تبیین اثرات حکمروایی خوب شهری بر تاب‌آوری اقتصادی- اجتماعی شهری در مواجهه با اپیدمی‌ها (مطالعه موردی: شهر شیراز)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

محمدرضا زمانی ¹ , فرشته احمدی ² , زینب طالبی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/14 تاریخ پذیرش : 1402/07/18 تاریخ انتشار : 1403/09/14

کلید واژه: حکمروایی خوب شهری, تاب‌آوری اقتصادی, تاب‌آوری اجتماعی, اپیدمی, شهر شیراز.,

چکیده مقاله :

 

در سالیان اخیر شاهد شیوع اپیدمی کوید 19 و تأثیرات مخرب آن بر جامعه شهری و زندگی شهروندان بوده­ایم. مدیریت شهری به عنوان متولی امور شهر می­تواند نقش مهمی در کنترل شیوع ایپدمی­ها و کاهش تأثیرات مخرب این پدیده از طریق ارتقاء تاب­آوری جامعه شهری ایفا کند. هدف پژوهش پیش رو بررسی تأثیر معیارهای حکمروایی خوب شهری بر ارتقاء تاب­آوری اقتصادی- اجتماعی شهری در برابر اپیدمی­ها می­باشد. در این پژوهش با استفاده از مطالعات نظری گویه‌های مرتبط با معیارهای حکمروایی خوب شهری و تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی شهرها استخراج و با استفاده از نظر خبرگان اعتبارسنجی گردید؛ جامعه آماری ساکنین شهر شیراز هستند که با استفاده از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز از آنها اخذ شد. با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار Amos شدت تأثیر هر یک از معیارهای حکمروایی بر تاب‌آوری شهری مشخص گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، معیارهای اجماع محوری با 0.39 و کارایی با 0.37 بیشترین تأثیر را بر تاب‌آوری اقتصادی و معیارهای مشارکت با 0.37 و اجماع محوری با 0.35 نیز به ترتیب بیشترین تأثیر را بر تاب­آوری اجتماعی شهری در مواجهه با اپیدمی­ها داشته‌اند. در پایان نیز راهکارهایی برای ارتقاء تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی برای مقابله با این پدیده ارائه گردید.

 

چکیده انگلیسی:

 

In recent years, the Covid-19 pandemic has profoundly impacted urban societies and the lives of citizens. Urban management, as the custodian of city affairs, plays a critical role in controlling the spread of epidemics and mitigating their destructive effects by enhancing the resilience of urban communities. This study aims to examine the impact of good urban governance criteria on improving socio-economic resilience in cities against epidemics. Through theoretical studies, items related to the principles of good urban governance and the economic and social resilience of cities were identified and validated using expert opinions. The statistical population comprised residents of Shiraz, and data were collected via a questionnaire. Using structural equation modeling in Amos software, the influence of each governance criterion on urban resilience was analyzed.The results indicated that consensus-based governance (impact coefficient: 0.39) and efficiency (0.37) had the most significant effects on economic resilience. Similarly, participation (0.37) and consensus-based governance (0.35) were found to have the greatest impact on social resilience in the face of epidemics. Finally, the study proposed solutions to strengthen economic and social resilience to better address such phenomena.

 

منابع و مأخذ:


