بررسی اثر ارتفاع رویشگاه‎ها بر خصوصیات فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی درخت کنار کوهی Ziziphus nummularia (Burm.f.) Wight. & Arn. ، مطالعه موردی رویشگاه‌های استان خوزستان

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

کورش زندی فر ¹ , علی مهرآفرین ² , حسنعلی نقدی بادی ³ , مجید قربانی نهوجی ⁴

1 - گروه علوم باغی و زراعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
2 - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
3 - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
4 - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی

تاریخ دریافت : 1399/07/08 تاریخ پذیرش : 1401/01/11 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: ارتفاع از سطح دریا, ترکیبات فنلی, تانن, ساپونین, فلاونوئید, رملیک,

چکیده مقاله :

کنارکوهی (رملیک) با نام علمی Ziziphus nummularia درختچه‌ای خاردار متعلق به خانواده Rhamnaceae است که دارای ترکیبات فیتوشیمیایی متنوعی می‌باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی جمعیت های درخت کنار کوهی در ارتفاعات مختلف رویشگاه‌های استان خوزستان انجام شده است. برگ و میوه گیاه از ارتفاعات مختلف رویشگاه‎های طبیعی استان خوزستان شامل گروه‎های ارتفاعی 200-0، 400-300، 800-400 و 800-1000 متر ارتفاع از سطح دریا در فصل تابستان و پاییز جمع‌آوری شد. خصوصیات مورفولوژیکی با استفاده از ابزارهای دقیق اندازه گیری و صفات فیتوشیمیایی با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه‎گیری شد. نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مختلف شامل طول برگ، طول خار، وزن میوه رسیده، قطر میوه رسیده، تعداد خارها، و همچنین میزان ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، تانن‌ها و ساپونین‌ها در زیستگاه‌های مختلف استان خوزستان به طور معنی داری متفاوت است. براساس تجزیه خوشه‎ای صفات مورفولوژیکی، درختانی که در ارتفاع 200 تا 400 متری بودند نسبت به درختانی که در ارتفاع بالاتر از 400 متر قرارداشتند در خوشه مجزا قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل به مولفه اصلی (PCA) نشان داد که صفات طول و عرض برگ، میزان ساپونین و فنل میوه و برگ، و تانن برگ بعنوان مهمترین صفات با بیشترین عامل همبستگی برای تشخیص جمعیت‌ها شناخته شدند. ارتفاع از سطح دریا یک فاکتور مهمی است که تاثیر معنی‌داری بر صفات مختلف مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه از جمله کیفیت و کمیت برگ و میوه کنار داشته ‌است.

چکیده انگلیسی:

Ziziphus nummularia is a thorny shrub belonging to the Rhamnaceae family which has a variety of phytochemical compounds. This study was conducted with the aim of phytochemical and morphological evaluation of Z. nummularia populations in different heights of habitats in Khuzestan province.The leaves and fruits of Z. nummularia were collected from different heights of natural habitats of Khuzestan province, including altitude groups of 0-200, 200-400, 400-800 and 800-1000 meters above sea level in summer and autumn. The morphological characteristics were measured using accurate measuring tools and also phytochemical characteristics were measured using a Spectrophotometer.The results showed that different morphological and phytochemical traits including leaf length, thorn length, ripe fruit weight, ripe fruit diameter, number of thorns, and also content of phenolic compounds, flavonoids, tannins and saponins were significantly different in various habitats of Khuzestan province. Based on the cluster analysis of morphological traits, the trees in habitats with a height of 200-400 m were different from other groups. Principal component analysis (PCA) showed that leaf length and width, saponin and phenol content of leaf and fruit, and leaf tannin content were identified as the most important traits with the highest correlation factor for population identification. Altitude above sea level is an important factor that had a significant impact on various morphological and phytochemical traits of Z. nummularia, including the quality and quantity of leaves and fruits.