بررسی روند زمانی- مکانی مخاطره گردوغبار در استان کهگیلویه و بویراحمد

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

علی مدبرپور ¹ (دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)
امیر گندمکار ² (استادیار اقلیم شناسی، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)
مرتضی خداقلی ³ (دانشیار اقلیم‌شناسی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/01/24 تاریخ پذیرش : 1397/06/26 تاریخ انتشار : 1397/09/30

کلید واژه: کهگیلویه و بویراحمد, روند, گردوغبار, من- کندال,

چکیده مقاله :

گرد و غبار تأثیرات بسزایی در شرایط اقلیمی یک منطقه دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی گردوغبار در استان کهگیلویه و بویراحمد شکل گرفته است. در این راستا کدهای 6، 7، 8، 9، 31، 32 و 35 گردوغبار در ایستگاه های یاسوج، دوگنبدان، سی سخت، دهدشت، لیکک و امامزاده جعفر بررسی شد. ابتدا فراوانی روزانه، ماهانه و سالانه کدها بررسی و تقویم زمانی روزانه آنها تهیه گردید. سپس نقشه های پهنه بندی از مجموع کدها ترسیم و در نهایت روند گردوغبار بررسی گردید. طبق نتایج دوگنبدان با فراوانی2381 بیشترین رخداد گردوغبار را داشته است. همچنین کدهای 6 و 7 از بیشترین رخداد در تمام ایستگاه ها برخوردار بوده اند. بررسی روند گردوغبار نشان داد در یاسوج و دوگنبدان ماه های سرد سال از روند کاهشی گردوغبار برخوردار بوده و ماه های گرم سال فاقد روند بوده اند. در مقیاس سالانه نیز هر دو ایستگاه روند افزایشی را نشان دادند.

چکیده انگلیسی:

گرد و غبار تأثیرات بسزایی در شرایط اقلیمی یک منطقه دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی گردوغبار در استان کهگیلویه و بویراحمد شکل گرفته است. در این راستا کدهای 6، 7، 8، 9، 31، 32 و 35  گردوغبار در ایستگاه های یاسوج، دوگنبدان، سی سخت، دهدشت، لیکک و امامزاده جعفر بررسی شد. ابتدا فراوانی روزانه، ماهانه و سالانه کدها بررسی و تقویم زمانی روزانه آنها تهیه گردید. سپس نقشه های پهنه بندی از مجموع کدها ترسیم و در نهایت روند گردوغبار بررسی گردید. طبق نتایج دوگنبدان با فراوانی2381 بیشترین رخداد گردوغبار را داشته است. همچنین کدهای 6 و 7 از بیشترین رخداد در تمام ایستگاه ها برخوردار بوده اند. بررسی روند گردوغبار نشان داد در یاسوج و دوگنبدان ماه های سرد سال از روند کاهشی گردوغبار برخوردار بوده و ماه های گرم سال فاقد روند بوده اند. در مقیاس سالانه نیز هر دو ایستگاه روند افزایشی را نشان دادند. 

منابع و مأخذ:

1. بابایی فینی، ام السلمه، طاهر صفرزاد و مصطفی کریمی (1393): تحلیل فضایی- زمانی رخداد گردوغبار در غرب ایران، محیط شناسی، دوره 40، شماره 2، صص 388-375.


2. بروغنی، مهدی، سیما پورهاشمی و محمدعلی اسدی زنگنه و حمیدرضا مرادی (1396): شناسایی مناطق برداشت گرد و غبار در خاورمیانه با استفاده از شاخص های آشکارسازی گردو غبار، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال ششم، شماره یازدهم، صص 118-101.


3. حسین حمزه، نسیم، ابراهیم فتاحی و مجتبی ذوالجودی و پروین غفاریان و عباس رنجبر (1395): تحلیل همدیدی و دینامیکی پدیده گرد و غبار و شبیه سازی آن در جنوب غرب ایران در تابستان 1384، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، شماره 1، صص 102-91. 


4. حسین زاده، رضا، (1376): بادهای 120 روزه سیستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 46.


5. خسروی، محمود، مجید حبیبی نوخندان و رضا اسماعیلی (1378): پهنه بندی اثر خطر سرمازدگی دیررس بر روی باغات، مطالعه موردی شهرستان مه ولات، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 12، صص 145-162.


6. زینالی، بتول، 1395، بررسی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با توفانهای گرد و غباری نیمه غربی ایران، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال پنجم، شماره هفتم، صص 100-87.


7. زهرایی، اکبر، (1390): مدلسازی روند تغییرات پدیده گرد و غبار شهر زاهدان بر اساس روش های آماری ناپارامتریک طی نیم سده اخیر، دومین همایش ملی مقابله با بیابان زایی و توسعه پایدار تالاب های کویری ایران. اراک.


8. علیزاده، امین، غلامعلی کمالی و فرهاد موسوی و محمد موسوی بایگی (1386): هوا و اقلیم شناسی، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.


9. عزیزی، قاسم، روشنی، محمود، (1387): مطالعه تغییر اقلیم در سواحل جنوبی خزر به روش من-کندال، پژوهش های جغرافیایی، شماره 64، صص28-13.


10. فرج زاده، منوچهر، وحید فیضی و مریم ملاشاهی (1389): مطالعه تغییر اقلیم در شمال غرب ایران به روش من کندال، همایش کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی محیطی، خرم آباد.


