تحلیل ساختاری حدیث ضیف ابراهیم(ع) در قرآن کریم با تکیه بر دو محور جانشینی و هم‌نشینی
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیمحمدرضا اسلامی 1 , مریم دریانورد 2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می‌آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی در کلیه زمینه‌ها بر تارک زندگی معنوی و مادی انسان‌ها پرتو افکنده و انوار هدایتش اندیشه‌های جویندگان کمال مطلق در حیات را سمت و سو بخشیده و پیروانش را در ابعاد تعلیمی و تربیتی مستفیض گردانیده است. نمونه بارز تربیتی قرآن را می‌توان در حدیث ضیف ابراهیم(ع) جست‌وجو کرد. تمام عناصراین داستان، در یک زنجیره خطی در کنار هم چیده شده‌اند، تا آداب مهمانی را به انسان بیاموزد. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و هم‌نشینی به بررسی ساختاری آیات مربوط به آداب مهمانی در داستان مذکور بپردازد. برخی از نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در این داستان، بیش‌تر بر محور جانشینی تکیه شده است. در محور هم‌نشینی برای انتقال پیام اصلی داستان، عبارت‌ها به گونه‌ای در کنار هم و در یک خط افقی قرار گرفته‌اند تا آداب مهمانی را به ترتیب بیان نماید، که مصداق بارز آن را در انسجام شخصیت حضرت ابراهیم(ع) با سایر شخصیت‌ها مشاهده می‌کنیم.
A study on words' paradigmatic and syntagmatic relations is one of the necessary and essential issues to understand and analyze the concepts of Holy Quran. Education and training are of aims of this Holy Book; the Book which has lit humans' worldly and unworldly lives for many years and was fruitful for all its followers in educational aspects. The remarkable educational sample could be researched in Ibrahim's Guest Hadith. All elements of the narration are arranged in a linear chain to teach reception and feast traditions to human. The present research attempts to study the structure of the Verses relating feast traditions in the abovementioned story by applying descriptive – analytical method and based on paradigmatic and syntagmatic axis. Some of the results of the research show that paradigmatic axis is applied to transfer the main message and arranged the phrases in a horizontal way to express the feast tradition; the remarkable evidence may be seen in Ibrahim's coherent character.
