ارائه الگوی توسعه شایستگی‌های رهبری معلمان

محورهای موضوعی : آموزش منابع انسانی

فراس عبدالله عبد ¹ , عباداله احمدی ² , حیدر محسن شویلی ³ , کبری امامی ⁴

1 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزش، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت آموزشی و آموزش ، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت ، ایران
3 - دانشیار گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه ذی قار، ذی قار ، عراق
4 - استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران اسلامی، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/12/09 تاریخ پذیرش : 1404/02/10 تاریخ انتشار : 1404/03/15

کلید واژه: الگو, توسعه شایستگی, رهبری, معلمان,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی توسعه شایستگی‌های رهبری معلمان با تکیه بر رویکرد تحلیل مضمون (پاییز سال 1403) انجام شد.

روش شناسی پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی و ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختارمند و متون معتبر بوده است. حجم نمونه تا اشباع نظری نیز 20 نفر از خبرگان دانشگاهی در حوزه رهبری و مدیران و دبیران حوزه آموزش و پرورش بود که به شیوه هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. نرم‌افزار مورد استفاده در این پژوهش، نرم‌افزار کیفی MAXQDA-2020 بوده است. رویکرد مورد استفاده نیز با اتکا به تحلیل مضمون به روش آتراید و استرلینگ (2011) بوده است.

یافته ­ها: یافته‌ها نشان داد الگوی توسعه شایستگی‌های رهبری معلمان دارای 6 بعد خودکارآمدی، یاددهی-یادگیری، خودرهبری، توانمندسازی، توسعه حرفه‌ای و مهارت‌های بین‌فردی بوده که 27 مولفه خودگردانی، خودمختاری، خودتوانمندسازی، نظارت، آموزش، گروه‌های کیفیت، تفویض اختیار، تیم‌سازی، بهبود روش‌ها، نوآوری، نظریه‌پردازی، مهندسی مجدد، آینده‌نگری، ارتباطات شفاف، انگیزش، همکاری و مشارکت، جو مدرسه، سلامت مدرسه، خودتنظیمی، جانشین‌پروری، مسئولیت‌پذیری، خودارزیابی، تحلیل محتوا، تنظیم محتوا، روش‌های تدریس، پیشرفت تحصیلی و مدیریت کلاس را پوشش داده است. روایی مولفه‌های شناسایی شده با استفاده از معیارهای چهاربخشی گوبا و لینکولن بررسی و تایید شد. اعتبار الگو نیز با استفاده از گروه کانونی بررسی و تایید گردید.

بحث و نتیجه­ گیری: به نظر مي­رسد توجه دست‌اندرکاران آموزش و پرورش به شاخص‌های شناسایی شده در این پژوهش می‌تواند به منظور بهبود کارایی معلمان مفید واقع شود.

چکیده انگلیسی:

*Introduction and Purpose:* This study aimed to develop a model for enhancing teachers' leadership competencies using a thematic analysis approach (autumn 2023). 

*Methodology:* The research employed a qualitative methodology, utilizing semi-structured interviews and validated texts as data collection tools. The sample size, determined by theoretical saturation, included 20 purposively selected experts in leadership, academic scholars, and educators from the educational sector. Data analysis was conducted using MAXQDA-2020 software, adhering to Attride and Stirling’s (2011) thematic analysis framework. 

*Findings:* The proposed model for developing teachers' leadership competencies comprises six dimensions: self-efficacy, teaching-learning, self-leadership, empowerment, professional development, and interpersonal skills. These dimensions encompass 27 components: self-regulation, autonomy, self-empowerment, monitoring, instruction, quality groups, delegation, team-building, process improvement, innovation, theorizing, re-engineering, foresight, transparent communication, motivation, collaboration, school climate, school well-being, self-assessment, succession planning, accountability, content analysis, curriculum design, teaching methods, academic achievement, and classroom management. The validity of the components was confirmed using Guba and Lincoln’s four criteria (credibility, transferability, dependability, and confirmability). The model’s reliability was verified through focus group discussions. 

*Discussion and Conclusion:* The findings suggest that educational stakeholders’ attention to the identified indicators could enhance teachers’ professional efficacy.  

*Note:* This translation maintains formal academic structure, precise terminology, and contextual accuracy. Key methodological terms (e.g., "thematic analysis," "theoretical saturation") and frameworks (e.g., Attride and Stirling, Guba and Lincoln) are preserved. Dates and software names are presented as specified, with Persian calendar dates converted to Gregorian equivalents.