ به منظور بررسی کیفیت معماری و عوامل تأثیرگذار در آن است. این پژوهش به روش کیفی تحلیلی و در نهایت از طریق مقایسه تطبیقی و با استخراج از اسناد تاریخی، نقشهها و مستندات تصویری و باستانشناسی با استفاده از منابع کتابخانهای و آرشیوی به انجام رسیده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد رابطه تنگاتنگی میان الگوهای شکلی مبتنی بر نمادشناسی و سبک معماری در محوطههای باستانی حسنلو وجود دارد. مهمترین نتیجه این مقاله، استفاده از الگوهای شکلی مربع، مستطیل و چلیپا در تأکید بر کاربری، نمادشناسی و معناشناسی است. چرا که این تکنیک طراحی در موازات مباحث نمادشناسی، معناشناسی مبتنی بر کاربرد سازهای ـ ایستایی و همچنین به عنوان پوشش سقف نیز مدنظر بوده و این فنون در تمامی ادوار تاریخی از زمان استقرار دژ حسنلو تا دوران بعد، حتی در حال عصر حاضر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - راهبردهای احیاء میدان تاریخی صاحبالامر(عج) تبریز با استفاده از ماتریس QSPM
سمانه مهدی نژاد شهریار شقاقی سیده رقیه رفیعی بنی الصادقشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402ناحیه تاریخی شهرها در طول زمان نقش بارزی در هویت بخشی به حیات شهری ایفا نموده اند. میدان تاریخی صاحب الامر تبریز در گذشته مرکز حکومتی با کارکردی فرامنطقه ای و ملی بوده است؛ در حال حاضر فاقد هویت و جایگاه تاریخی باارزش خود است. هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به راهبردهایی د چکیده کاملناحیه تاریخی شهرها در طول زمان نقش بارزی در هویت بخشی به حیات شهری ایفا نموده اند. میدان تاریخی صاحب الامر تبریز در گذشته مرکز حکومتی با کارکردی فرامنطقه ای و ملی بوده است؛ در حال حاضر فاقد هویت و جایگاه تاریخی باارزش خود است. هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به راهبردهایی در راستای احیاء میدان تاریخی صاحب الامر می باشد. پژوهش حاضر کاربردی می باشد و با استناد به ماتریس QSPM و تحلیل SWOT، اهمیت و اثربخشی استراتژیهای احیاء و بازسازی بافتهای تاریخی مشخص شده است. استراتژی مناسب پژوهش در محدوده انطباقی (WO)قرار گرفت. با توجه به یافتههای حاصل از ماتریس QSPM؛ اولویت 1، ایجاد تمهیدات لازم جهت حضور گردشگر در مجموعه تاریخی با امتیاز 7.23، اولویت 2، تدوین ضوابط و مقررات لازم جهت حفظ ابنیه تاریخی موجود در محدوده مورد مطالعه و حوزه بلافصل آن با امتیاز کل7.20، اولویت 3، معاصرسازی کاربری پیرامون میدان و حوزه بلافصل آن با توجه به نقش و عملکرد تاریخی فضا با امتیاز کل 7.19، اولویت 4، تزریق کاربریهای متضمن زندگی شبانه با امتیاز کل 7.08 و اولویت 5، محدود ساختن تردد خودرو در داخل مجموعه تاریخی با امتیاز کل 4.49 می باشد. این پژوهش میتواند به عنوان یک الگوی مطالعه برای احیاء بافتهای تاریخی مشابه بهکار گرفته شود و موجب حفظ هویت فرهنگی و تاریخی آنها گردد. پیشنهادات ارائهشده برای دستیابی به راهبردهای پژوهش از جمله جلب مشارکت افراد ذینفع، ارتقاء امنیت فضا، تقویت شبکه ارتباطی پیاده و سواره، مسیرگشایی و حل گرههای ترافیکی و سایر پیشنهادات میتوانند به احیاء و بازسازی بافت تاریخی مورد نظر، کمک بسزایی نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - کاربست راهبردهای پیشساختگی در فرودگاه با تکیه بر رویکرد حملونقل پایدار (نمونه مطالعاتی: فرودگاه بینالمللی امام خمینی (ره) )
علیرضا جباریزادهگان خسرو دانشجوشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402امروزه روشهای سنتی ساخت فرودگاه، پاسخگوی نیازهای انسان مدرن نیست و لزوم پیشساختگی، بیش از پیش احساس میشود. از طرفی بهرهگیری از راهبردهای پیشساختگی، منجر به تحقق اهداف حملونقل پایدار میگردد که به این مهم در طراحی فرودگاههای کشور توجه نشده است. این مسئله در فرود چکیده کاملامروزه روشهای سنتی ساخت فرودگاه، پاسخگوی نیازهای انسان مدرن نیست و لزوم پیشساختگی، بیش از پیش احساس میشود. از طرفی بهرهگیری از راهبردهای پیشساختگی، منجر به تحقق اهداف حملونقل پایدار میگردد که به این مهم در طراحی فرودگاههای کشور توجه نشده است. این مسئله در فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) با توجه به موقعیت خاص و استراتژیک آن اهمیت بسزایی دارد. در طراحی فرودگاه مذکور، سعی در بکارگیری شیوههای نوین معماری، بدون توجه به شاخصهای فرهنگی-اجتماعی محدوده مورد طراحی گردیده و با توجه به فاصله آن از مرکز شهر، از منظر اقتصادی و زیستمحیطی نیز تاثیرات نامطلوبی در نیل به اهداف حملونقل پایدار دارد. این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از منظر با روششناسی توصیفی-تحلیلی و پیمایشی میباشد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه راهبردهای کاربردی جهت استفاده از راهبردهای پیشساختگی در طراحی فرودگاهها برای تحقق اهداف حملونقل پایدار است. در این پژوهش شاخصهای مورد نیاز از مطالعه و بررسی متون تخصصی استخراج گردید و در قالب پرسشنامه در اختیار 50 نفر از متخصصان حوزه معماری، شهرسازی و هوانوردی قرار داده شد. روش تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون تی تست، فریدمن، تحلیل عاملی و روش مدل سازی معادلات ساختاری است.بر اساس نتایج به دست آمده، بُعد اقتصادی با میانگین رتبهای 73/2، بیشترین تاثیر را از منظر تحقق اهداف معماری پایدار از طریق شیوههای نوین پیشساختگی ایفا میکند. در ادامه، بُعد زیستمحیطی با میانگین رتبهای 94/1 و سپس، بُعد فرهنگی-اجتماعی با میانگین رتبهای 33/1 به ترتیب بیشترین تاثیر را بر تحقق اهداف معماری پایدار از طریق راهبردهای پیشساختگی در طراحی فرودگاهها ایفا میکنند در ادامه نیز اشاره میگردد که یکی از اصلیترین دلایل عدم موفقیت و پیشرفت شیوههای پیشساختگی در طراحی فرودگاه جهت نیل به اهداف توسعه پایدار را عدم توجه طراحان و مسئولان شهری به مولفه فرهنگی-اجتماعی و شاخصهای مرتبط با آن دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرفساخت پهلوی اول شیراز (مطالعهموردی: خانههای رزمجو و مستغنی)
