درباره اسلام پذیری قبطیان/ مصریان در دوره فتح و روزگار خلفای راشدین روایتهایی معدود و پراکنده برجای مانده است. سکوت منابع بررسی موضوع و ارائه آمار درباره شمار گروندگان را مشکل میسازد. توماس آرنولد بنا بر دو روایت، روایت یوحنا نقیوسی و روایت ابن واضح یعقوبی، نتیجه میگ چکیده کامل
درباره اسلام پذیری قبطیان/ مصریان در دوره فتح و روزگار خلفای راشدین روایتهایی معدود و پراکنده برجای مانده است. سکوت منابع بررسی موضوع و ارائه آمار درباره شمار گروندگان را مشکل میسازد. توماس آرنولد بنا بر دو روایت، روایت یوحنا نقیوسی و روایت ابن واضح یعقوبی، نتیجه میگیرد که بسیاری از مصریان در این دوره، بهاختیار به اسلام گرویدند. در این جستار، روایتهای اسلامپذیری قبطیان در منابع ردیابی و بازخوانی و مدعای آرنولد ارزیابی شده است. مقایسه این دو گزارش با دیگر گزارشهای اسلامپذیری در آن دوره که پیوند مستقیمی با مسأله انواع و میزان مالیاتها دارد، مدعای آرنولد را به چالش میکشد. آنچه از منابع، هرچند پراکنده، برمیآید، در طی دوره فتوحات و عصر خلفای راشدین، مصر شاهد گروشهای مقطعی و پراکنده به اسلام بوده است نه گروش وسیع.
پرونده مقاله
بخش قابل توجهی از جریان حدیثی شیعیان کوفه را در دوره امام باقر(ع) گروهی تشکیل می دادند که بین افضل بودن امام علی(ع) و مشروعیت خلافت شیخین جمع می کردند. این گروهِ پیش زیدی با امامیه نیز ارتباط داشتند و با ورود زید بن علی به کوفه از وی حمایت کردند. پس از قیام زید(رض)، طر چکیده کامل
بخش قابل توجهی از جریان حدیثی شیعیان کوفه را در دوره امام باقر(ع) گروهی تشکیل می دادند که بین افضل بودن امام علی(ع) و مشروعیت خلافت شیخین جمع می کردند. این گروهِ پیش زیدی با امامیه نیز ارتباط داشتند و با ورود زید بن علی به کوفه از وی حمایت کردند. پس از قیام زید(رض)، طرفداران وی رویه فکری او را توسعه دادند و به ترویج آن مبادرت ورزیدند. مناسبات این گروه با شیعیان طرفدار نص موضوعی است که این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و در محدوده عصر صادقین(ع) به آن پرداخته است. نتایج حاکی از آنست که اشتراکات فکری سبب همگرایی این دو گروه و گسترش آموزههای عمومی شیعه بوده است؛ اما با رشد زیدیه و دستیابی آنان به مبانی نسبتا مستقل، دایره اختلافات زیدیان با امامی مذهبان وسیع تر شده و هر دو فرقه برای حفظ هواداران خود و جذب شیعیان دیگر، اقداماتی در برابر یکدیگر صورت داده اند.