11. کارگر، الهام، جواد بداق جمالی و عباس رنجبر سعات آبادی و مظهر معین الدینی و حمید گشتاسب (1395): شبیه سازی و تحلیل عددی طوفان گردوغبار شدید شرق ایران، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، شماره 4، صص 119-101.


12. گندمکار، امیر، راضیه فنایی و فاطمه دانشور و حسین کاردان و مریم السادات احدی نژاد و نجمه رضایی (1396): بررسی و ارتباط سنجی روند سری های دمایی و روزهای همراه با گردوغبار استان همدان، فصلنامه جغرافیا، سال پانزدهم، شماره 53، صص 293-277.


13. گوهردوست، اعظم، فریده عظیمی (1389): بررسی و تحلیل پدیده گرد و غبار با استفاده از داده های آماری در استان خوزستان، همایش کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی محیطی، خرم آباد.

1. AlizadehChoobari, O., Zawar-Reza, P., Sturman, A., (2014): The global distribution of mineral dust and its impacts on the climate system: A review. Atmospheric Research 138(1), 152-165.


2. Ataei, H, Ahmadi,F, (2010): Dust One Of The Environmental Problems In Islamic World Case Study: Khozestan Province. 4Th International Congress Of The Islamic World Geography (ICIWG), 14-16 April 2010 –Zahedan , Iran.


3. Englestadler, S, (2001): Dust Storm Frequehcies And Their Relationship To Land Surface Condition, Friedrich-Schiller University, Jena


4. Gillette, D.A.(1999): A qualitative geophysical explanation for ‘‘hot spot’’ dust emitting source regions. Contributions to Atmospheric Physics 72: 67-77.


5. Goudie, A., (2014): Review Desert dust and human health disorders. Environment International 63(3), 101-113.


6. Goossens C, Berger A. (1986): Annual and seasonal climatic variations over the Northern Hemisphere and Europe during the century. Annales Geophysicae 4: pp 385-399. 


7. Goudie. A.S., N.J.Middleton.(2001): Saharan dust storms: nature and consequences, Earth-Science Reviews,56: 179-204.


8. Huang, M.; Peng, G.; Zhang, J., and Zhang, Sh., (2006), Application of artificial neural networks to the prediction of dust storms in Northwest China, Global and Planetary Change, 52, pp 216–224.


9. Indoitu, R. Orlovsky, L. Orlovsky N., (2012): Dust storms in Central Asia: Spatial and temporal variations, Journal of Arid Environments, Volume 85, Pages 62-70.


10. John J. Qu., and Kafatos M., (2006): Asian dust storm monitoring combining Terra and Aqua MODIS SRB measurements, Geosciences and Remote Sensing letters, 3(4), pp 484- 486.


11. Kang, L., Huang, J., Chen, S., Wang, X (2015): Long-term trends of dust events over Tibetan Plateau during1961–2010 , Atmospheric Environment ,125 , 188–198.


12. Khosravi, M, (2010): A Survey On The Vertical Distribution Of Dust And Particle To Arise From Storms In Middle East Case Study Sistan, Iran, 4Th International Congress Of The Islamic World Geography (ICIWG), 14-16 April 2010 –Zahedan , Iran.


13. Lettenmaier,D.P.,E.F.Wood, and J. R.Wallis, (1994): Hydro-climatological Trends in the Continental United States, 1948-88.J. Climate, 7: pp586-607.


14. Lee, J.A., T.E. Gill, K.R. Mulligan, M.Domı´nguez Acosta,and  A.E.Perez.(2008). Land use/land cover and point sources of the 15 December 2003 dust storm in southwestern North America. Geomorphology. http://dx.doi.org/10.1016/j.geomorph. 2007.12.016.


15. Mei, D., Xiushan, L., Lin, S., and Ping, W., (2008): A Dust-Storm Process Dynamic Monitoring With Multi-Temporal MODIS Data, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Vol. XXXVII, Part B7, pp 965-970.


16. Natsagdorj, L, D, jugder, Y, schung, (2002): Analysis of dust storms observed. Mongolia during1937-1999, p12.


17. Orlovsky, N. orlovsky, A. & Durdye,V. (2005): Dust storms in Turkmenistan.Journal of Arid Environments 60(83-97).


18. Rashki, A., Kaskaoutis, D.G., Rautenbach, C., Eriksson, P.G., Qiang, M., Gupta, P., (2012): Dust storms and their horizontal dust loading in the Sistan region, Iran. Aeolian Research 5(3), 51-62.


19. Rezazadeh, M., Irannejad, P., Shao, Y., 2013. Climatology of the Middle East dust events. Aeolian Research 103-109.


20. Serrano, A., Mateos, V.L., and Garcia, J.A., (1999): Trend Analyisi of Monthly Precipitation Over the Iberian Peninsula for the Period 1921-1995. phys. Chem. EARTH(B), vol:24, no. 1-2: pp 85-90.


21. Tanre, Y.J, Kavfman, B, Etal, (2007): Climatology Of Dust Remotely Sens Data In The Solar Spectrum, Journal Of Geophysical Research, Vol 106.


22. Turgay, P. and Ercan K, (2005): Trend Analysis in Turkish Precipitation data. Hydrological processes published onlineinwiley Interscience.


23. Wang, Y., G.Zhuang, A. Tang, W. Zhan, Y.Sun, Z. Wang, and Z. An,(2007): The evolution of chemical components of aerosols at five monitoring site of China during dust storms. Atmospheric Environment 41: 1091-1105.