فاطمه کاکایی طاهره نصر هادی کشمیری حامد مضطرزادهشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402از آنجایی که معماری پهلوی اول، سرفصل تازهای در ایجاد فضا است و تاکنون پژوهش اندکی در خانههای شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است؛ بر این اساس این پژوهش درصدد آن است تا به ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معما چکیده کاملاز آنجایی که معماری پهلوی اول، سرفصل تازهای در ایجاد فضا است و تاکنون پژوهش اندکی در خانههای شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است؛ بر این اساس این پژوهش درصدد آن است تا به ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرف-ساخت پهلوی اول شیراز بپردازد تا با بهبود کیفیت معماری مسکن بتواند به توسعه پایدار مسکن شهری دست یابد. لذا از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمعآوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. بدین گونه که نخست با استفاده از منابع و اسناد کتابخانهای به بررسی مفهوم کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز پرداخته شد و عوامل مؤثر بر آن استخراج گردید؛ سپس با ترسیم نمودارهای توجیهی، روابط فضایی موجود در خانههای انتخابی با استفاده از شیوه زندگی و نحو فضا مورد تحلیل قرار گرفت و سازمان فضایی خانهها از منظر نظامهای حرکتی، عرصهبندی و کارکردی بررسی گردید. در ادامه به رتبهبندی عوامل مؤثر بر کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز بر اساس فرآیند تحلیل سلسهمراتبی پرداخته شد؛ سپس کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای انتخابی ارزیابی گردید. نتایج بدستآمده گویای آن است که معیارهای احیای هویت و فرهنگ محلی، شکل و جهت قرارگیری بهینه توده-فضا، بومگرایی، رعایت سلسلهمراتب شکلی-فضایی، درونگرایی، برقراری امنیت و ایمنی، بهرهبرداری از نور و تهویه طبیعی، ارتباط با طبیعت و عناصر طبیعی، قابلیت دسترسیهای فیزیکی و بصری، تداوم سطح فعالیتهای انسانی، تناسب بین فضا، فرم و فعالیت، وجود فضاهای باز (عمومی)، بسته (خصوصی) و نیمهباز-بسته (نیمهعمومی-خصوصی)، رعایت تطبیقپذیری و انعطافپذیری، ایجاد تنوع و جذابیت و توجه به زیبایی و پرهیز از بیهودگی به ترتیب میزان اهمیت رتبهبندی گردیدهاند و نیز خانههای رزمجو و مستغنی به ترتیب دارای بیشترین نمود از عوامل مذکور و بهتبع بیشترین میزان کارآمدی عملکردی هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - آموزش معماری، توسعۀ مهارتهای فکری و شناختی کودکان پیشدبستانی
آناهیتا اسکندری فهیمه معتضدیان احمد میرزا کوچک خوشنویسشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402یادگیری، بخش مرکزی زندگی هر فرد است. در دنیای مدرن آموزش و معماری، مفهوم آموزش معماری به کودکان نقشی بسیار حیاتی ایفاء میکند. آموزش معماری در دورۀ پیشدبستانی نهتنها به انتقال مفاهیم و دانشهای پایه به کودکان میپردازد، بلکه میتواند بهعنوان یک راهکار مؤثر برای تقویت چکیده کاملیادگیری، بخش مرکزی زندگی هر فرد است. در دنیای مدرن آموزش و معماری، مفهوم آموزش معماری به کودکان نقشی بسیار حیاتی ایفاء میکند. آموزش معماری در دورۀ پیشدبستانی نهتنها به انتقال مفاهیم و دانشهای پایه به کودکان میپردازد، بلکه میتواند بهعنوان یک راهکار مؤثر برای تقویت مهارتهای فکری و شناختی آنها عمل کند. هدف این مقاله، بررسی تأثیر آموزش معماری بر توسعۀ مهارتهای فکری و شناختی کودکان پیشدبستانی است. روش پژوهش، نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون و گروه شاهد بوده است. از بین 30هزار مرکز پیشدبستانی در سراسرکشور، بهصورت کاملاً تصادفی تعدادی پیشدبستانی فعال انتخاب شدند، با روشهای متفاوت مورگان و کرسی و کوکران، حجم نمونه با ضریب خطای استاندارد 0.05درصد و بافرضاینکه هر کلاس پیشدبستانی بهطور متوسط با 10دانشآموز برگزار میشود، جامعۀ آماری با 384نمونه انتخاب و به 2گروه شاهد و آزمون تقسیم شدند. پیشاز آموزش، هر 2گروه تحتآزمون قرارگرفتند و سپس گروه آزمون تحتآموزش غیرمستقیم معماری (برنامۀ درسی آنا پیتیلور)، قرارگرفت. پساز فرایند آموزش، مورد مصاحبۀ حضوری از روش موزائیک (بهدلیل واکنشهای مختلف کودکان به روشهای مختلف یادگیری و پاسخدهی)، قرارگرفتند و نتایج حاصل از آن با بهرهگیری از روش آنالیز محتوایی بررسی شد. نتایج نشانداد که آموزش معماری به کودکان بر توسعۀ مهارتهای فکری و شناختی آنها مؤثر است. این تأثیر در شناخت و درک مکان (P Value= 0.0325, F= 6.14)، تصویرسازی و تجسم فضایی (P Value= 0.0269, F= 6.3)، بازسازی و تداعی تصاویر فضایی (P Value= 0.0017, F= 21.307)، و جهتیابی (P Value= 0.00001, F=51.822)، ارتقای دانش و درک محیطی (P Value= 0.004, F= 14.77)، افزایش توانایی حلمسئله (P Value= 0.039, F= 5.17)، قابلدرک است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - باز تعریف الگو های تحقق پذری مسکن مطلوب مبتنی بر شاخص های رضایتمندی ساکنین (محدوده مطالعاتی : منطقه 4 شهری تبریز)