پرونده مقاله
موقعیت ویژه جغرافیایی جزیرة العرب، نظر ایرانیان را برای تجارت سودآور به خود جلب کرده و با سلطه بر شهرهای ساحلی و گلوگاههای تجاری و آگاهی از رموز بازرگانی و نیز مهارت کافی در دریانوردی و کشتیرانی، تجارت شبه جزیره را در دست گرفته بودند؛ از سوی دیگر وسعت ایران، فراوانی مو چکیده کامل
موقعیت ویژه جغرافیایی جزیرة العرب، نظر ایرانیان را برای تجارت سودآور به خود جلب کرده و با سلطه بر شهرهای ساحلی و گلوگاههای تجاری و آگاهی از رموز بازرگانی و نیز مهارت کافی در دریانوردی و کشتیرانی، تجارت شبه جزیره را در دست گرفته بودند؛ از سوی دیگر وسعت ایران، فراوانی مواد معدنی و شرایط اقلیمی مناسب، زمینه کشت محصولات متنوع و فراوان کشاورزی و تولیدات صنعتی را برای صدور به نواحی دیگر از جمله شبه جزیره فراهم میکرد و موجب رونق بازاهایش میشد. در این مقاله سهم چشمگیر ایرانیان در تجارت حجاز و شکوفایی شهرهای این سرزمین در سدههای سوم تا ششم هجری/ نهم و دوازدهم میلادی و مستنداً تبیین شده است
پرونده مقاله
حصارها و دروازهها در قرون میانه اسلامی از اهمیت دفاعی بالایی برخوردار بودند. وجود این سازهها، بهعنوان معمولترین شیوه دفاع غیرعامل مانعی جدی بر سر راه قوای محاصرهکننده شهر بود؛ از این رو اهتمام ویژه پادشاهان و فرمانروایان را به بازسازی و تقویت این سازههای دفاعی در چکیده کامل
حصارها و دروازهها در قرون میانه اسلامی از اهمیت دفاعی بالایی برخوردار بودند. وجود این سازهها، بهعنوان معمولترین شیوه دفاع غیرعامل مانعی جدی بر سر راه قوای محاصرهکننده شهر بود؛ از این رو اهتمام ویژه پادشاهان و فرمانروایان را به بازسازی و تقویت این سازههای دفاعی در دورههای مختلف در پی داشت. حصارها و دروازههای قاهره، بهعنوان یک پایتخت- شهر مشهور در قرون میانه اسلامی و بهسبب موقعیت سوقالجیشی، شرایط ویژه جغرافیایی، تجاری و سیاسی آن، بارها تجدیدبنا شد. این مطالعه، با استناد به منابع اصیل تاریخی و جغرافیایی، فرایند احداث، بازسازی، تکامل و تحول مهمترین استحکامات دفاعی شهر قاهره (حصارها و دروازهها) را از آغاز تأسیس تا پایان دوره صلاحالدین ایوبی به همراه کارکردهای آنها بررسی کرده است.
پرونده مقاله
در سده ششم هجری، حکومت سنیمذهب زنگیان در بخشی از عراق و شام به قدرت رسید و در دوران حدوداً یک صد و بیست ساله حیات خود، توانست زمینهساز اقتدار سیاسی- اجتماعی بیشتر برای اهل تسنن در مناطق تحت حکومت خویش باشد؛ از جمله سیاستهای راهبردی زنگیان در این راستا، برقراری روابط چکیده کامل
در سده ششم هجری، حکومت سنیمذهب زنگیان در بخشی از عراق و شام به قدرت رسید و در دوران حدوداً یک صد و بیست ساله حیات خود، توانست زمینهساز اقتدار سیاسی- اجتماعی بیشتر برای اهل تسنن در مناطق تحت حکومت خویش باشد؛ از جمله سیاستهای راهبردی زنگیان در این راستا، برقراری روابط سازنده با نهاد آموزش و عالمان سنی و نیز واگذاری برخی مقامهای سیاسی و اجتماعی به ایشان بود تا ضمن بهره بردن از توانمندی های این طبقه در انجام امور دیوانی، از نفوذ اجتماعی ایشان نیز در جهت پیشبرد اهداف سیاسی- مذهبی و تحکیم حاکمیت خویش استفاده نمایند. پیداست که از رهگذر چنین پیوند محکمی میان حاکمان زنگی و عالمان سنی، هر دو طیف سیاسی و مذهبی، اهل درگاه و اهل مدرسه بهرهمند گردند و مقاصد سیاسی و مذهبی خویش را تحقق بخشند.
