تحلیل ساختاری تاب¬آوری کالبدی با رویکرد پدافندغیرعامل مطالعه موردی: منطقه 4 کلان‌شهر تهران
محورهای موضوعی : آمایش محیط
بهجت تدین
1
,
مجید شمس
2
,
محمدعلی خلیجی
3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
تقلیل میزان آسیب‌پذیری‌ها و بحرانهای انسان‌ساخت و بالا بردن سطح انعطاف‌پذیری محیط کالبدی شهرها در برابر تنشهای ناشی از بروز تهدید و نیز به حداقل رساندن زمان بازتوانی، همچنین ارتقا و بهبود بخشی سطح زندگی افراد و به‌طورکلی، تاب‌آور ساختن شهرها در برابر تهدیدها، از جمله مهم‌ترین عواملی است که میبایست در شهرها مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، محرکهای تابآوری کالبدی منطقه کلان‌شهر تهران با رویکرد پدافند غیرعامل را بازشناسی و خوشهبندی کند. دادههای نظری با روش اسنادی و دادههای تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه‌گیری گلوله برفی میباشد. 48 محرک احصاء و شناسایی گردید که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC پردازش شده است. یافتهها حاکی از آن است که محرکهای حفاظت از امکانات و زیرساخت‌های عمومی، دسترسی به نهادهای امدادرسان (مرکز مدیریت بحران و...)، دسترسی به شبکه معابر اصلی، شعاع دسترسی به فضاهای باز، دسترسی به آتش‌نشانی، ضوابط فنی، اصول و الگوهای ساخت‌وساز، استحکام بناهای با کاربری عمومی (مدرسه، بیمارستان)، بازسازی و بهسازی ساختمان‌های ناپایدار، وجود مراکز اسکان موقت در منطقه، عدم قرارگیری کاربری‌های حیاتی و حساس در مناطق مستعد بحران، تعداد و سطح پوشش بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های محدوده، قابلیت نفوذپذیری و رعایت ماتریس‌های ظرفیت، مطلوبیت و سازگاری در برنامه‌ریزی کاربری اراضی منطقه به عنوان کلیدیترین عوامل بر روند آینده تابآوری کالبدی منطقه 4 با رویکرد پدافند غیرعامل انتخاب شدند.
Reducing the level of vulnerabilities and man-made crises and raising the level of flexibility of the physical environment of cities against the tensions caused by threats and also minimizing the rehabilitation time, as well as promoting and improving people’s living standards and in general, making cities resilient against threats is one of the most important factors that should be considered in cities. In this regard, this article has tried to identify and cluster the drivers of physical resilience in Tehran metropolitan area with the passive defense approach using the structural analysis method. Theoretical data were prepared by document method and experimental data by survey method based on Delphi technique. The statistical population consisted of 20 urban experts based on snowball sampling. 48 stimuli were counted and identified, which were processed by structural interaction analysis method in MICMAC software. The findings indicate that the drivers of protection of public facilities and infrastructures (from retrofitting to reconstruction), access to relief agencies (crisis management center, etc.), access to the main road network, radius of access to open spaces, access to firefighting, technical standards, construction principles and patterns, strength of buildings with public use (school, hospital), reconstruction and improvement of unstable buildings, the existence of temporary accommodation centers in the region, the absence of vital and sensitive uses in crisis-prone areas, the number and level of coverage of hospitals and clinics in the area, permeability and compliance with capacity matrices, desirability and compatibility in land use planning of the region as the most key factors on the future trend of physical resilience of Region 4 were selected with the passive defense approach.