یاسر نریمان پور ملکی محسن طبسی آزیتا بلالی اسکویی مرتضی میرغلامیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402برای مسکن مطلوب و الگوهای تحقق پذیری آن تعابیر و معاییر متنوعی ذکرشده است از این منظر رضایتمندی ساکنان به عنوان عامل تعیین کننده و تثبیت کننده مطلوبیت مسکن انکارناپذیر است که از ابعاد گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. این الگوها متناسب با منطقه جغرافیایی و فرهنگ چکیده کاملبرای مسکن مطلوب و الگوهای تحقق پذیری آن تعابیر و معاییر متنوعی ذکرشده است از این منظر رضایتمندی ساکنان به عنوان عامل تعیین کننده و تثبیت کننده مطلوبیت مسکن انکارناپذیر است که از ابعاد گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. این الگوها متناسب با منطقه جغرافیایی و فرهنگ تغییر میکند حتی تحقیقات حاکی از آن هستند که افراد ساکن در یک خانه نیز دارای درک رضایت مساوی از شرایط نیستند و این بسته به شاخصهای متعدد ممکن است تغییر یابد. هدف این پژوهش، باز تعریف الگوهای مطلوبیت وضعیت موجود محیط مسکونی مبتنی بر شاخصهای رضایتی ساکنان در شهر تبریز میباشد، که با توجه به سابقه تاریخی، موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و سیاسی این شهر لزوم توجه به آن کاملاً محسوس است. تحقیق پیشرو با این فرضیه پیش رفته است که" از حیث تبیین الگوهای مطلوبیت در حوزه مسکن منطقه 4 تبریز، رابطه ی مؤثر با تأثیرگذاری مثبت و معنادار بین عوامل مؤثر بر رضایتمندی دارای بار عاملی بالا و مطلوبیت محیط مسکونی مبتنی بر ایده آلها ساکنان وجود دارد. پژوهش حاضر ماهیتی کاربردی دارد و روش انجام آن تلفیقی از روشهای کیفی و کمی است،برای دستیابی به یافتههای آن، پژوهشگران از تکنیکهای تحلیل آماری و تحلیل کمی همراه با تکنیکهای کیفی، توصیفی و تحلیلی استفاده کردند. جهت نیل به اهداف مطالعه، از دو نرم افزار SPSS'23 وSmartPLS'3.1.1 استفاده گردید. درنتایج حاصله مدلی از الگوهای تأثیرگذار بر مطلوبیت وضعیت موجود محیط مسکونی بستر مطالعاتی حاصل میشود،که مبتنی بر شاخصهای رضایتمندی از نگربه ساکنین بحث شده است. که در این میان مؤلفههای فیزیکی و عملکردی با ضریب مسیر 0.549 قویترین تأثیرگذاری مثبت و معنیدار بر مطلوبیت مسکن بستر مطالعاتی را دارا میباشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل اثر هندسهی پنجره بر عملکرد حرارتی جبهه شمالی و جنوبی مسکن شهری اقلیم سرد شهر همدان
حجت قیاسوندشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402در اقلیم سرد، تعیین صحیح پارامترهای هندسهی پنجره جهت دسترسی به نور خورشید و ارتقای عملکرد حرارتی ضروری است لذا هدف، بررسی اثر پارامترهای هندسهی پنجره(WWR, U, SHGC, Shading) بر مصرف انرژی جهت تعیین مقدار سطح بهینهی پنجره مسکن شهری اقلیم سرد همدان است. نوع تحقیق کمّ چکیده کاملدر اقلیم سرد، تعیین صحیح پارامترهای هندسهی پنجره جهت دسترسی به نور خورشید و ارتقای عملکرد حرارتی ضروری است لذا هدف، بررسی اثر پارامترهای هندسهی پنجره(WWR, U, SHGC, Shading) بر مصرف انرژی جهت تعیین مقدار سطح بهینهی پنجره مسکن شهری اقلیم سرد همدان است. نوع تحقیق کمّی و بر اساس دادههای عددی سطح پنجره به دیوار(WWR) و شبیهسازی انرژی است و در تحلیل یافتهها از روشهای آماری استفاده شده است. این مطالعه در چهار مرحلهی؛ بررسی نسبت سطح پنجره به دیوار(WWR) خانههای سنتی، اثر WWR جبهه رو به شمال و جنوب مسکن معاصر بر انرژی ساختمان، بهینهسازی WWR بر اثر متغیرهای(U, SHGC, SHADING) و تعیین سطح بهینه انجام شده است. یافتهها نشان داد؛ در بافت معاصر همدان، افزودن پنجرهها به دیوارهای روبه جنوب باعث کاهش انرژی گرمایشی، روشناییو نهایی و دیوارهای روبه شمالی افزایش انرژی سرمایشی، گرمایشی و نهایی میگردد. جبههی رو به جنوب نسبت به جبهه رو به شمال با کاهش انرژی نهایی(55/21%-) عملکرد حرارتی بهتری دارد. در اقلیم سرد هرچه مقدار U و SHGC کمتر باشد، مصرف انرژی کمتر و نوع رابطه مستقیم است. برای جبهه شمالی ایجاد سایهبان(Shading) تاثیری در میزان مصرف انرژی ندارد. اما برای جبهه جنوبی سایهبان ثابت افقی و ترکیبی موثر بوده و باعث کاهش انرژی سرمایشی میشود. نتایج مشخص کرد در جبهه جنوبی سطح بهینه پنجره به دیوار برابر 60%=WWR دارای کاهش بار نهایی به مقدار 52/18- درصد و در جبههی رو به شمال 40%=WWR دارای کاهش بار نهایی 38/8 درصد است. براساس نتایج، پیشنهاد بازنگری در پیوست 10 مبحث 19 مقررات ملی ساختمان ارایه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - تحلیل ارتباط زیستپذیری و تابآوری در مقیاس محلی با تأکید بر زیرساختهای شهری (مطالعه موردی: محلهی پونک تهران)