پرونده مقاله
سیاست دولت صفوی دارای رویکردی چندگانه بود. همین ویژگی تلقی از آن را به عنوان یک دولت شیعی با کارکردهای عقیدتی دشوار میسازد. این رویکرد چندگانه هم در پیشبرد سیاست داخلی خود را نمایان میساخت و هم در عرصه سیاست خارجی نمود مییافت؛ چنان‎که اتخاذ سیاست‎های عقیدت چکیده کامل
سیاست دولت صفوی دارای رویکردی چندگانه بود. همین ویژگی تلقی از آن را به عنوان یک دولت شیعی با کارکردهای عقیدتی دشوار میسازد. این رویکرد چندگانه هم در پیشبرد سیاست داخلی خود را نمایان میساخت و هم در عرصه سیاست خارجی نمود مییافت؛ چنان‎که اتخاذ سیاست‎های عقیدتی، ارجحیت مصلحت بر حقیقت و اولویت واقع‎گرایی بر آرمان‎گرایی حاصل آن بود. پژوهش حاضر با ابتنا بر این نگرش، به روابط اهل سنت کردستان با حکومت صفوی میپردازد. یافتهها نشان میدهد که در طول قرن دهم هجری، خطوط کلی مذکور مبنای عمل و چارچوب اصلی سیاست دولت صفوی را در ارتباط با اهل سنت کردستان شکل میداده و شاهان صفوی روابط خود با کردان سنی مذهب را نه بر اساس رویکردها و سیاستهای عقیدتی بلکه بر مبنای منافع و مصالح سیاسی، نگهداشت امرای کرد در چارچوب پیکره ایران و حفظ پایگاه اجتماعی خود در کردستان تنظیم میکردهاند. متقابلا، ساخت قدرت محلی در کردستان کارکردی دوگانه داشت: هم میتوانست در جهت منافع صفویان باشد و هم این منافع را بهخطر اندازد. عملکرد نیروهای موجود در این ساختار حاکی است که در کنشها و واکنشهای کردان سنیمذهب نیز، مذهب فاقد جایگاه محوری در تعاملاتشان با دولت صفوی بوده است.
پرونده مقاله
سلسله نقشبندیه منسوب به خواجه بهاء الدین محمد نقشبند بخارایى ( ٧١٧ - ٧٩١هـ) طریقتی معتدلانه و شریعت محور است. این طریقت در قرن نهم هجری/ پانزدهم میلادی توسط عثمانیها به بوسنی راه یافت. عینی دده و شمسی دده، از مشایخ پرآوازه این سلسله، در حقیقت اولین نمایندگان طریقت نقشب چکیده کامل
سلسله نقشبندیه منسوب به خواجه بهاء الدین محمد نقشبند بخارایى ( ٧١٧ - ٧٩١هـ) طریقتی معتدلانه و شریعت محور است. این طریقت در قرن نهم هجری/ پانزدهم میلادی توسط عثمانیها به بوسنی راه یافت. عینی دده و شمسی دده، از مشایخ پرآوازه این سلسله، در حقیقت اولین نمایندگان طریقت نقشبندیه در بوسنی بودند. رفتارهای شایسته پیروان این طریقت که بیشتر از روشنفکران جامعه بودند، موجب گسترش این سلسله در سطوح مختلف جامعه شد و این طریقت را در شمار پرنفوذترین طریقت های صوفیه در بوسنی در آورد تا آنجا که به طریقت بومی مردم بوسنی شهرت یافت. طی قرنهای دوازدهم و سیزدهم هجری/ هجدهم و نوزدهم میلادی، شبکهای از تکیههای نقشبندیه در شهرهای مختلف بوسنی تأسیس شد که بر تمام بوسنی و هرزگوین نفوذ داشت. این طریقه در قرن بیستم میلادی، یعنی در دورانی که حکومت کمونیستی درپی نابودی تصوف و اسلام در منطقه بود، نقش بسیار مهمی در رویارویی با آنان ایفا کرد؛ چندان که میتوان ادعا کرد شکست کمونیستها در این نواحی، حاصل حضور و فعالیت بزرگان طریقت نقشبندیه بوده است
پرونده مقاله