تجربه دینی و آسیب‌شناسی آن در آیات و احادیث از دیدگاه امام خمینی(ره)

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

میترا کاظمی تبریز ¹ , محمدتقی فعالی ² , هادی وکیلی ³

1 - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشکده حقوق و الهیات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار عرفان اسلامی، دانشکده حقوق و الهیات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/08/10 تاریخ پذیرش : 1401/10/19 تاریخ انتشار : 1403/09/18

کلید واژه: تجربه دینی, امام خمینی (ره), سلوک, شریعت, سیر الی الله.,

چکیده مقاله :

دیدگاه‌های عرفانی عارف برجسته معاصر در آثار برجامانده از ایشان همچون تعلیقیه بر شرح فصوص الحکم، مصباح الهدایه، جنود عقل و عشق، اسرار الصلوه...، معرف طریق سلوکی ایشان، در تأسی از نبی اکرم و ائمه اطهار (ع) می‌باشد، وی بر کرّات و با قاطعیت اعلام می‌کنند که ظاهر و باطن شریعت پیوند ناگسستنی باهم دارند به‌طوری‌که ظاهر حقیقت را شریعت می‌دانند که بدون انجام تکالیف شرعی به باطن نمی‌توان دست پیداکرد و عارف محقق باید به‌ظاهر و باطن قیام کند «بدون افراط‌وتفریط» و ترک ظاهر «شریعت» باطل-شدن ظاهر و باطن شرایع است و این از تلبیسات جن و انس می‌باشد. از نگاه امام خمینی (ره) اگر کسی با انجام تکالیف الهی، باطن و هدایتی که در سوره حمد به آن پرداخته برایش حاصل نشده باشد، باید بداند که ظاهر را درست انجام نداده است. از وحدت انسان و جهان درمی‌یابیم که درونی سازی «سفر انفسی» تنها راه شناخت حقیقت هستی است، ایشان وحدت و یگانگی را شرط تحقق شهود و ادراک مستقیم «تجربه دینی» می‌دانند؛ زیرا که مراتب پنج‌گانه عالم در عین تکثر، هویت مستقل از یکدیگر ندارند و جملگی تجلی یک حقیقت هستند، ایشان سفرهای چهارگانه «اسفار اربعه» را شرح می‌دهند، سیر سلوکی سالک و حجاب‌های سلوک الی الله را محبت و دل‌بستگی دنیا بیان می‌کنند که رعایت موازین شریعت را برطرف‌کننده و خرق حجاب‌های بین حق و قلب انسان می‌دانند و به‌واسطه آداب شریعت است که سیر انفسی رخ می‌دهد و تجربه دینی برای سالک حاصل-می‌شود.

چکیده انگلیسی:

The mystical views of the prominent contemporary mystic in his surviving works, such as the commentary on the description of Fosus al-Hekam, Misbah al-Hidaye, Jonud al-Aql wa Eshq, Asrar al-Salwat, are indicative of his religious approach, inspired by the Holy Prophet and the pure Imams (AS). They repeatedly and decisively declare that the appearance and the interior of the Sharia are inextricably linked, so that they consider the appearance of the truth to be the Sharia, that without doing the duties of the Sharia, the interior cannot be reached, and the mystic must rise to the exterior and abandoning the appearance of the "law" is the invalidation of the appearance and the inside of the laws, and this is one of the talismans of jinn and man. As discussed in the verse of Fitrat (A'raf/172). From the point of view of Imam Khomeini, if someone has not achieved the inner and guidance that he mentioned in Surah Hamd by doing the divine duties, then he should know that he has not done the outer right. From the unity of man and the world, we learn that the internalization of the "self journey" is the only way to know the truth of existence. Because the five levels of the universe, in the plural, do not have an independent identity from each other, and they are all manifestations of one truth, they describe the four journeys of the "4th Sefr", they describe the journey of the seeker and the veils of the journey to God, the love and attachment of the world, which respect The standards of the Sharia are considered to remove and break the veils between the truth and the human heart, and it is through the customs of the Sharia that the soul's journey takes place and the religious experience is achieved for the seeker

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ
1. قرآن کریم
2. نهج‌البلاغه
3. مفاتیح‌الجنان
4. امام خمینی (ره) روح الله. (1373). آداب الصلوه. چ چهارم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
5. ----------. (1389). تفسیر سوره حمد. چاپ دوازدهم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
6. ----------. (1410ه.ق). تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس. قم: موسسه پاسدار اسلام.
7. -----------. (1372). صحیفه امام. چ اول، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
8. -----------. (1373). صحیفه امام. چ اول، تهران: نشر اطلاعات
9. ---------. (1375). چهل حدیث. چاپ هفتم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
10. ---------.. (1375). سّرالصلوه. چاپ چهارم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
11. -----------.. (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل. چ اول، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
12. ------------- (1378). صحیفه امام. چ اول، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
13. ------------ (1379). دیوان امام. چاپ 27، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
14. شاه‌آبادی، میرزا محمد علی. (1388). رشحات البحار. نشر فراهانی
15. صادقی ارزکانی، محمدامین. (1387). سیمای اهل‌بیت علیهم‌السلام در عرفان امام خمینی (ره). نشر عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
16. طباطبائی، فاطمه. (1392). سخن عشق، دیدگاهای امام خمینی (ره) و ابن عربی. چ سوم. تهران: پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
17. علامه طباطبائی، محمد حسین. (1383). المیزان، محمد باقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، نشر فرهنگی رجا و موسسه امیرکبیر.
18. قائم مقامی، سید عباس. (1381). درآمدی بر کشف معنوی. کنگره گرامیداشت امام خمینی (ره).
19. قائم‌مقامی، سیدعباس.(1397) سیری گذرا بر اندیشه فلسفی و عرفانی امام¬خمینی (ره) سفر عشق. چ2، تهران: فکر برتر.
20. مجموعه مقالات برگزیده همایش اندیشه اخلاقی عرفانی امام خمینی (ره). (خرداد 1386). موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره). دفتر قم.
21. مظاهری سیف، حمیدرضا. (1388). تجربه¬های عرفانی در دین. قم: موسسه بوستان کتاب.
22. مظاهری، عبدالرضا. (1396). وحی و تجربه دینی از دیدگاه ابن عربی و روشنفکری معاصر. تهران: نشر نفحات
23. مهدی افشار، غلامحسین. (1388). فرهنگ معاصر فرهنگ¬نامه فارسی. تهران: نشر.
24. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1376). تفسیر عرفانی قرآن مجید، کشف‌الاسرار (ده جلد) خواجه عبدالله انصاری. اقبال.
25. وکیلی، هادی. (1389). گلچین عرفانی امام خمینی (ره) نوبت سوم. پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.