محمد زنگنه مهسا فرامرزی اصل حسن ستاری ساربانقلیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402سیستمهای شهری در حال حاضر با چالشهای بزرگی در ارتباط با افزایش انواع مخاطرات و اثرات آنها روبهرو میباشند. در این راستا وجود مستمر مخاطرات، طراحی شهرهای تابآور و به تبع آن تحقق پایداری و زیستپذیری را ضروری ساخته است. با توجه به همراستایی مفاهیم تابآوری و زیستپذیر چکیده کاملسیستمهای شهری در حال حاضر با چالشهای بزرگی در ارتباط با افزایش انواع مخاطرات و اثرات آنها روبهرو میباشند. در این راستا وجود مستمر مخاطرات، طراحی شهرهای تابآور و به تبع آن تحقق پایداری و زیستپذیری را ضروری ساخته است. با توجه به همراستایی مفاهیم تابآوری و زیستپذیری در دستیابی به پایداری و کیفیت مناسب زندگی در محیطهای شهری، هدف از پژوهش حاضر تحلیل ارتباط زیستپذیری و تابآوری با تأکید بر زیرساختهای شهری در محلهی پونک تهران میباشد. روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت علّی-همبستگی میباشد که بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمونهای T-test و Pearson در نرمافزار SPSS و مشاهدات میدانی نگارندگان استفاده شده است. جامعهی آماری تحقیق نیز شامل شهروندان 19 تا 65 سالهی محلهی پونک تهران میباشد که بر اساس مدل کوکران 384 نفر بهعنوان حجم نمونه تعیین گردیده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که وضعیت محلهی مورد بررسی از منظر شاخصهای زیرساختهای شهری در ابعاد زیستپذیری و تابآوری، مطلوب ارزیابی شده است. همچنین در بعد زیستپذیری تنها مؤلفهی بهرهمندی از فضاهای سبز و عمومی مناسب برای تفریح و تعاملات اجتماعی و در بعد تابآوری دو مؤلفهی دسترسی به فضاهای باز مناسب و مکانهای اسکان موقت در زمان وقوع بحران و سازوکارهای مناسب برای حفاظت از زیرساختها و وجود طرحهای اضطراری برای بازسازی آنها در وضعیت نامطلوب قرار دارند. از طرفی بین 6 مؤلفهی زیستپذیری و 6 مؤلفهی تابآوری از منظر زیرساختهای شهری در محلهی پونک رابطهی معنادار مثبت و مستقیم در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد. به عبارتی مطلوبیت محله از منظر زیرساختهای شهر زیستپذیر موجب ارتقاء تابآوری در ابعاد سازگاری (توانایی بازگشت به عقب)، مقاومت (توانایی جذب شوک) و تغییرپذیری (قابلیت تغییر و انطباق) گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تحلیل هندسی و تناسبات عددی در تزئینات و ترکیب بندی کالبدی بقعه پیربکران
سجاد علیزاده کافشانی سیده مرضیه طبائیانشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402آرامگاه محمدابنبکران (از عارفان و مشایخ صوفیه) یکی از شاهکارهای معماری ایلخانی است که طاق بلند آن، پیوندی میان پیر عرفان و آسمان است. در ساختار کالبدی و تزئیناتی آن از گچبری با نقوش گیاهی متنوع، تزئینات کاشی، مقرنسکاری و نقاشی دیواری بهره گرفته شده است. این تزئینات چکیده کاملآرامگاه محمدابنبکران (از عارفان و مشایخ صوفیه) یکی از شاهکارهای معماری ایلخانی است که طاق بلند آن، پیوندی میان پیر عرفان و آسمان است. در ساختار کالبدی و تزئیناتی آن از گچبری با نقوش گیاهی متنوع، تزئینات کاشی، مقرنسکاری و نقاشی دیواری بهره گرفته شده است. این تزئینات برای شکلدهی انواع نقشمایههای گیاهی، هندسی، نوشتاری و تلفیقی استفاده شدهاند. هدف از این پژوهش بررسی حکمت پیدایش هندسه و تزئینات موجود در بقعه پیربکران براساس تحلیلی از دیدگاه قرآن و روایات، نمادشناسی اشکال هندسی و حکمت اعداد به کار رفته در بقعه براساس علم حروف میباشد. پژوهش حاضر سعی در پاسخدهی به این سوالات را دارد: 1- تزئینات و هندسه معناگرایانه در کدام قسمتهای بنا و به چه شکلی ظهور پیدا کردهاند؟ 2- تزئینات و اشکال هندسی موجود در قسمتهای مختلف بقعه پیربکران حامل چه پیامهایی است؟ روش تحقیق از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی بر پایه مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی از کتیبههای مقبره پیربکران است. نتایج پژوهش بیانگر این نکته است که مفاهیم و معانی در نوع هندسه (مثل تبدیل مربع به دایره)، فرمهای مذهبی در غالب کاشیهای شمسه و چلیپایِ آبی رنگ ، تزئینات خطی و استفاده از آیات الهی و گچبریهای گیاهی، مرتبط با کاربریِ هر بخشِ بنا ظهور پیدا کردهاند. استفاده از اعداد مقدس (4 ،9 و 11)، تمثیلها و گونههای مذهبی در ایجاد فضاها و شکلِ بنا باعثِ پیوستگی معنوی میان عالم خاکی (مادی) و نور (معنوی) شده است و معماری بقعه سعی دارد رسیدن انسان خاکی به ذات مقدس پروردگار که غایت اصلی درویشان است را به نمایش گذارد. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - خوانش معماری کوچنشینان از منظر نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا (مورد پژوهشی: سکونت گاه های موقت عشایر ایل قشقایی)
مهسا رزاقی مینو لفافچیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402پژوهش حاضر به خوانش معماری کوچ نشینان با رویکرد نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه ها و ارزش هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشانه ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه می باشد، پس باید آن را از د چکیده کاملپژوهش حاضر به خوانش معماری کوچ نشینان با رویکرد نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه ها و ارزش هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشانه ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه می باشد، پس باید آن را از دیدگاه های فلسفی مورد خوانش قرار داد تا رمزگشایی گردد. به نظر می رسد هنر معماری عشایری در طراحی چادرها و ایجاد مجموعه سکونت گاهی موقت؛ با اصول نشانه شناسی، بخصوص بر پایه اصالت معنا شکل گرفته است. لذا هدف از این پژوهش اثبات وجود نشانه ها در مجموعه سکونتی ایلات عشایری بر پایه اصالت معنا در معماری عشایری می باشد. سوالاتی مطرح می شود که ضرورت خوانش سکونت گاه های عشایری به چه دلیل بوده و بر چه اساسی از منظر نشانه شناسی تحلیل می شوند. روش تحقیق این پژوهش از نوع نظری است که در مرحله جمع آوری اطلاعات از روش توصیفی- تحلیلی و تاریخی با متغیر کیفی و استدلال منطقی و فلسفی بهره برده است. برای مدون کردن تحلیل ها؛ کلیات و ساختارهای مجموعه مورد مطالعه در پنج نظام