بررسی داستان گنبد سرخ در هفت پیکر نظامی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

اعظم نظری ¹ (مدرس دانشگاه پیام نور نیشابور واحد قدمگاه)
زینب نوروزی ² (استادیار دانشگاه بیرجند)

تاریخ دریافت : 1389/03/10 تاریخ پذیرش : 1389/06/15 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: نظامی, Nezami, Narrative, گنبد سرخ, هفت پیکر, تحلیل داستانی, Haft Peikar, Gonbad Sorkh,

چکیده مقاله :

هفت پیکر یا بهرام‌نامه از نظر ترتیب زمانی، چهارمین منظومه‌ی نظامی و یکی از دو شاهکار او (بعد از خسرو و شیرین) به لحاظ کیفیت است. این منظومه، بارزترین تجسّم زیبایی زمینی و آمیزه‌ای از جنبه‌ی حماسی و غنایی است. در حقیقت هفت پیکر ستایش عدل، داد و نکوهش ستم و گمراهی است. داستان گنبد سرخ، چهارمین داستان از مثنوی هفت پیکر نظامی، داستانی مشهور است که در ادبیات کهن ایران زمین و سایر کشورها از قدمت و پیشینه‌ای طولانی برخوردار است، بن مایه و طرح اصلی همه‌ی این داستان‌ها یکسان می‌باشد که به شیوه‌های گوناگون بازگو شده است. نظامی، شاعر بزرگ زبان و ادب فارسی، حکیم و فرزانه‌ی زمان خود بود، او هیچ گاه کلامی را بی هدف و غایت بر ورق ننگاشته است. نویسنده در این مقاله، ، چهارمین داستان از مثنوی هفت پیکر نظامی؛ یعنی داستان گنبد سرخ را از منظرها و دیدگاه‌های گوناگون چون شخصیت‌های داستان و عناصر داستانی و... تحلیل کرده و خواسته به هدف و معنای ماسوی این داستان و مقصود نهایی نظامی پی ببرد.

چکیده انگلیسی:

Haft Peikar or Bahram Nameh is the fourth in Nezami’s five books and it is second only to Khosrow Va Shirin in terms of literary quality and merit. The poem is the best embodiment of earthly beauty and a unique mixture of epic and lyricism. In fact, Haft Peikar is praise of justice and forgiveness and denunciation of injustice and misrule. The story of 'Gonbad Sorkh' is one of the famous Iranian tales and the fourth narrative among the seven stories of Haft Peikar. The story has a long history in the literature of ancient Persia and other countries. The basic elements of the storey have remained the same, but it has been narrated in various forms in different sources. Nezami, the great poet of Persian literature, was also a great philosopher of his time. He never wrote a word without some purpose in mind. This article is intended to analyze the story of 'Gonbad Sorkh' in Haft Peikar from different perspectives and views such as characterization and plot.  The ultimate goal is to understand the main purpose and meaning of the story and Nezami's ultimate message.

منابع و مأخذ:

 

1-    احمدی ملکی، رحمان،(1378)، «پیکرهای رنگی هفت پیکر نظامی»، مجله ادبیات داستانی، شماره52.

2-    اکبری، مهناز، (1386). دژ هوش ربا، بررسی و تحلیل آخرین داستان مثنوی معنوی، تهران، لوح زرین.

3-  الهی قمشه ای، حسین محی الدین، (1373).«حجله‌ی حسن به یاری که داماد آمد»، فصل نامه صوفی، شماره 25، تابستان 1376، صص363 – 375.

4-  براتی،محمد رضا،(1386). «بررسی و تحلیل شخصیت بهرام در هفت پیکر» پایان نامه دکتری، استاد راهنمامحمد علی غلامی نژاد، دانشگاه فردوسی مشهد.

5-    بری،مایکل، (1385)، تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی، ترجمه جلال علوی نیان، تهران، نشر نی.

6-    پورعلی خان، هانیه، (1380)، دنیای اسرار آمیز رنگ‌ها، تهران، نشر هزاران.

7-    حسین زاده، آذین، (1383)، زن آرمانی،زن فتانه، چاپ اول، تهران، قطره.

8-    حمیدیان، سعید، (1376)، هفت پیکر نظامی، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، قطره.

9-    دهخدا،علی اکبر، (1365). لغت نامه، دانشگاه تهران، مؤسسه دهخدا، ذیل لغت«مریخ».

10-کاسب،عزیز ا...، (1374)،کلیات دیوان شمس، جلال الدین محمد بن محمد مولوی، تهران، نشر محمد.

11-ذوالفقاری، حسن، (1385)، منظومه‌های عاشقانه ادب فارسی.چاپ اول، تهران، انتشارات نیما.

12-رضی، هاشم، (1371)، آیین مهر، چاپ اول،‌ تهران، انتشارت بهجت.

13-زرین‌کوب، عبدالحسین، (1372)، پیر گنجه در ناکجا آباد، چاپ اول، تهران، سخن.

14-زمردی،حمیرا، (1382)، نقد تطبیقی ادیان و اساطیر (در شاهنامه فردوسی خمسه نظامی و منطق الطیر)، تهران، زوار.

15-غنی، قاسم و قزوینی، محمد، (1372)، دیوان حافظ، تهران، پیک فرهنگ.

16-فضایلی،سودابه، (1382)، مترجم، فرهنگ نمادها، اساطیر، رویاها، رسوم و..  اثر شوالیه، ژان و گربران، آلن، تهران، جیحون.

17-   یاوری،حورا، (1374)، روانکاوی و ادبیات، تهران، نشر تاریخ.