ویتگنشتاین و دوگانه نسبی‌گرایی و همه¬شمول‌گرایی
محورهای موضوعی :
1 - عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
کلید واژه: نسبی¬گرایی, همه¬شمول¬گرایی, بازی¬های زبانی, صورت زندگی, رفتار مشترک نوع بشر,
چکیده مقاله :
هر دو فلسفه¬ متقدمِ (به ویژه در رساله منطقی فلسفی) و متاخرِ (به ویژه در پژوهش¬های فلسفی و در باب یقین) ویتگنشتاین منشاء جریان‌های مهمی در فلسفه قرن بیستم بوده‌اند. در اینجا اندیشه ویتگنشتاین در برابر دوگانه مهم فلسفه معاصر؛ یعنی نسبی‌گرایی و همه¬شمول‌گرایی مورد بررسی قرار گرفته است. فلسفه متقدم او چندان به مثابه فلسفه موافق نسبی‌گرایی تفسیر نشده است. در مقابل، عمده جریان‌های نسبی¬گرای معاصر به نحوی متاثر از فلسفه متاخر ویتگنشتاین‌اند. اما آیا فلسفه متاخر او نسبی‌گرا است؟ در اینجا هم ایده‌هایی که به تفسیر نسبی‌گرایانه دامن می‌زنند و هم ایده‌هایی که به تفسیر همه‌شمول‌گرایانه نزدیک‌تراند، مورد بررسی قرار می‌گیرند. در انتها نتیجه می‌گیریم که انتساب هیچ یک از این دو عنوان به فلسفه متاخر ویتگنشتاین خالی از اشکال نیست و به نظر می رسد فلسفه او نه ارائه‌کننده نظریه¬ای فلسفی به نفع نسبی‌گرایی یا همه‌شمول‌گرایی، بلکه در واقع نوعی انسان‌شاسی فلسفی بر مبنای رفتار مشهود انسان‌ها در موقعیت‌های طبیعی و فرهنگی-اجتماعی مختلف است.
Both Wittgenstein's early philosophy (especially in Tractatus Logico-Philosophicus) and his later philosophy (notably in the Philosophical Investigations and on Certainty) have been the source of significant currents in twentieth-century philosophy. This study examines Wittgenstein’s thought in relation to the major contemporary philosophical dichotomy between relativism and universalism. His early philosophy has been less frequently interpreted as endorsing relativism, whereas most contemporary relativist movements have been influenced in some way by his later philosophy. But is his later philosophy itself relativistic? Here, both the ideas that support a relativist interpretation and those that align more closely with universalism are analyzed. Ultimately, it is concluded that attributing either label—relativism or universalism—to Wittgenstein’s later philosophy is problematic. Rather, his philosophy appears not as a philosophical theory advocating relativism or universalism, but as a form of philosophical anthropology grounded in the observable behavior of humans in various natural and socio-cultural contexts.
فن، ک.ت. (1381)، مفهوم فلسفه نزد ویتگنشتاین، کامران قره¬گزلی، نشر مرکز
ویتگنشتاین، لودویک (1381)، پژوهش¬های فلسفی، فریدون فاطمی، نشر مرکز، چاپ دوم
هادسون، ویلیام دانالد (1378)، لودویگ ویتگنشتاین. مصطفی ملکیان (مترجم)، گروس. تهران.
Baghramian, Maria and Coliva, Annalisa (2020), Relativism. Routledge
Biletzki, Anat (2015), “Was Wittgenstein a Cultural Relativist?” in Mind, Language and Action, Danièle Moyal-Sharrock, Volker Munz, Annalisa Coliva (ed) Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Munich/Boston 65-76
Canfield , John V. (1996), “The passage into language” in: Wittgenstein and Quine. Robert L.Arrington and Hans-Johann Glock (ed) Routledge. Pp. 118-143
Cavell, Stanley (1979), The Claim of Reason: Wittgenstein, Skepticism, Morality, and Tragedy, Oxford: Oxford University Press.
Geertz, Clifforgde, (1984), “Distinguished Lecture: Anti Anti-Re1ativism” American Anthropologist, New Series, Vol. 86, No. 2. (Jun., 1984), pp. 263-278.
Glock, Hans-Johann 1996. (ed) A Wittgenstein Dictionary Wiley-Blackwell
Haack, Susan (1996), “Reflections on Relativism: From Momentous Tautology to Seductive Contradiction” in: Supplement: Philosophical Perspectives, 10, Metaphysics, pp. 297-315
Hacker, P.M.S (1996), “Wittgenstein and Quine: proximity at great distance” in: Wittgenstein and Quine. Robert L.Arrington and Hans-Johann Glock (ed) Routledge. Pp.1-38
Krausz, Michael (2017), ”Relativisms and Their Opposites” in Realism – Relativism – Constructivism, Christian Kanzian, Sebastian Kletzl, Josef Mitterer, Katharina Neges(ed) Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston. pp. 187-202
Ma, Lin and Van Brakel, Jaap (2016), Fundamentals of Comparative and Intercultural Philosophy, Published by State University of New York Press
Moyal-Sharrock, Danièle (2017), “Fighting Relativism: Wittgenstein and Kuhn” in Realism – Relativism – Constructivism, Christian Kanzian, Sebastian Kletzl, Josef Mitterer,
O'Grady, Paul (2004), “Wittgenstein and relativism” International Journal of Philosophical Studies, 12:3, pp. 315-337
Wittgenstein, Ludwig (1922). Tractatus Logico-Philosophicus, D. F. Pears and B. F. McGuinness (translation). London and New York
Wittgenstein, Ludwig (1958), Philosophical investigations, G. E. M. Anscombe (translation), Basil Blackwell
Wittgenstein, Ludwig (1969), On Certainty, ed. G.E.M.Anscombe and G.H.von Wright, tr. D.Paul and G.E.M.Anscombe. Blackwell, Oxford.
Wittgenstein, Ludwig (1967), Zettel, G. E. M. Anscombe and G. H. von Wright (eds.), G. E. M. Anscombe (trans.), Oxford: Blackwell.
Wittgenstein, Ludwig (1975), Philosophical Remarks, R. Rhees (ed.), R. Hargreaves and R. White (trans.), Oxford: Blackwell.