بستر خلق متن، صورت گرفته است و با تجزیه و تحلیل آنها به مفاهیم و نشانه های بکار رفته در آنها دست یافته و سپس با کدگذاری و دسته بندی اولیه، مفاهیم در سه سطح معنایی صریح، ضمنی و نمادین؛ استخراج شده است. لذا از آنجا که موضوع مورد بحث خوانش طراحی سکونت گاه های موقت ایلات عشایری در ایران می باشد، ایل عشایری قشقایی به دلیل داشتن شرایط مناسب جهت کدگذاری، انتخاب گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سکونتگاه های موقت عشایری علاوه بر توجه به جنبه های کارکردی مطلوب در طراحی، سعی در انعکاس مفاهیم معنوی و زیبایی شناختی در قالب معماری سکونت گاهی داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - کاربست راهبردهای پیشساختگی در فرودگاه با تکیه بر رویکرد حملونقل پایدار (نمونه مطالعاتی: فرودگاه بینالمللی امام خمینی (ره) )
علیرضا جباریزادهگان خسرو دانشجوشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402امروزه روشهای سنتی ساخت فرودگاه، پاسخگوی نیازهای انسان مدرن نیست و لزوم پیشساختگی، بیش از پیش احساس میشود. از طرفی بهرهگیری از راهبردهای پیشساختگی، منجر به تحقق اهداف حملونقل پایدار میگردد که به این مهم در طراحی فرودگاههای کشور توجه نشده است. این مسئله در فرود چکیده کاملامروزه روشهای سنتی ساخت فرودگاه، پاسخگوی نیازهای انسان مدرن نیست و لزوم پیشساختگی، بیش از پیش احساس میشود. از طرفی بهرهگیری از راهبردهای پیشساختگی، منجر به تحقق اهداف حملونقل پایدار میگردد که به این مهم در طراحی فرودگاههای کشور توجه نشده است. این مسئله در فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) با توجه به موقعیت خاص و استراتژیک آن اهمیت بسزایی دارد. در طراحی فرودگاه مذکور، سعی در بکارگیری شیوههای نوین معماری، بدون توجه به شاخصهای فرهنگی-اجتماعی محدوده مورد طراحی گردیده و با توجه به فاصله آن از مرکز شهر، از منظر اقتصادی و زیستمحیطی نیز تاثیرات نامطلوبی در نیل به اهداف حملونقل پایدار دارد. این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از منظر با روششناسی توصیفی-تحلیلی و پیمایشی میباشد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه راهبردهای کاربردی جهت استفاده از راهبردهای پیشساختگی در طراحی فرودگاهها برای تحقق اهداف حملونقل پایدار است. در این پژوهش شاخصهای مورد نیاز از مطالعه و بررسی متون تخصصی استخراج گردید و در قالب پرسشنامه در اختیار 50 نفر از متخصصان حوزه معماری، شهرسازی و هوانوردی قرار داده شد. روش تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون تی تست، فریدمن، تحلیل عاملی و روش مدل سازی معادلات ساختاری است.بر اساس نتایج به دست آمده، بُعد اقتصادی با میانگین رتبهای 73/2، بیشترین تاثیر را از منظر تحقق اهداف معماری پایدار از طریق شیوههای نوین پیشساختگی ایفا میکند. در ادامه، بُعد زیستمحیطی با میانگین رتبهای 94/1 و سپس، بُعد فرهنگی-اجتماعی با میانگین رتبهای 33/1 به ترتیب بیشترین تاثیر را بر تحقق اهداف معماری پایدار از طریق راهبردهای پیشساختگی در طراحی فرودگاهها ایفا میکنند در ادامه نیز اشاره میگردد که یکی از اصلیترین دلایل عدم موفقیت و پیشرفت شیوههای پیشساختگی در طراحی فرودگاه جهت نیل به اهداف توسعه پایدار را عدم توجه طراحان و مسئولان شهری به مولفه فرهنگی-اجتماعی و شاخصهای مرتبط با آن دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بازشناسی الگوهای شکلی به جا مانده در تپه حسنلو
سحر طوفان هادی مباهیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402اقدامات باستان شناسی و اولین پژوهش های معماری در تپه باستانی حسنلو، طی کاوشهایی در سه دههی بسیار مهم تاریخ باستانشناسی از دید انقلاب در روش و فرضیههای آن در دهههای 1950، 1960 و 1970 میلادی اجرا شده است. دژ حسنلو دربرگیرنده چندین طبقهی فرهنگی متنوع از عصر مفرغ قدیم چکیده کاملاقدامات باستان شناسی و اولین پژوهش های معماری در تپه باستانی حسنلو، طی کاوشهایی در سه دههی بسیار مهم تاریخ باستانشناسی از دید انقلاب در روش و فرضیههای آن در دهههای 1950، 1960 و 1970 میلادی اجرا شده است. دژ حسنلو دربرگیرنده چندین طبقهی فرهنگی متنوع از عصر مفرغ قدیم تا دوره ایلخانی در منطقه شمال غرب ایران است. بر اساس مستندات معماری و نیز کاوشهای باستانشناسی، شواهد زیادی حاکی از وجود الگوهای شکلی در حوزه معماری در محوطههای تپه باستانی حسنلو است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که الگوهای فرهنگی چه تأثیراتی بر کیفیت معماری و ساختار شکل ساختمانی در تپه حسنلو گذاشته است؟ هدف این پژوهش ، تبیین مبانی نظری در زمینه معماری، باستانشناسی و فرهنگ به منظور بررسی کیفیت معماری و عوامل تأثیرگذار در آن است. این پژوهش به روش کیفی تحلیلی و در نهایت از طریق مقایسه تطبیقی و با استخراج از اسناد تاریخی، نقشهها و مستندات تصویری و باستانشناسی با استفاده از منابع کتابخانهای و آرشیوی به انجام رسیده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد رابطه تنگاتنگی میان الگوهای شکلی مبتنی بر نمادشناسی و سبک معماری در محوطههای باستانی حسنلو وجود دارد. مهمترین نتیجه این مقاله، استفاده از الگوهای شکلی مربع، مستطیل و چلیپا در تأکید بر کاربری، نمادشناسی و معناشناسی است. چرا که این تکنیک طراحی در موازات مباحث نمادشناسی، معناشناسی مبتنی بر کاربرد سازهای ـ ایستایی و همچنین به عنوان پوشش سقف نیز مدنظر بوده و این فنون در تمامی ادوار تاریخی از زمان استقرار دژ حسنلو تا دوران بعد، حتی در حال عصر حاضر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرفساخت پهلوی اول شیراز (مطالعهموردی: خانههای رزمجو و مستغنی)