1. براری، ا.، کاظمیان، غ.، شریف زاده، ف.، قربانی زاده، و. 1398. "فرایندها و راهکارهای استقرار حکمروایی خوب شهری در کلانشهرها کشور (مورد مطالعه: مشهد)"، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 56.
2. پورحسن زاده، م.، احمدی، ق. 1399. "سنجش و ارزیابی تاب¬آوری کلانشهر شیراز با رویکرد کاهش خطر‌پذیری در برابر مخاطرات طبیعی"، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، شماره 2.
3. توتونچی، س.، بحرینی، ح.، طبیبیان، م.1403. "طراحی مدل تاب‌آوری کالبدی در مقابل زلزله با تأکید بر تئوری انتقادی و رویکرد نظریه داده بنیاد "، فصلنامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، شماره 65.
4. حسنی، ص.، زیویار، پ.، رنجبر، م. 1403. "رتبه‌بندی مناطق شهر همدان بر اساس شاخص‌های حکمروایی خوب شهری"، فصلنامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، شماره 63.
5. حیدری، م.، رسول زاده، ز.، حسنعلی زاده، م.، نصرتی هشی، م.، 1400. "تبیین اثرات حکمروایی مطلوب شهری بر تاب‌آوری اجتماعی شهروندان در برابر اپیدمی کووید 19 (مطالعه موردی، شهر تبریز)"، فصلنامه شهر پایدار، شماره 4.
6. درمانی، ن.، پرورش، ح.، دهقانی، م.، علی پور، و. 1403، "بررسی تاب¬آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه‌های زیست¬محیطی و ارائه راهبردهای مدیریت شهری"، فصلنامه علمی– پژوهشی آمایش محیط، شماره 64.
7. رضایی، م.، سرایی، م.، بسطامی نیا، ا.، 1395. "تبیین و تحلیل مفهوم تاب‌آوری و شاخص‌ها و چارچوب‌های آن در سوانح طبیعی"، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره ششم، شماره اول.
8. رضایی، م.، 1396. "سنجش تأثیر بوروکراسی اداری بر روند حکمرانی خوب شهری (نمونه موردی: کلانشهر شیراز)"، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره سی و دوم.
9. عسکری زاده، س.، ضرابی، ا.، تقوایی، م.، 1397. "بررسی وضعیت شاخص‌های حکمروایی خوب شهری در شهر اراک"، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، سال شانزدهم، شماره 30.
10. عیوضلو، د.، رضویان، م.، 1397. "ارزیابی وضعیت مدیریت شهری کلانشهرها مبتنی بر شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری (مطالعه موردی: تهران)"، نشریه جغرافیا و توسعه، سال شانزدهم، شماره 52.
11. غلامزاده، ع.، کامیابی، س.، کرکه آبادی، ز.، 1401. "ارزیابی آسیب‌پذیری کالبدی شهر بحنورد در مقابل زلزله با رویکرد توسعه پایدار شهری"، فصلنامه شهر پایدار، دوره 5، شماره 1.
12. مبارکی، ا.، لاله پور، م.، افضلی، ز.، . "بررسی وضعیت مناطق چهارگانه شهر کرمان به لحاظ برخورداری از مؤلفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری"، نشریه مطالعات نواحی شهری، شماره 5.
13. ملکی، س.، آروین، م.، بذرافکن، ش.، 1397. "بررسی نقش الگوی حکمروایی خوب شهری در تحقق شهر تاب‌آور (مطالعه موردی: شهر اهواز)"، نشریه دانش شهرسازی، شماره 4.
14. نوری، م.، رضایی، م.، عسکری، ا.، 1399. "مدل سازی ساختاری – تفسیری عوامل مؤثر بر تاب‌آوری کالبدی و اجتماعی شهر شیراز در برابر سانحه سیل"، دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، شماره 2.
15. یزدانی م.، پاشازاده، ا.، 1396. "سنجش تاب‌آوری شهرهای ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: شهر تبریز)"، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، سال پانزدهم، شماره 2.
16. Ahren, J., 2011. “From fail-safe to safe-fail: Sustainability and resilience in the new urban world”, Landscape Architecture and Regional Planning Graduate Research and Creative Activity, Paper 8
17. Alizadeh, H., Sharifi, A. 2022. “Social Resilience Promotion Factors during the Covid-19 Pandemic: Insight from Urimia,Iran”, Urban Sci.
18. Banai, R., 2020. “Pandemic and the planning of resilient cities and regions”, Cities 106
19. Bristow, G., Healy, A., 2018. “Innovation and regional economic resilience: an exploratory analysis”, The Annals of Regional Science, 265-284
20. Cacioppo, J., Reis, H., Zautra, A., 2011. “Social Resilience: The Value of social Fitness with an App;ication to the Military”, American Psychologist, 66 (1)
21. Caputo, Silvio. 2013. “Urban Resilience: a Theoretical and Empirical Investigation”, PhD Thesis, Coventry University, England
22. Cui, P., Dong, Z., Yao, X., Cao, Y., Sun. Y., Feng, L. 2022. “What makes urban communities more resilient to Covid-19? A systematic review of current evidence”, International Journal of Environmental Research and Public Health
23. Cutter, S., Burton C., Emrich, Christopher. T.,2010. “Disaster Resilience Indicator for Benchmarking Baseline Conditions”, Journal of Homeland Security and Emergency Management, Volume 7
24. Folke, l., Carpenter, S., Walker, B., Scheffer, M., Chapin, T., Rockstorm, J., 2010. “Insight Resilience Thinking: Integrating Resilience, Adaptability and Transformability”, Ecology and Society
25. McCall, M., Dunn, C., 2012. “Geo-Information tools for participatory Spatial Planning: Fulfilling the criteria for good governance”, Geoforum 43
26. Meyer, N., Auriacombe, C., 2019. “Good Urban Governance and city Resilience: An Afrocentric Approach to Sustainable Development”, Journal of Sustainability
27. Moreno, S., Fidelis, T., 2012. “A Proposal to explore the role of sustainability in local governance contexts: The case of Palmela, Portugal”, Ecological Indicators 23
28. Oliviera, J., Doll, C., Balaban O., 2013. “Green economy and governance in cities: assessing good governance in key urban economic processes”, Journal of Cleaner Production 58
29. Rose, A., 2004. “Measuring Economic Resilience to Disasters: An Overview”, IRGC Resource Guide on Resilience
30. Rose, A., and Krausmann, E., 2013. “An economic framework for the development of a resilience index for business recovery”, international journal of disaster risk reduction 5 (2013) 73-78
31. Sharifi, A., Khvarian-Garmsir., A. 2020. “The Covid-19 pandemic: Impacts on cities and major lessons for urban planning, design and managment”, Science of the Total Environment
32. Speer, J., 2012. “Participatory governance reform: A good Strategy for increasing government responsiveness and improving public services?”, World Development 40
33. UN-Habitat.,2002. “The Global Campaign on Urban Governance” concept paper, 2nd Edition, Nairobi
34. Zeng, X.,, Yu, Y., Yang, S., Lv, Y., Saker, N., 2022. “Urban Resilience for urban Sustainability: Concepts, Dimentions and Perspectives”, Journal Sustainability.