فاطمه کاکایی طاهره نصر هادی کشمیری حامد مضطرزادهشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402از آنجایی که معماری پهلوی اول، سرفصل تازهای در ایجاد فضا است و تاکنون پژوهش اندکی در خانههای شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است؛ بر این اساس این پژوهش درصدد آن است تا به ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معما چکیده کاملاز آنجایی که معماری پهلوی اول، سرفصل تازهای در ایجاد فضا است و تاکنون پژوهش اندکی در خانههای شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است؛ بر این اساس این پژوهش درصدد آن است تا به ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرف-ساخت پهلوی اول شیراز بپردازد تا با بهبود کیفیت معماری مسکن بتواند به توسعه پایدار مسکن شهری دست یابد. لذا از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمعآوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. بدین گونه که نخست با استفاده از منابع و اسناد کتابخانهای به بررسی مفهوم کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز پرداخته شد و عوامل مؤثر بر آن استخراج گردید؛ سپس با ترسیم نمودارهای توجیهی، روابط فضایی موجود در خانههای انتخابی با استفاده از شیوه زندگی و نحو فضا مورد تحلیل قرار گرفت و سازمان فضایی خانهها از منظر نظامهای حرکتی، عرصهبندی و کارکردی بررسی گردید. در ادامه به رتبهبندی عوامل مؤثر بر کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز بر اساس فرآیند تحلیل سلسهمراتبی پرداخته شد؛ سپس کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای انتخابی ارزیابی گردید. نتایج بدستآمده گویای آن است که معیارهای احیای هویت و فرهنگ محلی، شکل و جهت قرارگیری بهینه توده-فضا، بومگرایی، رعایت سلسلهمراتب شکلی-فضایی، درونگرایی، برقراری امنیت و ایمنی، بهرهبرداری از نور و تهویه طبیعی، ارتباط با طبیعت و عناصر طبیعی، قابلیت دسترسیهای فیزیکی و بصری، تداوم سطح فعالیتهای انسانی، تناسب بین فضا، فرم و فعالیت، وجود فضاهای باز (عمومی)، بسته (خصوصی) و نیمهباز-بسته (نیمهعمومی-خصوصی)، رعایت تطبیقپذیری و انعطافپذیری، ایجاد تنوع و جذابیت و توجه به زیبایی و پرهیز از بیهودگی به ترتیب میزان اهمیت رتبهبندی گردیدهاند و نیز خانههای رزمجو و مستغنی به ترتیب دارای بیشترین نمود از عوامل مذکور و بهتبع بیشترین میزان کارآمدی عملکردی هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل اثر هندسهی پنجره بر عملکرد حرارتی جبهه شمالی و جنوبی مسکن شهری اقلیم سرد شهر همدان
حجت قیاسوندشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402در اقلیم سرد، تعیین صحیح پارامترهای هندسهی پنجره جهت دسترسی به نور خورشید و ارتقای عملکرد حرارتی ضروری است لذا هدف، بررسی اثر پارامترهای هندسهی پنجره(WWR, U, SHGC, Shading) بر مصرف انرژی جهت تعیین مقدار سطح بهینهی پنجره مسکن شهری اقلیم سرد همدان است. نوع تحقیق کمّ چکیده کاملدر اقلیم سرد، تعیین صحیح پارامترهای هندسهی پنجره جهت دسترسی به نور خورشید و ارتقای عملکرد حرارتی ضروری است لذا هدف، بررسی اثر پارامترهای هندسهی پنجره(WWR, U, SHGC, Shading) بر مصرف انرژی جهت تعیین مقدار سطح بهینهی پنجره مسکن شهری اقلیم سرد همدان است. نوع تحقیق کمّی و بر اساس دادههای عددی سطح پنجره به دیوار(WWR) و شبیهسازی انرژی است و در تحلیل یافتهها از روشهای آماری استفاده شده است. این مطالعه در چهار مرحلهی؛ بررسی نسبت سطح پنجره به دیوار(WWR) خانههای سنتی، اثر WWR جبهه رو به شمال و جنوب مسکن معاصر بر انرژی ساختمان، بهینهسازی WWR بر اثر متغیرهای(U, SHGC, SHADING) و تعیین سطح بهینه انجام شده است. یافتهها نشان داد؛ در بافت معاصر همدان، افزودن پنجرهها به دیوارهای روبه جنوب باعث کاهش انرژی گرمایشی، روشناییو نهایی و دیوارهای روبه شمالی افزایش انرژی سرمایشی، گرمایشی و نهایی میگردد. جبههی رو به جنوب نسبت به جبهه رو به شمال با کاهش انرژی نهایی(55/21%-) عملکرد حرارتی بهتری دارد. در اقلیم سرد هرچه مقدار U و SHGC کمتر باشد، مصرف انرژی کمتر و نوع رابطه مستقیم است. برای جبهه شمالی ایجاد سایهبان(Shading) تاثیری در میزان مصرف انرژی ندارد. اما برای جبهه جنوبی سایهبان ثابت افقی و ترکیبی موثر بوده و باعث کاهش انرژی سرمایشی میشود. نتایج مشخص کرد در جبهه جنوبی سطح بهینه پنجره به دیوار برابر 60%=WWR دارای کاهش بار نهایی به مقدار 52/18- درصد و در جبههی رو به شمال 40%=WWR دارای کاهش بار نهایی 38/8 درصد است. براساس نتایج، پیشنهاد بازنگری در پیوست 10 مبحث 19 مقررات ملی ساختمان ارایه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - فضای ورزشی تقویتگر فعالیت ورزشی در مدارس از دید دانشآموزان، مدیران و معلمان (نمونه موردی: دبیرستانهای دوره دوم پسرانه مریوان)
محمد دانا سالم محمد سیوان نوری خبات ایرانی پناهشماره 1 , دوره 2 , بهار-تابستان 1402چکیدهدرس تربیتبدنی و مربی به تنهایی نمیتوانند درترغیب دانشآموزان به ورزش کافی باشند بلکه تجهیزات و امکاناتی لازم است که باید به کمک این دو بیاید. این امر نیازمند محیطی است که زمینهساز علاقهمندی آنها شود با عطف توجه بر مدارسی که از نظر سرانه و زیرساختهای فضای ورزشی چکیده کاملچکیدهدرس تربیتبدنی و مربی به تنهایی نمیتوانند درترغیب دانشآموزان به ورزش کافی باشند بلکه تجهیزات و امکاناتی لازم است که باید به کمک این دو بیاید. این امر نیازمند محیطی است که زمینهساز علاقهمندی آنها شود با عطف توجه بر مدارسی که از نظر سرانه و زیرساختهای فضای ورزشی وضعیت بهتری دارند ولی همچنان فعالیت بدنی دانشآموزان اندک است، روشن میشود که فعالیت بدنی دانشآموزان صرفاً وابسته به سرانه و زیرساخت نیست و عواملی دیگر نیز دخیل استبه گواهی آمار فعالیت ورزشی و بدنی دانشآموزان در سطح مناسبی نیست. نبود تحرک بدنی کافی دانشآموزان سلامت جسمی و روحی جامعه را به خطر میندازد و این مهم پژوهش در راستای یافتن عوامل و راهکارهایی که منجر به افزایش فعالیت ورزشی و بدنی دانشآموزان میشود را ضروری میسازد. هدف تحقیق حاضر شناسایی عوامل فضایی تقویتکنندهی ورزش و فعالیت بدنی از دید دانشآموزان، مدیران و معلمان بود تا اصطلاحاً مدارس به صورت فعال طراحی شوند و محیط مدارس از فعالیت ورزشی دانش آموزان حمایت کند. از لحاظ نظری این پژوهش بر رفتارگرایی که به رابطهی محیط و رفتار میپردازد و در قالب روانشناسی محیطی، بنا شد و به مطالعهی موردی دبیرستانهای دوره دوم پسرانه مریوان پرداخت. روش این پژوهش جمعآوری کمّی دیدگاه دانشآموزان، مدیران و معلمان از طریق پرسشنامهی محققساخت بود. جامعه آماری این تحقیق مدیران، معاونان و دبیران ورزش دبیرستانهای پسرانه در یک گروه و دانشآموزان مدارس کمتربرخوردار و بیشتربرخوردار از نظر فضا و زمینهای ورزشی در گروهی دیگر بودند. پاسخها با استفاده از نرم افزار SPSS 26 تحلیل شدند. پس از بحث و بررسی یافتهها و طبق مدلی مفهومی که از بخش مبانی نظری به دست آمده بود، یافتهها در قالب عوامل کیفی تقویتکننده (مثبت یا منفی) یا تنبیهی ( مثبت یا منفی) فعالیت ورزشی و به مثابهی نتایج، استنتاج شدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی طیف خلوت و جایگاه آن در پاسخدهی به نیاز کاربر در فضای کار اشتراکی، نمونۀ موردی: فضای کار اشتراکی مترمربع مشهد
سیده مریم مجتبوی یگانه پوست چینیان مهلا رحمتیان طوسیشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402از اوایل قرن بیستم میلادی با شروع کار استارتاپها، تغییراتی در شکل فضاهای کاری ایجاد شد که متناسب با نیاز جوامع امروزی است. فضای کار اشتراکی علاوه بر تأمین بستری مناسب جهت حضور افراد با تفکر استارتاپی و خلاقانه، با پاسخگویی به نیاز اجتماعی کاربران، امکان برقراری تعاملات چکیده کاملاز اوایل قرن بیستم میلادی با شروع کار استارتاپها، تغییراتی در شکل فضاهای کاری ایجاد شد که متناسب با نیاز جوامع امروزی است. فضای کار اشتراکی علاوه بر تأمین بستری مناسب جهت حضور افراد با تفکر استارتاپی و خلاقانه، با پاسخگویی به نیاز اجتماعی کاربران، امکان برقراری تعاملات اتفاقی و رشد خلاقیت را ایجاد میکند. مجاورت فیزیکی بین افراد با تواناییها و استعدادهای مختلف، موجب افزایش امکان همکاری، کار تیمی، یادگیری غیر رسمی و رشد فردی میشود. از معدود نقاط ضعف فضای کار اشتراکی میتوان به حواسپرتی و عدم تمرکز کاربران اشاره نمود. لذا هدف این پژوهش، شناخت مراتب خلوت در فضای کار اشتراکی و واکاوی نقش آن در تأمین نیاز کاربران و بررسی آن در نمونۀ موردی (فضای کار اشتراکی مترمربع) است. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت ترکیبی (کیفی-کمی) و به لحاظ هدف، کاربردی است و جهت گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد خلوت به عنوان یک عامل مهم در پاسخگویی به نیازهای کاربران در فضای کار اشتراکی، نقش مهمی ایفا میکند. با توجه به نقش وجودی خلوت در ایجاد تمرکز، خلاقیت، شکوفایی ایدهها، ارتقای بازدۀ کاری مخاطبین، تأمین خلوت فردی و جمعی در فضای کار اشتراکی ضروری است. بررسی طیف خلوت در مجموعۀ متر مربع نشان میدهد که فضاهای جمعی به لحاظ کمی، بیشترین مساحت فضا را به خود اختصاص داده و به لحاظ کیفی خلوت جمعی را برای کاربران ایجاد نموده است. اما فضاهای فردی به لحاظ کمی پاسخگوی کاربران نیست و به لحاظ کیفی نیز به اندازۀ کافی تمرکز، آرامش و خلوت فردی را برای مخاطبین فراهم نمیکند. لذا جهت تأمین خلوت بهینه (خلوت فردی و جمعی) راهکارهایی در راستای ارتقا خلوت ارائه شدهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تحلیل هندسی و تناسبات عددی در تزئینات و ترکیب بندی کالبدی بقعه پیربکران
سجاد علیزاده کافشانی سیده مرضیه طبائیانشماره 2 , دوره 2 , پاییز-زمستان 1402آرامگاه محمدابنبکران (از عارفان و مشایخ صوفیه) یکی از شاهکارهای معماری ایلخانی است که طاق بلند آن، پیوندی میان پیر عرفان و آسمان است. در ساختار کالبدی و تزئیناتی آن از گچبری با نقوش گیاهی متنوع، تزئینات کاشی، مقرنسکاری و نقاشی دیواری بهره گرفته شده است. این تزئینات چکیده کاملآرامگاه محمدابنبکران (از عارفان و مشایخ صوفیه) یکی از شاهکارهای معماری ایلخانی است که طاق بلند آن، پیوندی میان پیر عرفان و آسمان است. در ساختار کالبدی و تزئیناتی آن از گچبری با نقوش گیاهی متنوع، تزئینات کاشی، مقرنسکاری و نقاشی دیواری بهره گرفته شده است. این تزئینات برای شکلدهی انواع نقشمایههای گیاهی، هندسی، نوشتاری و تلفیقی استفاده شدهاند. هدف از این پژوهش بررسی حکمت پیدایش هندسه و تزئینات موجود در بقعه پیربکران براساس تحلیلی از دیدگاه قرآن و روایات، نمادشناسی اشکال هندسی و حکمت اعداد به کار رفته در بقعه براساس علم حروف میباشد. پژوهش حاضر سعی در پاسخدهی به این سوالات را دارد: 1- تزئینات و هندسه معناگرایانه در کدام قسمتهای بنا و به چه شکلی ظهور پیدا کردهاند؟ 2- تزئینات و اشکال هندسی موجود در قسمتهای مختلف بقعه پیربکران حامل چه پیامهایی است؟ روش تحقیق از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی بر پایه مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی از کتیبههای مقبره پیربکران است. نتایج پژوهش بیانگر این نکته است که مفاهیم و معانی در نوع هندسه (مثل تبدیل مربع به دایره)، فرمهای مذهبی در غالب کاشیهای شمسه و چلیپایِ آبی رنگ ، تزئینات خطی و استفاده از آیات الهی و گچبریهای گیاهی، مرتبط با کاربریِ هر بخشِ بنا ظهور پیدا کردهاند. استفاده از اعداد مقدس (4 ،9 و 11)، تمثیلها و گونههای مذهبی در ایجاد فضاها و شکلِ بنا باعثِ پیوستگی معنوی میان عالم خاکی (مادی) و نور (معنوی) شده است و معماری بقعه سعی دارد رسیدن انسان خاکی به ذات مقدس پروردگار که غایت اصلی درویشان است را به نمایش گذارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - خوانش نشانه شناختی صورت و معنا در بناهای دولتی و حکومتی تبریز عصر پهلوی بر اساس اندیشه های دو سوسور و پیرس
مریم اسکندریشماره 1 , دوره 2 , بهار-تابستان 1402نشانه شناسی، نمود عینی از مفهوم یا پدیده ای غایب به منظور برقراری ارتباط با مخاطب است و از آن جایی که اصولا معماری نه برای برقراری ارتباط، بلکه برای آن که کارکردی را عملی سازد؛ شکل می گیرد برای نشانه شناسی موردی خاص و چالش برانگیز محسوب می گردد. با توجه به اینکه جریان غ چکیده کاملنشانه شناسی، نمود عینی از مفهوم یا پدیده ای غایب به منظور برقراری ارتباط با مخاطب است و از آن جایی که اصولا معماری نه برای برقراری ارتباط، بلکه برای آن که کارکردی را عملی سازد؛ شکل می گیرد برای نشانه شناسی موردی خاص و چالش برانگیز محسوب می گردد. با توجه به اینکه جریان غالب در معماری دوره پهلوی، صورت ایرانی معماری مدرن بود که با عنوان معماری شبه مدرنیستی نام گذاری گردید. بناهای این دوره با توجه به اینکه تجلی کالبدیِ منشها، مشخصات یا ترجیحات جامعه ایرانی در آن زمان بودهاند، میتوانند به عنوان اسناد و شواهد کالبدی در بررسی مشخصات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی بخش عظیمی از جامعه آن دوره مورد بررسی قرار گرفته و معرف بدنه جامعه باشند. یکی از نمودهای این تحولات، تغییر و چگونگی معماری بناهای حکومتی و دولتی شهر تبریز در انتقال مفاهیم مدرن و متجدد بواسطه نشانه شناسی صورت و معنا، پرسش اصلی این تحقیق را تشکیل می دهد. برای تأویل این مفاهیم، علم نشانه شناسى با دریافت رمزگان زیباشناختى، اجتماعى و فرهنگى هر طرح، مفاهیم مستتر در آن را لایه هاى درونى و پنهان طرح را تأویل و مکشوف مى گرداند. هدف این پژوهش ارائه خوانشی نشانه شناختی از فضاهای حکومتی و دولتی دوره پهلوی در شهر تبریز با روش تحلیلی- توصیفی در پرتو اندیشه های پیرس و دوسوسور است که در گذر زمان تبدیل به نشانه ارتباطی در شهرها شده اند. و حامل پیام هایی در لایه های معماری و فرامعماری خود هستند. در این پژوهش سعی شده است تا با محدود کردن تحقیق به حوزه حکومتی و دولتی در یک مقطع زمانی خاص، نتایج جامع و دقیق تری حاصل گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل و مقایسه ساختاری معماری کالبد فضاهای آموزشی کودکان مورد مطالعاتی: مرکز کودکان بی سرپرست آمستردام و باغ اوتیسم اصفهان
معین خمسه عشری سیده مرضیه طبائیانشماره 1 , دوره 2 , بهار-تابستان 1402این مقاله سعی در مقایسه و تحلیل دو نمونه از مکانهای نگهداری کودکان دارد تا با یافتن پاسخی درست گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت کودکان بیسرپرست و کودکان دارای اختلال اوتیسم ایجاد شود. این تحلیل و مقایسه به لحاظ ساختار کالبدی تأثیر بسزایی در طراحی دارد و پاسخهای روشنتری چکیده کاملاین مقاله سعی در مقایسه و تحلیل دو نمونه از مکانهای نگهداری کودکان دارد تا با یافتن پاسخی درست گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت کودکان بیسرپرست و کودکان دارای اختلال اوتیسم ایجاد شود. این تحلیل و مقایسه به لحاظ ساختار کالبدی تأثیر بسزایی در طراحی دارد و پاسخهای روشنتری را موجب میگردد تا با دانستن آنها نیازهای کودکانی که به دلایلی دارای نیاز هستند، شناخته و برطرف شود. هدف این تحقیق یافتن همین پاسخ در نتیجه مقایسه دو طرح اجرا شده در این زمینه است. لذا از بررسی پیشینه و مبانی نظری اینگونه استنباط میشود که انعطافپذیری فضا ازجمله موارد اصلی طراحی برای کودکان بشمار میآید. همچنین استفاده از حجمهای مناسب و متنوع در عین سادگی و بهدوراز پیچیدگی، تزیینات مناسب کودک و پویایی پلان لازم است. در کنار تمام این موارد آنچه حائز اهمیت است، قبل از طراحی و شروع تحقیق، شناخت کودک و ویژگیهای او و خصوصا کودکان با نیازهای ویژه است. این پژوهش از نوع بنیادی با ماهیت کیفی و روش توصیفی - تحلیلی و رویکرد تطبیقی انجام شده است. بهمنظور گردآوری اطلاعات پایه، از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. سپس به ارزیابی و مقایسه دو نمونه موردی پرداخته شد. جهت بررسی نمونهها، ابتدا شاخصههای موردنظر جهت مقایسه تعیین شدند و باتوجهبه توصیف، بررسی فضاهای موجود در هر دو نمونه با درنظرگرفتن موضوع تحقیق انجام شده است. پس از ارزیابی همه موارد، اصول طراحی معماری، مؤلفههای مشترک و وجوه تمایز و نکات مثبت و منفی هر یک از بناها تحلیل شد. این نکات در بخش یافتهها، در جدولی بهصورت تحلیلی مقایسه شدند تا به عنوان راهکارهای طراحی در اینده مورد استفاده قرار گیرند پرونده مقاله